І. Білімнің бастапқы деңгейін

СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН

ДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

Мамандық: ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА

Пән: ФАРМАКОЛОГИЯ

Кафедра: ЖАЛПЫ ЖӘНЕ КЛИНИКАЛЫҚ ФАРМАКОЛОГИЯ

ІІІ курсы

Модуль: «Асқорыту жүйесі»

«Тірек-қимыл жүйесі»

«Эндокринді жүйе»

«Зәр-жыныс жүйесі»

Қазақ тіліне аударған:

Жалпы және клиникалық фармакология кафедрасының

оқытушысы__________________ Қожекенова Л. Ғ.

Семей – 2009 ж.

Кафедра отырысында талқыланды_______________________2009ж.

Хаттама №_____

Кафедра меңгерушісі,м.ғ.д.,проф._____________________ Мусин М. Н.

Кафедра отырысында талқыланды_______________________2010ж.

Хаттама №_____

Кафедра меңгерушісі,м.ғ.д.,проф._____________________ Мусин М. Н.

Кафедра отырысында талқыланды_______________________2011ж.

Хаттама №_____

Кафедра меңгерушісі,м.ғ.д.,проф._____________________ Мусин М. Н.

Кафедра отырысында талқыланды_______________________2012ж.

Хаттама №_____

Кафедра меңгерушісі,м.ғ.д.,проф._____________________ Мусин М. Н.

Кафедра отырысында талқыланды_______________________2013ж.

Хаттама №_____

Кафедра меңгерушісі,м.ғ.д.,проф._____________________ Мусин М. Н.

Кафедра отырысында талқыланды_______________________2014ж.

Хаттама №_____

Кафедра меңгерушісі,м.ғ.д.,проф._____________________ Мусин М. Н.

Кафедра отырысында талқыланды_______________________2015ж.

Хаттама №_____

Кафедра меңгерушісі,м.ғ.д.,проф._____________________ Мусин М. Н.

Кафедра отырысында талқыланды_______________________2016ж.

Хаттама №_____

Кафедра меңгерушісі,м.ғ.д.,проф._____________________ Мусин М. Н.

Кафедра отырысында талқыланды_______________________2017ж.

Хаттама №_____

Кафедра меңгерушісі,м.ғ.д.,проф._____________________ Мусин М. Н.

Кафедра отырысында талқыланды_______________________2018ж.

Хаттама №_____

Кафедра меңгерушісі,м.ғ.д.,проф._____________________ Мусин М. Н.

Кафедра отырысында талқыланды_______________________2019ж.

Хаттама №_____

Кафедра меңгерушісі,м.ғ.д.,проф._____________________ Мусин М. Н.

СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН

ДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

Мамандық: ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА

Пән: ФАРМАКОЛОГИЯ

Кафедра: ЖАЛПЫ ЖӘНЕ КЛИНИКАЛЫҚ ФАРМАКОЛОГИЯ

ІІІ курсы

Тақырып: «Дисфагия және асқазан диспепсиясында қолданылатын дәрілік

заттар»

Құрастырушы:

Жалпы және клиникалық фармакология кафедрасының

профессоры, м.ғ.к., __________________Павлова Л. И.

Қазақ тіліне аударған:

Жалпы және клиникалық фармакология кафедрасының

оқытушысы__________________ Қожекенова Л. Ғ.

Семей – 2009 ж.

1. ТАҚЫРЫП:«Дисфагия және асқазан диспепсиясында қолданылатын дәрілік заттар»

2. МАҚСАТЫ:

Үйрету:

· тақырып бойынша оқытылатын дәрілік заттардың әртүрлі дәрілік формаларына рецепттер жазу

· тақырып бойынша оқытылатын дәрілік заттардың дәрілік формасын және қолдану әдісін таңда

· оқытылатын препараттардың әсерін олардың әсер ету механизмі мен локализациясы, фармакологиялық қасиеттердің жиынтығы негізінде сараптау.

· оқытылатын дәрілік заттарды организмнің мүшелері мен жүйелерінің қызметін белгілі бір бағытта өзгерту үшін таңдау

· сырқаттар мен синдромдарды білу, науқастың жеке ерекшеліктерін есепке алу, дәрілік заттардың фармакокинетикалық және фармакодинамикалық сипаттамаларын білу негізінде препараттарды таңдау

· патологиялық синдромға сәйкес оқылатын препараттарды тиімді қолданудың қағидалары және ережелерімен (мөлшерлеу реті) таныстыру

3. ОҚЫТУДЫҢ МІНДЕТТЕРІ:

Студент білуі тиіс:

· оқытылатын дәрілік заттардың фармакокинетикасы мен фармакодинамикасының жалпы заңдылықтары

