Триодтың анод-торлық характеристикасы

69. Триодтың диодтан ерекшелігі сол, мұнда үшінші электрод — тор бар. Электрондық лампыларда тор көбіне спираль сым түрінде литийден, молибденнен, вольфрамнан, осы металдардың қорытпаларынан жасалады. Тор анод пен катодтың аралығына орналасады. Тордың электр потенциалын өзгерте отырып, лампының анодтық тогын басқарады. Сондықтан бұл торды басқарушы деп атайды.

70. Тор мен катодқа ток көзін қосайық (34-сурет). Егер тор он, потенциалды болса, онда көлемдік электр өрісі тор — катод участогында бағыт жағынан анодтық кернеу туғызған өрістің бағытымен бағыттас болады,. сөйтіп катодтан ұшып шыққан электрондар осы екі өріс әсерінен шапшаңдайды да, анодтық ток артады. Электрондардың аз ғана бөлігін тор ерісі ұстап қалады да, торлық токты тудырады. Сонда катодтық ток анодтық және торлық болып екі тармаққа бөлінеді деуге болады. Енді торлық кернеудің полярлылығын өзгертейік. Сонда тор мен катод арасындағы өріс лампыдағы негізгі өріске қарсы бағытталады және анодтық ток азаяды. Торлық теріс кернеу жеткілікті дәрежеде үлкен болғанда, анодтық ток тоқталады, мұндайда лампы «жабық».

Top анодқа қарағаида катодқа әлдеқайда жақын, сондықтан торлық кернеу анодтық токқа анодтық кернеуден анағұрлым күшті эсер етеді.Торлық кернеудің өзгеруі анодтық токқа анодтық кернеудің өзгеруінен неше есе күшті эсер ететінін көрсететін шама триодтың күшейту коэффициенті деп аталады.

Күшейту коэффициенті мына формуламен анықталады:

Күшейту коэффициенті |і=10 болсын. Анодтық кернеуді Д[/а = 20 в өзгерттік. Сонда анодтық ток өзгереді. Ал анодтық токтың мұндай өзгеруін, анодтық кернеуді өзгертпей-ақ, торлық кернеуді не бары:

шамасына өзгертіп-ақ алуға болады екен.

Сонда, торлық кернеуді аз ғана өзгертіп, анодтык токты әлдеқайда кең аумақта басқаруға болады деген қорытындыға келеміз. Анодтық токтың осы қасиеті электрондық күшейткіштерде қолданылады да, оның үш электродты лампы торының оң потенциалында артатындығы пайдаланылмайды (бір айта кететін жай, алда біз күшейткіште лампының кері торлык, кернеуде, торлық токсыз жұмыс істейтінін қарастырамыз).

71. Лампының анодтық тогының анодтық кернеу өзгермеген кезде торлық кернеудің өзгеруіне тәуелділігінің графигі 36,а-суретте көрсетілген. Бұл график анодторлық характеристика деп аталады:

(19)

Характеристиканы алу схемасы 35-суретте көрсетілген. Онда ең алдымен анодтық ток нольге тең болатындай етіп, торға теріс кернеу беріледі. Торлық кернеуді өзгерте отырып, анодтық токтың ұлғаюын есепке алады. UT =0 мәнінен кейін тор тізбегіндегі батареяның полярлылығын өзгертеді.

Характеристиканың төменгі имегі катод айналасындағы электрондық атмосфераның теріс өрісінің әсерінен электрондардың тежелуін көрсетеді, жоғарғы имек және торлық кернеу өскендегі токтың одан әрі артуы Шотки эффектісімен тұсіндіріледі. Анодтық кернеудің түрліше тағайындалған кернеулерінде алынған анод-торлық характеристикалар 36,6-суреттегідей характеристикалар тобын (үйірін) құрайды. Анодтық кернеу неғұрлым жоғары болса, оның катод шығаратын электрондарға тигізетін әсері де соғұрлым күштірек болады да, характеристиканың кескіні де соншалықты тік (жоғары) өрлейді.

72. Торлық кернеу өзгермей, ал анодтық кернеу өзгерген кезде алынған характеристика анодтық характеристика деп аталады (36,6-сурет). 36,6-суретте торлык, кернеудің әр түрлі мәндерінде алынған анодтық характеристикалар тобы (үйірі) керсетілген. Характеристикалар электрондық аппаратураларды есеп-қисаптағанда және конструкциялағанда қолданылады.