Жекешеленген тұрғын үйге ортақ меншік

227-бап. Жекешелендiрiлген тұрғын үйге ортақ меншiк.Жекешелендiру туралы заңдарға сәйкес жалдаушы сатып алған немесе тегiн алған мемлекеттiк тұрғын үй қорының үйiндегi тұрғын жай, егер олардың арасындағы шартта өзгеше көзделмесе, жалдаушының және онымен бiрге тұрақты тұратын отбасы мүшелерiнiң, соның iшiнде кәмелетке толмаған және уақытша тұрмайтын мүшелерiнiң бiрлескен меншiгiне көшедi.Жекешелендiрiлген тұрғын үйге бiрлескен меншiк құқығының ерекшелiктерi тұрғын үй қатынастары туралы заң актiлерiнде белгiленедi.

Тұрғын үйге меншік қүқығы заңыТұрғын үйге меншік қүқығы, оның өзінше бөлек үй, үйдің бір бөлігі, пөтер немесе пөтердің бір бөлігі екеншіге қарамастан, өзінің туындау негіздері, өкілеттіктерінің мазмұны, тоқтау жөне қорғау жағынан жылжымайтын мүлікке меншік қүқығына жататын жалпы қүқықгық міндеттеулерімен толықтай қамтылады. Тұрғын үйдің белгілі бір өлеуметтік функцияларымен байланысты бірқатар ерекшелікгер ғана сақталады, олар да біртіндеп реттеліп келеді. Мысалы, Тұрғын үй заңы кабылданғанға дейін тұрғын үйде тұруға емес,белгілі бір мақсатқа пайдалануға тыйым салынды, ол меншік иесінің өкілетгігін ,шекгеді. Тұрғьн үй заңының 4-ші жөне 18-баптары меншік иесінің тұрғын үйді немесе оның бір бөлігінде тұруға емес,белгілі бір мақсатына пайдалануы үшін оған мемлекеттік оргаңдардың рүқсаты керек емес екендігін тікелей белгіледі.Жекешелендіру шарты заңнамада анықталған, ол өтемді немесе өтемсіз болуы мүмкін. Мемлекеттік пөтердің онда тұратын адамның меншігіне жекешелендіру төртібінде өткен барлық жағдайларда иемденушіге мүңдай пөтерді сатып алу-сату шарты бойынша иемденудің өдеттегі жағдайымен салыстырғанда бірқатар жеңілдіктер берілді.Жекешелендіргенде пәтер қандай да бір жекешелендіру жеңілдікгері берілген негізігі жалдаушының ғана емес, петерді жекешелендіру кезінде онымен бірге тұратьш, оның кейбіреуі сол кезде жоқ болса да, барлық басқа отбасы мүшелерінің меншігіне өтеді. Бүл адамдардың барлығы тұрғын үйге ортақ бірлескен меншік қүқығына ие болады.Егер жекешелендіруге жататьш пәтерде бірнеше жалдаушы (бірнеше отбасы) тұрып жатса, онда жекешелендіру үшін барлық жалдау-шылардың жөне олардың кәмелетке толған отбасы мүшелерінің келісімі керек. Мұндай пәтер өрбір отбасының үлесі нақты бөлініп, олардың ортақ үлестік меншігіне өтеді. Ол нақты үлес мүндай отбасы мүшелерінің ортақ бірлескен меншігінде болады.Жер учаскесінің мемлекеттік қажеттер үшін алынуына (мәжбүрлеп сатып алынуына) байланысты үйге меншік қүқығьнан бұрын айырылған адамдардың тұрғын үй алуын Тұрғын үй заңының 15-бабы меншік қүқығының өзінше бөлек негізі деп атайды. Бұл жағдайда ескі үйдің меншік иесі өз қалауы бойьнша немесе, ақшалай немесе затгай (жаңа тұрғын үй түрінде) өтем талап етуге қүқылы.Меншік иесінің тұрғын үйге қүқығы тоқтаған жағдайда оның отбасы мүшелерінің ішіндегі кәмелетке толмаған балаларының мүддесі қосымша қорғауға алынған (13-баптың 3-тармағы, 30-баптың 2-тармағы).Бұл баяндалғандар меншік иесінің отбасы мүшелерінің оған тиесілі тұрғын үйге заттық қүқығы ретіндегі құқығын бағалауға мүмкіндік береді, ал бұл қүқық меншік иесінің қүқығының туындысы және оған тәуелді болғандықтан біршама шектелген.

3.Меншік құқығын меншіктенушінің міндеттемелері бойынша тоқтатылуы.

