Асноўныя этапы стварэння и развіцця бел тэлебачання. Спецыфіка дзейнасці бел рэгіянальнага Т

Дасведчанае тэлевізійнае вяшчанне ў СССР (як і ва ўсім свеце) пачалося толькі ў 30-е гг., пэўна - 1 кастрычніка 1931 г. І толькі 15 лістапада 1934 г. была праведзеная першая ў Савецкім Саюзе тэлевізійная перадача са гукавым суправаджэннем.

Вырашальны пералом у развіцці савецкай тэлевізійнай тэхнікі наступае ў 1936 г. у Маскве, на Шаболовке, там, дзе ў 1922 г. была пабудаваная знакамітая "вежа Шухова" для радыёстанцыі ім. Камінтэрна. Пачынаецца будаўніцтва першага ў нашай краіне тэлевізійнага цэнтра з электроннай сістэмай малюнка.

з 15 лістапада 1934 г. - з кароткага канцэрту і варта пачынаць адлік гісторыі тэлебачання ў былым СССР.

Даваенныя праграмы ленінградскага і маскоўскага тэлебачання мелі пошукавы эксперыментальны характар. Аснову іх складалі кінафільмы, творы тэатра і эстрады. Аднак вяліся і пошукі ўласных форм перадач і ўласных сродкаў выраза. Уплыў радыёвяшчання на тэлепраграмы ў гэты перыяд было вяліка, т. е. тэлевізійная журналістыка пачаткі сваё развіццё ў рамках радыёжурналістыкі, хоць пошукі глядзельнага боку праграм былі, несумнеўна, важныя.

Падчас вайны перадачы ў Маскве і Ленінградзе былі спыненыя, але даследаванні ў вобласці тэхнікі, звязаныя з вайскоўцамі мэтамі, працягваліся.

Стварэнне перасоўных тэлевізійных станцый - ПТС. З іх дапамогай тэлебачанне пачало выходзіць за межы студыі. Паўстала магчымасць прынцыповага перайначвання вяшчання - на тэлеэкран прыйшоў пазастудыйны рэпартаж. Першая пазастудыйная перадача адбылася ў Маскве ў чэрвені 1949 г. (рэпартаж аб футбольным матчы на маскоўскім стадыёне "Дынама").

У публіцыстычных праграмах 60-х г г. на першае месца сталі высоўвацца так званыя "гутарковыя жанры" - інтэрв'ю, дыскусія, выступ, т. е. тэлежурналістыка ў цэлым выявіла сваё сутнаснае адрозненне ад друку і радыё ў працэсе персаніфікацыі.

Пачаліся рэгулярныя каляровыя тэлеперадачы (але ўсе тэлецэнтры краіны будуць пераабсталяваныя апаратурай каляровага вяшчання толькі на працягу 80-х гг.).

70-е гг. ХХ ст. увайшлі ў гісторыю як гады сацыяльнага застою. Што дакранаецца тэлебачанні, то, у першую чаргу, вядома жа, з эфіру былі прыбраныя ўсё "жывыя" перадачы ( у 1970 г. зачыненая "Эстафета навін", у 1973 гг. - "КВЗ" і т. д.). Усё было нацэлена на то, каб не дапусціць на экран незапланаванай праўды, арыгінальных меркаванняў, пануючае месца займае відэазапіс (больш 90 % складалі перадачы ў эфір з плёнкі).

Значныя перамены на тэлебачанні, як і ва ўсёй краіне, пачаліся толькі пасля 1985 г. Новы курс кіраўніцтва краіны азначаў паступовае здыманне традыцыйнага кантролю над словам, пераход ад маналогу і павучальнасці да дыскусіі. Тэлебачанне паступова пераставала баяцца іншадумства і прывучала сябе да плюралізму меркаванняў.

Жнівеньскі путч 1991 г., калі вызначаныя сілы спрабавалі вярнуць краіну да ранейшых парадкаў і патрывалі зруйнавальную паразу, прывёў да канчатковага распаду КПСС і Савецкага Саюза.Услед за пераменамі ў грамадскім жыцці краіны ў 90-е гг. пачаліся сур'ёзныя змены ў тэлеэфіры (галоснасць, адмена цэнзуры і т. д.).

Новы гістарычны этап развіцця нацыянальнага тэлебачання пачаўся ў Беларусі, як і ў іншых былых саюзных рэспубліках СССР, пасля 1991 г. Наступіў складаны перыяд станаўлення прынцыпова новай сістэмы вяшчання. Упершыню нараўне з дзяржаўнымі электроннымі СМІ з'яўляюцца недзяржаўныя, у прыватнасці, адчыняюцца тэлевізійныя каналы ў рэгіёнах і асобных гарадах. Праўда, стварэнне гэтых разрозненых тэлеканалаў - у першай палове 90-х гг. іх налічвалася каля 150 - так і не прывяло да ўзнікнення адзінай рэгіянальнай тэлесеткі (адбілася пагаршэнне эканамічнай сітуацыі, слабая тэхнічная абсталяванасць і нізкі прафесіяналізм кадраў).