· оқытылатын дәрілік заттардың жіктелуі

· оқытылатын дәрілік заттардың әсер ету механизмдері

· оқытылатын дәрілік заттардың жағымсыз және жанама әсерлері, олардың алдын алу және пайда болғанда жою

Студент істей алуы тиіс:

· оқытылатын дәрілік заттардың әр түрлі дәрілік формаларына рецепттер жазу:

Атропин сульфаты, платифиллин гидротартраты, папаверин гидрохлориді, но –шпа (дротаверин), эуфиллин, жусан тұнбасы, метоклопрамид, натрий гидрокарбонаты, магний оксиді, Ренни таблеткалары, фамотидин, омепразол, пентагастрин, тұз қышқылы мен пепсин, сукралфат, мизопростол, висмуттың негіз нитраты, мия препараттары – карбеноксолон, метронидазол, дезопимон, этаперазин

· дәрілік заттарды тиімді таңдау мен дұрыс мөлшерлеу

· оқытылатын дәрілік заттардың мөлшерін және концентрациясын есептеу

· оқытылатын препараттардың енгізілу жолдарын таңдау

· оқытылатын препараттардың жағымсыз әсерлерін түзету қағидаларын білу және олрды улануларлы емдеуде қолдана білу

· жеке препараттардың жағымды әсерлерін күшейту не жағымсыз жақтарын жою үшін дәрілерді тиімді үйлестіру

· ғылыми әдебиетті пайдалану және фармакологияның аталған бөлімі бойынша өз бетімен білім алу дағдыларын меңгеру

· алынған білімді келешек кәсіби қызметте пайдалану

4. ТАҚЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰРАҚТАРЫ:

Дисфагия және асқазан диспепсиясында қолданылатын заттар, балаларда қолданылу ерекшеліктері. Жіктелуі.

1. Тәбетке әсер ететін заттар (жусан тұнбасы, фенфуларамин). Ащылардың тәбетке және асқазан секрециясына ынталандырушы әсерінің механизмі.

2. Басқа топтардан препараттардың (инсулин, анаболикалық стероидтар, карнитин хлориді және т.б.) тәбетке ынталандырушы әсері. Қолданылуы.

3. Тәбетті төмендететін заттар. Анорексигенді заттар. Әсер ету механизмі . Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы. Қолданылуы және қолдануға қарсы көрсеткіштер. Жанама әсерлері.

4. Асқазан бездерінің қызметі бұзылғанда қолданылатын заттар (пентагастрин, тұз қышқылы мен пепсин, атропин сульфаты, пирензепин, фамотидин, омепразол). Асқазан бездерінің секрециясын күшейтетін заттар. Диагностикалық мақсатта қолданылуы. Асқазанның секрециялық белсенділігі төмендегенде қолданылатын алмастырушы терапия заттары. Асқазан сөлінің секрециясын жоғарылату үшін көмірқышқылды минералды сулардың қолданылуы.

5. Асқазан бездерінің секрециясын төмендететін заттар:Н2- гистаминотежеушілер, М – холинотежеушілер, протондық насостың тежегіштері (омепразол), простагландиндердің синтетикалық туындылары (мизопростол). Әсер ету қағидалары, қолданылуы.

6. Антацидті заттар (натрий гидрокарбонаты, магний оксиді, алюминий гидрототығы, Ренни таблеткалары). Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы. Қолданылуы, тағайындау ерекшеліктері. Жанама әсерлері.

7. Адсорбенттер – белсендендірілген көмір, смекта, хитозан, сукралфат. Гастропротекторлар (сукралфат, мизопростол, висмуттың негіз нитраты). Шырышты қабықты механикалық қорғайтын және оның қорғаныс қызметін жоғарылататын препараттар. Мия препараттарының (карбеноксолон) қолданылуы. Висмуттың коллоидты субнитратының цитопротекторлық қасиеттері мен антибактериялық әсері. Метронидазол және басқа антибактериялық заттардың асқазанның ойық жарасы ауруында қолданылуы.

8. Асқазанның моторикасына әсер ететін заттар (прокинетиктер) (ацеклидин, неостигмин метилсульфаты (прозерин), атропин сульфаты, но-шпа). Асқазанның моторикасын күшейтетін заттар (тура және тура емес әсерлі холиномиметиктер). Қолданылуы.

9. Асқазанның моторикасын тежейтін заттар. М – холинотежеушілердің және миотропты спазмолитиктердің (папаверин, но-шпа) қолданылуы.

10. Құсу шақыратын және құсуға қарсы (апоморфин гидрохлориді, перфеназин (этаперазин), митоклопрамид, «Аэрон» таблеткалары) заттар. Жіктелуі. Құсу шақыратын заттардың әсер ету механизмі. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы, қолданылуы. Алкоголизмді емдеу үшін апоморфиннің қолданылу қағидасы.

