Темірдің препараттары әсер ету механизмі және қолданылуы

Темір ауыр метал-ң ең негізгі өкілі. Орг\де темір мөлшері 0,001-0,01%. Жергілікті жерге концентрациясының өсуіне байланысты тұтқырлап, тітіркендіріп ж\е күйдіріп әсер етеді. Темір организмге өте нашар, баяу, тек белгілі бір жағдайларда ғана сіңеді. Иондалған темір сіңірілу құбылысы кезінде, клетка белоктарымен әртүрлі қосылыстар түзіп, жергілікті әсер етеді. Темір негізінен бүйрек арқылы, ал ағзадан мөлшері тоқ ішек ж\е тер бездері арқылы бөлінеді. Темір гемоглобиннің мөлшерін арттырады, эритропоэзді ж\е ас қорытуды күшейтеді.

Тетрациклин препараттарына жалпы сипаттама беру қолданылуы.Бұл препарат құрылысы жөнінен тетрациклин қосындыларының ішіндегі ең қарапайымы, бірақ оларға тән микробтарға қарсы әсерімен бірге биологиялық белсенділігі толық сақталған. Сонымен қатар, жаңа ерекше қасиеттері де бар. Микробтарға қарсы әсер ету ауқымы хлортетрациклин мен окситетрациклинге ұқсас, ал қуаттандырғыш әсері біршама төмендеу. Суда нашар еритін болғандықтан, оны тек сыртқы мүшелерге қолданады ж\е ішке береді. Оңай еритін препарат ретінде оның тұзды қосындылары (tetracyclinum hydrachloridum) қолданылады. Оны бұлшық етке егеді ж\е жергілікті жерге әсер ету үшін қолданады. Морфоциклин,дитетрациклин.

Ұйқы келтіретін заттардың механизмі.Ұйқы дегеніміз жануарлардың қозғалыссыз жағдайға көшіп, сыртқы орта әсерінен тұйықталатын белгілі бір кезеңдегі физиологиялық қалпы. Ұйқы келтіретін дәрілік заттар орта мөлшерде жануарлардың ұйқысын келтіретін ьолса, жоғары мөлшерде наркоздық күйге көшіреді. Ұйқы келтіретін заттардың аз мөлшерінің өзі ауырсыну сезімділігін азайтып, организмнің сыртқы ортаның әртүрлі әсеріне реакциясын төмендетеді. Ұ.к.д.з тобы: барбитур қышқылының қосындылары(барбитал, фенобарбитал, барбамил, гексобарбитал), пиридин мен бензадиазепамның туындылары.Ұ.к.з\ды әртүрлі жағд\да: операциядан кейінгі кезеңдерде, организмнің көңіл күйі нашарлағанда,наркоз берудің алдында ж\е басқа жағдайларда қолданады.

Формальдегидтің препараттары әсер ету механизмі қолданылуы.Формальдегид құмырсқа қышқылының альдегиді. Ол формалин түрінде кездеседі және қолданылады. Формальдегидтің микробқа қарсы әсері газ ж\е сұйық күйінде өте күшті болады. Формальд қотырға қарсы қолданылатын зат, ерітінді немесе линимент түрінде қотыр кенелерін өлтіреді. Ол паразиттің ас қорыту жүйесі арқылы әсер етеді. Ф әсері қысқа мерзімді келеді, себебі ол қан ж\е ұлпаларда құмырсқа қышқылына дейін тотығады, ал біраз бөлігі гексаметилентетраминге айналып, осы қосылыстар түрінде бүйрек арқылы сыртқа шығады. Формальдегидтің ерітіндісін жабық қораларды, халаттарды ж\е басқа да жануарларды күтіп-бағуға керекті заттарды дезинф\ға қолданады.

Фенолдар және олардың туындылары әсер етуі және қолданылуыФенолдар дегенімізбензол сақинасындағы сутегінің орнын гидроксиль топтары басқан химиялық қосылыстар. Бұл топтардың санына байланысты фенолдар бір иатомды фенол, екі атомды резорцин, гидрохинон, пирокатехин ж\е үшщ атомды пирогаллол деп бөлінеді. Әсер етуі өте ұзақ болады ж\е әсер ету ортасына байланысты белсенділігі де төмендемейді. Фенол препараттары өте жоғары концентрацияда ж\е ұзақ экспозиция кезінде ғана бактеритиоцидтік әсер етеді, ал әлсіз концентрацияларда бактериостатикалық әсермен ғана шектеледі. Жараларды жуып тазарту үшін қолданады, ұзаққа созылатын ауруларды емдеу жақсы нәтиже бермейді.

