Оршаған ортаның қалыпты сапасы

Студенттер үшін

Дістемелік нұсқау

Тақырып: Қоршаған ортаны инженерлік қорғауы

Курс: 2,3

Қарағанды 2008

Қоршаған ортаның ластануынан және басқа антропогенді әсерлерден инженерлік қорғаудың негізгі бағыттарына ресурс сақтаушы, қалдықсыз және аз қалдықты технология енгізу. Биотехнология, утиллизация және қалдықтардың детоксикациясы және бастысы қоршаған ортаның зат алмасуының табиғи циклына барлық әсер ету түрлерімен қамтамасыз ететін өндірістің экологизациясы болып табылады.

Экологизация түсінігіне табиғи ресурстарды тиімді және қоршаған ортаның қасиеттеріне зиян келтірмей технологиялық енгізулер және т.б. шешімдер жатады.

6.1 Қоршаған ортаның инженерлі қорғаудың бағыттары экологизация түсінігіне технологиялық жағдайлар және т.б. жатады, яғни ол табиғи ресурстарды эффекті қолдануға рұқсат етіледі, табиғи ортаның сапасын ешбір бұзылыссыз өтуге шарт қоятын ғылым түрі.

Қоршаған ортамен белгілі бір шекті байланысыт бар қайшылық жағдайға алып келмейтін технологиялық процесстер экологизирования деп аталады. Осы сияқты табиғи экологиялық системалар, экологиязациялық процесс, адаммен басқарылатын, ол биосферлі заңдарға, қажет.

Басқа жолдар бар, мысалы: нағыз жетілдірудіңде дамуы, ол себептен емес, оның жүру барысы мен күресуді айтады. Ең негізгі себептердің бірі сфераның ластануы бұл ресурсты және ластаушы, яғни техникалық өңделуден өткен және шикізатты қолдануу, міне бұлардың бәрі қоршаған ортаны ластауға алып келеді.

6.2. Аз қалдықты және қалдықсыз технологиялардың қоршаған ортаны қорғаудағы атқаратын маңызы

Жаңа ауылшаруашылық құрылымдардың дамуына кіші қалдықтардың және қалдықсыз технологиялардың құрылуы. Қалдықсуз технология мынадай өндіріс түсіндіріледі, яғни ол шикізатты максимальды немесе толық қайта өндіруді қолдану және содан қалдық заттардың түзілуін айтады.

Дәл термин болып «аз қалдықты технология» болып табылады, себебі «қалдықсыз» технология мүмкін емес, немесе кез келген адамдық технология қалдық заттарды өндіре алмайды, энергия түрінде ашып қарасақ та.

Азқалдықты дегеніміз минимум қатты, сұйық және газды қалдықты заттарды алатын технологияны айтады. Қазіргі жағдайда бұл ғылыми техникалық прогресте ең қолайлы болып табылады. Қоршаған ортаның ластануынан қорғау үшін шикізатты үнемдеу және энергияны қайталап материальды ресурстарда қолдану үлкен маңызды болып табылады.

Сақтандыратын ресурстардың технологиясына:

- Қалдық заттарды қайт өңдеу, екіншілік ресурстарды өндіріледі

- Іркінді суларды тазалауда суқайтымды циклдарында әртипті іркінсіз технологиялардың дамуы

- Жаңа өнімдердің түрлерін құрастыру тек қана ол қайта қолдануда қайталанатын болса

- Жаңа принципті процестердің құрылуы. Олар технологиялық стадияларды алып тастауды рұқсат етеді, және онда қалдық заттардың түзілуі жүреді

Техникалық системада қолданатын суды қайтымды сумен қамтамасыз ету дегеніміз судың қолданылуындағы тұйық цикл ол сумен қамтамасыз етілудің және суды алып кетудің системасы болып табылады. Мұнда суды қайта қайта бір циклда қолданылуы көкптеп қолданылады, яғни іркінсіз сулардың және басқа суларды табиғи суқоймаларында жиналуынсыз.

Қоршаған ортаны ластанудан қорғау үшін аз қалдықты және қалдықсыз технологиялардың дамуы үлкен маңызды роль атқарады. Бұл тұрғыдан зерттелу енді ғана қарастырылуда. Қазіргі кезде қоршаған ортаны қорғауда экологиялық технологиялардың кішігірім ғана дамыған.