11. Құсуға қарсы заттар, әсер ету қағидасы. Дофамин рецепторларын таңдамалы тежейтін заттардың, нейролептиктердің, М – холинотежеушілердің, гистаминге қарсы заттардың құсуға қарсы әсері. Метоклопрамидтің әсерінің ерекшеліктері. Қолданылуы. Жанама әсерлері.

12. Мезим форте. Ферменттер.

13. В және К витаминдерінің парентеральды қолданылуы.

14. Иммуностимуляторлар.

5.САБАҚ БЕРУ ЖӘНЕ ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ:

· оқытылатын препараттарға рецепттер жазу

· дисфагия және асқазан диспепсиясын тиімді емдеу жолын таңдау бойынша жағдайлық есептерді шешу

· дискуссия ־ ауызша талдау

· тест тапсырмаларын орындау

· кіші топтарда жұмыс істеу

· РЛЗФ Д.А. Харкевич 2005 ж. бойынша тапсырмаларды орындау – 203-211 беттер, өздік жұмысқа тапсырма, есептер IV.3.1-.3.7

· Фармакотерапиялық алгоритмдерді құру:

Метоклопрамидтің әсер ету механизмі.

Кесте 1

Атропин сульфатының әсер ету механизмі.

Кесте 2

Ащылардың тәбетке және асқазан секрециясына әсер ету механизмі.

Кесте 3

Омепразолдың әсер ету механизмі.

Кесте 4

Фамотидиннің әсер ету механизмі.

Кесте 5

6.Әдебиет:

Негізгі:

1.Харкевич Д.А. Фармакология: ОқулықАлматы. «Эверо». 2009.- 605 бет.

2.С.Б. Сламжанова «Жалпы рецептура» : - Алматы. «Эверо». 2009.- 112 бет.

Қосымша:

1.Харкевич Д.А. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД».2010- 486с.

2.Аляутдин Р.Н. Фармакология. Учебник. Москва. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД». 2008. -591 с.

3.Аляутдин Р.Н. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии. Изд. дом «ГЭОТАР-МЕД». 2009- 391с.

4.Бертрам Г. Катцунг. Базисная и клиническая фармакология (перевод д.м.н., проф. Э.Э. Звартау.)- Санкт-Петербург, 2007, т. 1 .

5.Клиническая фармакология / Под ред. В.Г.Кукеса./- М.: медицина, 2009, 528с.

6.Машковский М.Д. Лекарственные средства. М., 2011.-1206 с.

7. БАҚЫЛАУ:

І. Білімнің бастапқы деңгейін

Жазбаша бақылау түрінде жүргізіледі. Әр студентке билет беріледі. Билетте үш ситуациялық тапсырма берілген: 1 және 2 – қолданылатын және қолданылмайтын жағдайларды көрсете отырып рецепт жазу, 3 – дәрінің әсер ету механизмін не классификациясын сипаттау. Рецепттерде жазылатын препараттар сабақтыңМАҚСАТЫ бөлімінде берілген препараттарға сәйкес болуы керек (Дағдыларды бекітубөлімін қараңыз).

Бастапқы білім деңгейін бақылауға арналған тапсырмалар:

І. Қолданылатын және қолданылмайтын жағдайларды көрсете отырып дәрігерлік рецепт түрінде ЖАЗУ:

1.Тәбетті жоғарылататын зат.

2.Тәбетті төмендететін зат (анорексигенді зат).

3.Асқазан бездерінің секрециясы төмендегенде қолданылатын зат.

4.Дисфагияда қолданылатын зат.

5.Н2- гистамин рецепторларының тежеушісі.

6.Протондық насостың тежеушісі.

7.Секрецияны төмендететін простагландиндердің синтетикалық туындысы.

8.Антацидті зат.

9.Адсорбент.

10.Асқазан диспепсиясында қолданылатын фермент препараты.

11.Асқазанның секрециясы мен моторикасын жоғарылататын зат.

12.Антибактериялық зат.

13.Асқазан ауруында қолданылатын витамин препараты.

14.Асқазанның моторикасын төмендететін зат.

15.Рефлюксті ауруда қолданылатын құсуға қарсы зат.

16.Құсуға қарсы зат, фенотиазин туындысы.

II. СИПАТТАУ:

1.Асқазанның гиперсекрециясында М-холинолитиктердің әсер ету механизмі.

2.Тәбет төмендегенде ащылардың әсер ету механизмі. Препараттарды атаңыз.

3.Н2- гистамин рецепторларының тежеушілерінің әсер ету механизмі.

4.Омепразолдың әсер ету механизмі.

5.Гастропротекторларды атаңыз.

6.Антацидтердің әсер ету механизмі. Препараттарды атаңыз.

7.Анорексигенді заттардың әсер ету механизмі. Препараттарды атаңыз.

8.Дисфагия мен асқазанның пилорикалық бөлімінің спазмында қолданылатын заттарды атаңыз.