Фармакологияның мазмұны ж\е мақсаты, дәрі ж\е у ұғымдарына түсініктеме.Фармакология дәрілер туралы ғылым. Дәрілерді ауруларды емдеуге, алдын алуға, жануарлардың өсімталдығы мен өнімділігін арттыруға, олардың ауруларға қарсы тұру қабілетін күшейтіп, физиологиялық құбылыстардың бірқалыпты өтуін реттеуге қолданады. Фармакология-ауқымы кең ғылым, оны медицина, ветеринария, мал шаруашылығы, биология, фармация саласында жаңа дәрілік заттарды синтездеп, олардың табиғаттағы таралуын іздестіруге қолданады. Әрбір дәрілік заттың толық емдік әсері олардың қолданылуы туралы шарттарын түгел сақтағанда ғана көрінеді, олардың біреуі бұзылса дәрілер әлсірейді, ал екінші біреуі бұзылса олар улы әсер көрсетеді немесе өлімге душар етеді. Жануарларға берілетін дәрілік заттарды, препараттарды, дәрілік пішіндерді, дәрілер немесе дәрі-дәрмектер д.а.

Холинорецепторларды қоздырушы заттар.Әсер ету мехзанизмі.Ацетилхолиннің импульстарын жүзеге асыратын құрылымдар холинергиялық құрылымдар деп аталады. Ацетилхолин медиаторы өзара әсер ететін биологиялық құрылымдар холинореактивті құрылымдар немесе холинорецепторлар деп аталады. Бұл топқа постганглийлік холинергиялық жүйелерді жандандыратын, сондай ак көбінесе холиномиметикалық препараттар деп аталатын (ареколин, пилокарпин, ацеклидин) миметикалық әсері бар (ацетилхолин, карбохолин) препараттар, антиацетилхолинэстераздық (физостигмин, прозерин, галантамин,аримн) және холинолитикалық (атропин, скополамин, платифиллин)заттар жатады.Ацетилхолин биогенді амин,дәлірек айтқанда, жануар организмінде түзілетін ширектік моноаммонийлыі қосылыс. Ацетилхолин көп жақты әсер ететін медиатор болып табылады.Бірақ қаралып отырған хлорлы ацетилхолин препараты негізінен постганглийлік холинергиялық иннервация медиаторы ретінде әсер етеді.Ол организмге холинмиметик заттардың әсер етуіне тән өзгерістер туғызады,вегетативтік түйіндерде никотинреактивтік құрылымдарға едәуір әлсіз әсер етеді және көлденең жолақты бұлшық еттерге одан да әлсіз әсер етеді.

Пилокарпин.Ерітінді түрінде тері астына енгізіледі. Пилокарпин М холинореактивті жүйелерді қоздарады. Оның ісер ету ерекшелігі оның қозғалыс қимыл жүйелерін біршама әлсіз жандандыратындығында және секторлық жүйкелерді күшті қоздыратындығында.Пилокарпинге карама карсы препарат болып табылатын атропин оның әсерін толық жояды.

Хлорорганикалық инсектицидтер. Қолданылу формалары.Инсектицидтік (лат. insectа-жәндіктер (насекомдар) және coedo-өлтіремін) немесе дезинфекциялық (франц.des-жоққа шығару)заттар деп жәндіктерді жою үшін қолданылатын заттарды, ал акарицидтік деп (acarus-кене, coedo-өлтіремін)кенелерге қарсы күресу үшін қолдаеылатын заттарды айтамыз.

Таза күйінде хлор жәндіктерге қарсы тыныс алу жолдары арқылы қолданғанда ғана уытты әсер етеді. Хлор қосылыстары таза хлорга карағанда инсектицидтік белсенділігі өте жоғары, ал жануарлар үщін уыттылығы аз.

Гексахлоран (гексахлорциклогексан) «666»-Hexocloranum.Бензолды хлормен әрекеттестіру арқылы алады.Гексахлоран гексахлорциклогексан изомерлерінің қоспасы.Ол жарықтың, қышқылдың, еріткіштердің және температураның әсеріне өте төзімді келеді.

Практикада гексахлоранды дуст, суспензия, сүртпе, сықпа май, эмульсия, линимент және аэрозольдер түрінде қолданады. ГХЦГ қте уытты. Жануарлар орг.не тері арқ.Тыныс алу және ас қорыту жүйесі арқ.түседі.Кәдімгі жағдайларда тері арқ.препараттың аздаған мөлшері ғана сіңеді.Егер препараттың концентрациясы жоғары болса, оны еріткіш заттардың тері арқылы сіңімділігі жоғары болғанда, тері зақымданып,тесіліп, бүлінгенде және қатты қабынғанда жануарлардың улануы мүмкін.

Сонымен қатар никохлоран қолданылады.

