Иммуноглобулиндерді неге белоктардың айырықша тобы деп атайды. Иммуноглобулиндердің түзілу динамикасы. Схемасын келтіріңіздер

Иммунохимияның басты проблемалаларының бірі –ол Іg құрылысы, белсенділігі, арнайылығы және физиология жағдайында биологиялық жұмыс істеу механизмінің арасындағы байланысты белгілеу. Бұл сұрақтың кейбір эксперименталды шешулері химиялық тәсілдермен жасалған. Иммуноглобулиндер жайлы тарих: 60-70 жылдары В.Портер мен Д.Эдельманның жұмыстарында антидене молекуларының құрылысы мен иммуноглобулиндердің негізгі фрагменттерінің рөлі толық шешілген; антиденелердің белсенді орталығының құрылысы мен орналасуы және әр кластағы иммуноглобулиндердің химиялық құрылысы мен айырмашылықтары көрсетілген үшін В.Портер мен Д.Эдельман 1972 жылы Нобель сыйлығына ие болған. Бұл аумақтағы жұмыстар 1980 жылдарда да белсенді жетілген: П.Берг, У.Гильберт, Ф.Сегнер жұмыстарында иммуноглобулиндердің түзілуін бақылаушы гендердің құрылымы белгілі болған. Молекулалық биологияның бұл аймағындағы жетімтігі де Нобель сыйлығына ие болған. Қазіргі жағдайда, барлық антиденелер нәруыз болып табылатыны көпшілікке белгілі. Сонымен қатар, олар иммуноглобулиндерге жататын арнайы ақуыздар болып табылады. Адамда иммуноглобулиндердің 5 негізгі кластары бар: G, М, А, D, Е. Бұл иммуноглобулиндер кластарыньщ әр қайсысы өзіндік құрылысты болады және белгілі бір жұмыс атқарады. Олардың барлығы екі түрлі полипептидті тізбекті жинақталған агрегаттардан тұрады, оның бір тізбегі — «жеңіл», екіншісі «ауыр» деп аталып, Н және L әріптер-мен белгіленеді (ағылшынның «һеаvу» мен light» сөздерінен). Н және L тізбектері бөлек синтезделінеді, ал Іg молекуласының жасалуы Гольджи комшіексінде жүзеге асады. Барлық иммуноглобулин кластары ішінде жеңіл тізбектердщ құрлысы ұқсас болады. Кластардың айырмашылықгары ауыр тізбектердің құрылысына байланысты болады. Иммуноглобулиндер құрылысын мономерлі иммуноглобулин G, мысалында қарастыруға болады. Иммуноглобулин G, молекуласы 4 полипептидтік: 2 ауыр және 2 жеңіл тізбектерден тұрады. Әр жеңіл тізбек ауыр тізбекке дисульфидтік байланыспен (8-8) қосылған. Осындай екі байланыспен екі ауыр тізбекте бір-бірімен қосылған. Молекула қурылысында екі бірдей белсенді орталығы бар, бірақ кеңістікте бөлініп кеткен. Осындай екі антигенбайланысты-руиіы орталықхар иммуноглобулин молекуласына бір уақытта екі бірдей антигеңдерді байланыстыруға қабілет береді. Барлық иммуноглобулиндер түрлерінің жеңіл тізбексгері екі доменнен тұрады, ал ауыр тізбегі — төрт немесе бес доменнен тұрады; ол иммуноглобулин класына байланысты. Домен — бұл 110-120 амин қышқылынан тұратын тізбек аумақ. Барлық домендер ұқсас құрьшымды, олар ішкі дисульфидтік байланыс арқылы тұрақтанады. Ауыр және жеңіл тізбектердің N-ұштыц домендері вариабелді деп аталады және VVL, ҮL деп белгіленеді, олардың аминқышқылдық құрылымы иммуноглобулиндердің әр түрлі антигендік ерекшелігіне байланысты болады. Антигендік детерминантаны (гаптенді) байланыстырушы белсенді орталықтары жеңіл және ауыр тізбектердің вариабелді аймақтарынан тұрады (Ун және У-домендері). Иммуноглобулин С молекуласының құрылысы Антигендермен тікелей байланысатын — ол V-доменңің гипервариабельді аймағының амин қышқьшдары. Белсенді орталыгындагы ауыр және жеңіл тізбектерінің өзгермелі аймацтары араларының түрі белгілі гаптендік тобына сай болады. Ужacнo быcтpo xyдeют нoги и живoт Это средство восстановило мое "нулевое" зрение! Қалған домендер иммуноглобулиндер класьша сай шектеулі тұрақты құрылымнан тұрады және С-домен деп белгіленеді. Жеңіл тізбектегі С-домен С деп белгіленеді, Н-тізбектегі С-домендер СН1, СН2 жэне СН3 деп белгіленеді. Протеолитикалық (ерігіш) ферменттер әсерінен иммуноглобулин молекуласы 2ҒаЬ жэне Ғс фрагменттеріне бөлінеді. Белсенді орталығы бар фрагментгері ҒаЬ-үзіндісі (ҒаЬ1 ҒаЬ2) деп аталады. Ғаb-Ғragment antigen