249-бап. Меншiк құқығының тоқтатылу негiздерi

1. Меншiк құқығы меншiк иесi өз мүлкiн басқа адамдарға берген, меншiк иесi меншiк құқығынан бас тартқан, мүлiк қираған немесе жойылған және заң құжаттарында көзделген өзге де реттерде мүлiкке меншiк құқығынан айрылған жағдайда тоқтатылады.
2. Мүлiктi меншiк иесiнен мәжбүрлеп иеліктен шығаруға жол берiлмейдi, бұған мына реттер:
1) меншiк иесiнiң мiндеттемелерi бойынша мүлiкке өндiрiлiп алынған ақы айналымға түскен;
2) Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес белгiлi бiр адамға тиесiлi бола алмайтын мүлiктi ықтиярсыз иелiктен айырған;
3) реквизицияланған;
4) тәркiлеген;
5) жер учаскесiн алып қоюға байланысты қозғалмайтын мүлiктi мәжбүрлеп иеліктен шығарған;
6) күтiмсiз ұсталған тарих және мәдениет ескерткіштерін, мәдени құндылықтарды алып қойған;
7) мемлекет меншігіне алып қойған реттер кірмейді.
3. Мемлекеттік меншіктегі мүлік:
1) азаматтар мен заңды тұлғаларға Қазақстан Республикасының мемлекеттік мүлік туралы заңнамалық актісіндекөзделген жағдайларда, шарттарда және тәртiппен;
2) мемлекеттік меншік объектілерін заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарын төлеуге (қалыптастыруға немесе ұлғайтуға) беру арқылы;
3) Қазақстан Республикасының заңдарында тікелей көзделген өзге де жағдайларда иеліктен шығарылып, жеке меншікке беріледі.
3-1. Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес тек мемлекеттік меншікте ғана болатын мүлік, сондай-ақ мемлекеттік меншіктегі және Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне сәйкес иеліктен шығаруға жатпайтын мүлік иеліктен шығару объектісі бола алмайды.
4. Азаматтар мен заңды тұлғалардың жеке меншiгiндегi мүлiктi мемлекеттiк меншiкке айналдыру туралы Қазақстан Республикасының Заңы қабылданған ретте (ұлт меншiгiне алу) осы Кодекстiң 266-бабында белгiленген тәртiп бойынша оларға шығындары өтеледi

ЕМТИХАН БИЛЕТІ № 9

1. Шаруа қожалығы мүшелерінің ортақ меншігі. Ал енді шаруа /фермер/ қожалығының түсінігіне тоқталайық. Адамдардың жеке кәсіпкерлікті жүзеге асыруы үшін, ауыл шаруашылығына арналған жерлерді, ауыл шаруашылық өнімін өндіруімен, сондай-ақ осы өнімді ұқсатуымен және өткізуімен тығыз байланысты отбасылық еңбек бірлестігі шаруа /фермер/ қожалығы деп танылады.

Шаруа /фермер/ қожалығының мүлкі, олардың арасындағы шартта өзгеше көзделмесе, бірлескен меншік құқында болады және оның мүшелеріне тиесілі болады. Шаруа /фермер/ қожалығы мүшелерінің бірлескен меншігіндегі оның мүшелерінің ортақ қаражатына шаруашылық үшін сатып алынған жер учаскесіндегі шегелер, шаруашылық және басқа да құрылыстар, өнім беретін мал мен құс шаруашылық және техника мен жабдықтар, көлік құралдары, құрал-сайман және басқа мүлік болып табылады. Шаруа /фермер/ қожалығының бірлескен меншігінің туындауының алдын-ала жағдайы бұл осындай шаруашылық құру болып табылады. Бұлар құрылды деп танылады, жер пайдалану құқығын немесе жерге меншік құқығын мемлекеттік тіркеуден өткізген сәттен бастап, егер де, шаруа /фермер/ қожалығы жалданбалы /аренда/ жер учаскесінде жүргізілсе, арендалық шарт жасасқан кезден бастап, құрылды деп табылады. Шаруа /фермер/ қожалығының қызметі арқылы алынған өнімдер, жемістер және пайдалар шаруа /фермер/ қожалығының ортақ мүлігі болып табылады, және арасындағы келісім артық пайдаланады. Шаруа /фермер/ қожалығы қызметінің нәтижесінде алынған жемісі, өніммен табыс шаруа /фермер/ қожалығы мүшелерінің ортақ бірлескен немесе ортақ үлестік мүлкі болып табылады, және олардың арасындағы келісім бойынша пайдаланады. Егер де келісімге келе алмаған жағдайда сотпен шешіледі. Шаруа /фермер/ қожалығының мүддесіне байланысты мәмілелерді, кімнің атына тіркелген қожалығы сол, яғни оның басшысы жасайды. Сонымен, шаруа /фермер/ қожалығының басшысы ұйымдармен және мемлекеттік органдармен қарым-қатынаста оның мүдделерін білдіреді және заңмен тиым салынбаған Азаматтық құқықтық мәмлелерді жүзеге асырады. Жер учаскесі және өндіру құралы шаруа /фермер/ қожалығына жататын, егер де қожалықтың бір мүшесі одан шыққан кезде бөлінуге жатпайды. Мүшеліктен шыққан адам, ортақ мүліктегі, ортақ меншігіндегі үлесіне сай ақшалай компенсация құқылы.

Барлық мүшелерінің шығып кетуіне байланысты немесе өзге негіздер бойынша шаруа /фермер/ қожалығы тоқталған жағдайда ортақ мүлік қатысушылары арасында келісім бойынша өздерінің арасында бөлінуі мүмкін.