Імкненне да перамен прыводзіць да стварэння на рэспубліканскім тэлебачанні такой сітуацыі, кали , з аднаго боку, з тэлесеткі паступова знікаюць старыя рубрыкі, звыклыя цыклы перадач (з імі сыходзіць з тэлебачання цэлая група дасведчаных журналістаў). З іншага боку, творчыя пошукі новай вёрсткі праграм, новага ўзроўня мастацкага афармлення студый і выкарыстанні музыкі, рэжысёрскіх рашэнняў даюць свой плён. Праграмы "Навіны. Інфармацыя. Каментарый", "Арт-клуб", "Пяць зорак", "З пэўных крыніц", "Галерэя", "Арсенал", "Аксамітавы сезон" і шматлікія іншыя, хоць і не маглі разлічваць на самыя высокія рэйтынгі, заваёўваюць усё жа досыць вялікую стабільную аўдыторыю.

Уласныя праграмы мелі тады 25 недзяржаўных тэлекампаній (падрыхтоўка і выдача ў эфір здзяйснялася на аснове дамовы з Галоўнай дырэкцыяй праграм Беларускага тэлебачання і аплачвалася "па артеру" - шляхам падавання часу пад рэкламу). Найболей якія маюць поспех былі дзве буйныя незалежныя тэлекампаніі - "ФИТ" і " Свой круг".

Аднак усяго гэтага было нядосыць, каб канкураваць з іншымі, асабліва расійскімі, каналамі: цікавасць аўдыторыі да праграм Беларускага тэлебачання стаў катастрафічна падаць (у пачатку 2000 г. аўдыторыя тэлегледачоў складала 9 % па рэспубліцы, у 1997 г. - 12 %).

Канец 90-х гг. стаў перыядам кардынальных структурна-творчых ператварэнняў беларускага тэлеэфіру. У штодзённым вяшчанні больш 40 % прадукцыі складалі праграмы ўласнай вытворчасці; прынятая ў канцы 1999 г. новая сетка вяшчання меркавала наяўнасць больш 100 праграмных цыклаў і блокаў.

У траўні 2000 г. дзяржаўны тэлеканал Беларусі змяніў свой назоў: на тэрыторыі нашай краіны пачаткаў працу Першы нацыянальны тэлеканал. Істотна змянілася і праграмная палітыка: частка тэлепраграм і цыклаў наогул была выключаная з эфіру (з ста засталося дваццаць). У чэрвені 2002 г. адкрыўся яшчэ адзін буйны канал – ОНТ. Адкрыццё ў сакавіку 2002 г. Першага музычнага тэлеканала.

Па стане на 1 лістапада 2007 года ў Міністэрстве інфармацыі Рэспублікі Беларусь зарэгістравана 215 тэле- і радыёпраграм: 155 праграм радыёвяшчання, з якіх 136 - дзяржаўнай формы ўласнасці, 19 - недзяржаўнай формы ўласнасці і 60 праграм тэлевяшчання, з якіх 27 - дзяржаўнай формы ўласнасці, 33 - недзяржаўнай формы ўласнасці.

Рэгіянальнае тэлерадыёвяшчанне. Пашыраюць сваё вяшчанне рэгіянальныя телевещательные арганізацыі, творчыя канцэпцыі якіх таксама прадугледжваюць павелічэнне прадукцыі ўласнай вытворчасці як рэгіянальных інфармацыйных, публіцыстычных, так і сацыяльна значных праграм (культурна-пазнавальныя, спартовыя, праграмы аб моладзі, аб сацыяльна-культурнага жыцця рэгіёну, музычна-забаўляльныя праграмы і інш.). Сёння ўласнае вяшчанне рэгіянальных тэлеканалаў займае ад 25 да 45 % ад агульнага аб'ёму эфіру.

За 2004 год у дзейнасці Белтэлерадыёкампаніі, ЗАТ "Другі нацыянальны тэлеканал" і ЗАТ "Сталічнае тэлебачанне" назіраюцца тэндэнцыі да павелічэння аб'ёму праграм уласнай вытворчасці, пашырэнню спектру грамадска-палітычнага і інфармацыйнага вяшчання, якое з'яўляецца ключавым у вяшчальнай палітыцы тэлерадыёканалаў.