Хлор препараттары. Бактерицидтік әсер ету механизмі. Кальций гипохлориді (хлорлы әк)-Calcii Hypochlorosum.Ақ және сұрғылт түсті хлордың иісі бар ұнтақ. Суда толық ерімейді.Сөндірілген әкті хлормен қанықтыру арқылы алады.Препарат вегетативті және споралы микробтарды түгел өлтіргенімен, сақау және туберкулез бактерияларына айтарлықтай әсері болмайды. Суда толық ерімейді.Сөндірілген әкті хлормен қанықтыру арқылы алады.Препарат вегетативті және споралы микробтарды түгел өлтіргенімен, сақау және туберкулез бактерияларына айтарлықтай әсері болмайды.30 сулы әкпен топалаң ауруының спорасына 7 мин әсер еткенде олар өсуін тоқтатады, 5 ерітіндісімен 20-25мин, 1 ерітіндісімен 70-80мин әсер етуі керек.Шошқаның тілме және септицемия ауруларының қоздырғыштары, сонымен бірге басқа да көптеген микробтардың вегетативті формалары хлорлы әктің 1 ерітіндісімен 1мин әсер еткенінің өзінде-ақ өсуін тоқтатады. Стафилакокктар мен стрептакокктар 1 әк ерітінділерімен 1-5мин әсер еткенде өсу қабілетін жояды, ал 0,4 хлорлы әк ерітіндісі бактерицидтілігі жөнінен сулеманың 0,1 ерітіндісіне тең келеді.

Хлорамин Бвегетативті формалы микробтардың өсуін тоқтатып, спораның дамуын шектейді. Егер хлораминнің 3 ерітіндісімен 9сағ, ал 5 ерітіндісімен 6сағ әсер етсе, споралар өсуін тоқтатады.

Сонымер қатар пантоцид препараты қолданылады.

Іш өткізгіш антрахнион туындылары.65 – сұрақ

Этил спирті. Микробтарға қарсы әсер ету механизмі.Этил спирті-түссіз, мөлдір,оңай тұтанатын, өзіне тән иісі,күйдірерлік дәмі бар,ұшқыр сұйық зат.Сумен оңай араласады,тірі торшалардан және химиялық заттардың ерітіндісінен суды өзіне тартып алады.

Алкогольдін бактерицидтік әсері ерекше:абсолютті алкоголь микробтарды өлтірмейді, ал ең жоғарғы бакт.әсер 50-70 -дық алкогольде болады. Жоғарғы концентрациядағы (50-95 )алкоголь әсер ететін заттарына онша жақсы сіңбейді де, әсері жанамалау болады, ал 50 -дан төменгі концентрациясы төзімді микроорганизмдерді аз уақыттың ішінде өлтіре алмайды. 60 -дық концентрациядағы алкоголльдің бактерицидтік әсері 2 -ды формальдегидке және 1 -ды йодқа қарағанда едәуір жоғары болады. Алкогольдің бактерицидтілігі барлық микробтарға бірдей емес. Ол ортаға байланысты өзгеріп отырады, егерде дезинфекцияланатын жерде органикалық қоспалар көп болған сайын, алкогольдің бактерицидтілігі де әлсіз болады: температура жоғарылаған сайын оның бактерицидтілігі жоғарылайды: егер заттар дымқыл болса, жақсы зарарсызданады: бірақ олар өте көп суланып кетсе алкогольдің қоюлығы,концентрациясы азайып, бактерицидтілігі төмендейді. Егер алкогольді басқада бактерицидті заттармен, мысалы: фенол, лизол, йод және сабынмен бірге қолданса оның дезинфекциялайтын әсері де айтарлықтай дәрежеде артады.

Этил спирті. Әсер ету механизмі және қолданылуы.Этил спирті-түссіз, мөлдір,оңай тұтанатын, өзіне тән иісі,күйдірерлік дәмі бар,ұшқыр сұйық зат.Сумен оңай араласады,тірі торшалардан және химиялық заттардың ерітіндісінен суды өзіне тартып алады.

Алкогольді теріге н/е кілегейлі қабықтарға жақындатқанда алғашқыда салқындылық, соңынан күйдіретіндей сезімдерді байқауға болады да, гиперемия пайда бола бастайды. Жергілікті жердің қан тамырлара кеңейеді де, мұнда қанның мөлшері көбейіп, бұл жүйке талшықтары рецепторларының қозуынан және капиллярлардағы интерорецепторлардың алкогольдің әсерінен әлсіреуінен болады.

Алк. Теріге қарағанда, кілегей қабықтарға күштірек әсер етеді.Мұның төменгі концентрацияларынан кіл.қабықтарда гиперемия пайда болып, сөл бөлінуі күшейеді: қарында гиперемия және қыжыл пайда болады да, қарын бездерінің сөл бөлу қызметі артады. Алкогольдің төменгі концентрацияларында қарын сөлінің ас қорыту қызметі артады да, ал жоғарға конецентрацияларында күрт төмендейді. Алкоголь аса жоғары концентрацияларында (70-90 ) кілегей қабаттар өте күшті тітіркеніп, кілігіей бөліну күшейеді, кейде, тіпті кілегей қабаттың жоғарғы бөліктерін жансыздандыруы да мүмкін. Алкогольді өте жиі қолдану гастроэнтерике әкеліп соқтырады.