Оршаған ортаны қорғаудағы биотехнологияның ролі

Биотехнологиялық процестер адамның азығына қажетті жағдайда ғана құрылады. Осының нәтижесінде микроорганизмдердің көмегімен эфектер пайда болады. Адамда қоршаған ортаны қорғау үшін биотехнологияны мына жағдайда қарастырады.

Биологиялық объектілердің құрылуы және олардың қалай құрастырылуы туралы және микробты мәдениет, қоғам мен олардың металоболиттерімен препараттары туралы, элементтер, энергия интермациясы және т.б. жағдайлардың бәрі.

Биотехнология келесі сұрақтарда шешім табады:

- Көмірлі жерлер мен өндірілген кеңістікттердегі қауіпті жарылғыш метанның, металқышқылды бактериялардың көмегімен шағысуы

- Табиғи және іркілген сулардың биологиялық тазартылулары

- Іркілген сулардағы ауыр металды нейтрильдеуге қабілетті микроорганизмдерді бөліп алу үшін ластанған топырақты қалпына келтіру

- өсімдіктік қалдықтарды биологиялық тотықтыру

- ластанған ауаны тазартуға арналған биологиялық белсенді сорбентті түзілдіру

Оршаған ортаның сапасы

Қоршаған ортаның сапасы ұғымы оның сипатының адамдарға қажеттілігік пен технологиялық талаптарға сәйкестендірілуі деңгейімен түсіндіріледі. Барлық табиғи қорғау шаралар негізіне қоршаған орта сапасын қалыптандыру принципі қойылады. Бұл термин қоршаған ортаға адамдардың қол жеткізген әсерлері көрсетішінің құру мағынасын білдіреді.

Экологиялық нормативтерді (көрсеткіш) яғни қоршаған ортаның сапасын анықтайтын нормативтерді табиғи қорғау қаңының келісімі бойынша:

- тұрғындардың экологиялық қауіпсіздігі

- өсімдік, жануар, адамдардың генетикалық фондының сақталуы

- тұрақты даму талаптарына сәйкес табиғи ресурстарды рациональды пайдалану мен өндіру қамтамасыз етеді

Қаншалықты экологиялық көрсеткіштің табалдырықты арқылы төмен болса, соншалықты қоршаған ортаның сапасы жоғары болады. Қоғам дамуы деңгейінің жоғарылауы саласындағы қоршаған ортаның сапасының көрсеткіштері табалдырықты төмендетуге деген тенденцияға ие.

Қоршаған ортаға әсері мен сапаның негізгі экологиялық көрсеткіштері (норматив):

Санитарлы гигиенасы

- зиянды заттардың шамамен жеткізерлік концентрациясы

- физикалық әсерлердің жеткізерлік шамасы

- өндірістік шаруашылық зиянды заттардың жеткізерлік лақтыру

- зиянды заттарды жеткізерлік тастау

- табиғи ортаның компонеттерін жеткілікті алу

- қалдық заттардың шығарылудың қалыпты жағдайға келуі

комплексті көрсеткіштер:

- қоршаған табиғи ортаның жеткілікті атропогенді жүктеу

оршаған ортаның қалыпты сапасы

Топырақта ластанудың мөлшерінің жеткілікті концентрациясын көрсетеді, сулы немесе ауалы жерде. Ол адамға әрдайым не кейде әсер еткенде мүлдем өзгеріске ұшырамайды, яғни оның ұрпақтарынада денсаулығына да ешқандай зиян келмейді.

Су қоймаларында біздің елімізде 1900ПДК қолданылады. 500-ден астамы атмосфералық ауаға және 130-дан астамы топырақта қолданылады. ПДК комплекстік зерттеулер үшін ғана қолданылады және мемлекеттік санитарлық өоғаммен қадағаланады. Олардың анықтамасынан кейін қалыпты жағдай юристпен тіркеледі.

Атмосфералы ауаға екі қалып орнатылған бір қолданылатын және орташа тәулікті. Бір қолданылатынның максимальды концентрациясы ауада бір жұтылғанда 30мин шінде ешқандай қоздырғыш әсер болмау керек. Орташа тәуліктілік максимальды концнетрациясы адамға жанамам және тікелей зиянды әсер көрсетпеу керек.

Адам ағзасына зян келтірмейтін жағдайлар рационалды және физикалық әсері бар жеткізерлік жағдай.

Ол жан жануардың және өсімдіктердің және олардың генетикалық фонды. Жеткізерлік лақтыру немесе тастау ол қоршаған ортаға ешқандай зиян келтірмей атмосфералық ауаға тастау, немесе суқоймаларға тастау.