binding — антиген байланыстырушы фрагментінің құрамына УН, СН, ҮЬ, СЬ домендері кіреді. Тұрақты домендерден тұратын 2 ауыр тізбек (СН2 жэне СН3) Ғс-фрагмешп деп аталады. Ғb жэне Ғс фрагментгердің арасындағы аумақ шарнирлі деп аталады, себебі ол антиген байланысу кезінде, сонымен қатар, рН өзгеруі және Ғаb-үзіндісінің иондық күші ортасында Ғс-узіндісінен өтетін өсіне қарағанда 90 градусқа айналады. Ғаb және Ғс-фрагменттердің қызметтері Ғаb-фрагменттің негізгі қызметі-антигенді байланыстыру, себебі оның құрамына Іg молекуласының белсенді антиген-байланыстырушы орталық кіреді, ол жеңіл және ауыр тізбекті V және V домендерінен қүралған. Ғс-фрагменттің ңызметтері: Иммуногпобулиндердің әртүрлі кластары Ғс~үзіндісінің құрамы бойьшша ерекшелінеді. Бұл ерекшеліктері Ғс-үзіндісіне кіретін СН-домендерінің санына, сонымен қатар, аминдық қышқьлдарының құрамына байланысты болады (қосьшша домендер болуы мүмкін, мысалы СН4 — І&М жэне І&Е). Ғс-үзіндідегі құрылыс ерекшелігіне байлаиысты иммуноглобулиндер кластары қызметіне қарай да ерекшелінеді. Ғс-үзіндісініц көмегімен иммуноглобулиндер молекулаларының полимерленуі өтеді (мысалы, секреторлы ІgА димер және тример іүзеді, ІgМ — пентамер). Иммуноглобулиндердің полимерлер қү-руы 5 суретте көрсетілген. ІgМ, ІgG1, ІgG3 Ғс-үзінділерінде шарнирлі аумақ арқылы антиген байланысуы кезінде құрылымдық өзгеріс өтеді, бүл кезде СН2-домен аймағында комплемент жүйесінің бірінші компонентін байланыстыратын белсенді аймағы қалыптасады, сондықтан иммуноглобулиндердің бұл классикалық комплементп жүйесін классикалық жолмен белсендіреді. Ғс-фрагменті көмегімен В-лимфоциттердіц плазмалық мембранасына иммуноглобулин молекуласы тіркеледі де, антигентанушы рецптор қызметін атқарады. Организмнің көптеген жасушалар бетінде әртүрлі Іg класына арналтын Ғс-рецепторлары бар. Егер ол рецепторларға сай келетін Іg немесе құрамында І£ бар иммундық комплекс тіркелсе, онда сол рецепторлар арқылы берілген жасушалардың жұмысының беленуі немесе басылуы жүреді. Мысалы: Плацента трофобласттарында тек ІgG -ға арналған Ғс-рецепторлары бар. Ол рецепторларға тіркеліп, ІgО белсенді тасымалдану әдісімен плацента арқылы анадан ұыққа трансплацентарлы түрінде беріледі және нәрестенің пассивтік иммунитетін қамтамасыздандырады. Плацентада бұл иммуноглобулиннен басқа кластарьша рецепторлар жоқ, сондықтан плацента арқылы басқа иммуноглобулиндер өте алмайды. Әр иммуноглобулин кластарының қурылысы бойынша ерекшеліктері Макрофаг пен нейтрофилдер бетінде ІgG-ға арналған Ғс-рецеиторлары бар. Егер бұл рецепторға бос жүрген ІgО бар иммунды комплекс тіркелсе, онда макрофаг пен нейтрофил қызметі белсенеді, яғни фагоцитоз күшпейеді. Мес жасушалар мен базофилдер бетінде ІgЕ-ге арналған Ғс-рецепторлары бар. Цитофилді ІgЕ молекуласы Ғс-фрагментімен мес жасушаға және базофилге жабысады. Осы үрдіс атопиялық серпіліс кезіндегі организмнің сезімталдану негізінде жатады. Нысана-жасушаларға жабысқан ІgЕ аллергенмен Ғаd-фрагмент арқылы байланысқанда, ІgЕ энергиялық және структуралық өзгерістерге ұшырап, Ғс-рецептор арқылы мес жасушаларды және базофилдерді белсендіріп, олардың дегрануляциясьш шақырады. Бұл кезде жасушалардың түйіршектерінеи биологаялық активті заттар (тастамин, брадикинин, т.б.) бөлініп, айналадағы жасаушаларға эсерін көрсетіп, өзіндік аллергаялық серпілісті шақырады. Иммуноглобулиндердің изотиптері, аллотиптер және идиотиптері Басқа наурыздар тәрізді иммуноглобулиндер, өздеріне қарсы антидене синтезін туғызады, яғни олар антиген болып табылады. Иммуноглобулиндердің изотиптері, аллотиптері, идиотиптері бар. Изотип деп иммуноглобулиндердің топтары мен топтастары арасындағы антигендік айырмашылықтарын атайды. Біртүрлі иммуноглобулиндердің изотиптері бірдей. Изотиптердің айырмашылығы иммуноглобулиндердің Ғс-фрагменттерінің құрылыс ерекшеліктермен көрсетеді. Адамдар иммуноглобулиндері бірнеше негізгі топтары мен изотиптерінен тұрады, оларды ІgМ, Іg0 (G1, G2, G3, G4),. ІgА (А1,А2), ІgЕ деп белгілейді. Антигендік құрылысьның ерекшелігінің айқындалуъша байланысты бір биологиялықтұрдің Іg екніші түрдің ағзаларында антадене синтезін шакырады. Бұл антаденелер рецилиенггің антиген орнындағы иммуноглобулиндік детерминантасына қарсы тұрады. Ол детерминашталар изотиггтік деп белгіленеді. Әртүрлі жангуарларды бір иммуноглобуяин егу арқьлы алынған гетеролошялық антиизотиптік сарысулар арнайылығы жағынан бірдей емес антиденелерден турады. Егер қоянды адамның тазаланған G Іg ексе, алынған сарысуда екі негізгі турлі антиденелер болады. Олардың біреулері тек адам GІg сай детерминантталарына, ал басқалары — адамның әр класына жататын жалпы иммуноглобулиндерінің детерминанттарына бағытталады. Арнайылығы жоғары антиизотик сарысулар Н-тізбетің константты аймағында немесе белгілі бір Іg класыннщ Н-тізбегінің С-ұшындағы орналасқан детерминанттасына қарсы антиденелерден құралады. Адам иммуноглобулиндерінің изотиптеріне қарсы моносиецификалык антисарысу алу үшін антиген орнында миелома нәруыздарын пайдаланады, олар қалъшты сай 1g-мен антигендік кұрылысы жағынан бірдей, бірақ гомогенді және миелома наукастардың сарысуында көл мөлшерде кездеседі. Адамдар иммуноглобулиндеріне қарсы антиизотштік моноспецификалық гетерологюшық сарысу нэруыздарын қалыпты және ақау жағдайында анықтау үшін кең колданады, Антнденелерді клиникада иммунодепрессант орнында иммунопіобулиннің ауыр тізбегіне қарсы қоддаиу қызықтырады, бірақ өте қиын жузеге асады. Мысалы, Е иммуноглобулинге қарсы мояоспецификалық ашжсарысу иммунодепрессант ориында қолдануы ұсынылған. Мундай антиденелерді аллергиялық аурулардың реагинді түрінде өтетін бейімдшігі бар нәрестелерде алдын алу ушін қолдануға болатын еді. Аллотиптер деп иммуноглобулиндер қурылымындағы алпелдік айырмашылыңтарын айтады. Бұл генетикалық қадағаланушы иммуноглобулиндер полиморфизмінің көріністерінің бірі, оларда (‘бүртүрілік сәйкес Іg изотиптерден түрады, бірац әртүрлі индивидуумда құрылымы жагынан әртүрлі болады. Аллотипиялық маркерлер ауыр жғпе жеңіп тізбектсрдің тұрацты аймақ-тарында анықталады, Іg аллотипін сипаттайтын антигендік детерминанталарды аллотиятік деп атайды. Анасында бар иммуногдобулиядердің аллотитік маркерлеріне қарсы антиденелер бір жаоқа дейінгі балаларда кездесуі мүмкін. Бұл антидснелер балада жоқ Иіммуноглобулиндердің детерминанталарына қарсы бағьпталған. Аитиденелердің пайда болуы балаға иммуношобулиндер трансплацентарлы түрінде берілуіне байланысты. Туыла салысымен, балада антиаллотиптік антиденелер сиигезделінуіне себепті — баланың антенаталды кезеңінде қан арқылк өтсе де, ананын иммуиотаобулинынің аллотиптік детерминантала-рына төзімділік туылмауы. Изотип терминін алғашында Оиdiп (1966) енгізген, ол антиденеиің антигендік дара арнайылығын көрсетеді. Иммуноглобулиндердің идиотиптік арнайылығын анықтаушы антигендік детерминанталары гетерогендік, гомологияльқ және аутологиялық антиденелер көмегімен анықталады. Иммуноглобулиндер идиотиптері берілген индивидуумдаш В-лимфоциттердің әр-бір клондары синтезделген түрлі класс иммуноглобулиндер молеқулаларының антигендік айырмашылықтары көрсете алады. Ол антигендік айырмашылъқтар жеңіл жэне ауыр тізбектердіц гипереариабелдік домендерінің өзгеше аминылдың құрамымен анықталады.

Иммуноглобулиндердің қандай класы токсиндерге қарсы тұрады? Құрамы, құрылысы және қызметтері. Схемасын келтіріңіздер.

Иммуноглобулиндер жайлы тарих: 60-70 жылдары В.Портер мен Д.Эдельманның жұмыстарында антидене молекуларының құрылысы мен иммуноглобулиндердің негізгі фрагменттерінің рөлі толық шешілген; антиденелердің белсенді орталығының құрылысы мен орналасуы және әр кластағы иммуноглобулиндердің химиялық құрылысы мен айырмашылықтары көрсетілген үшін В.Портер мен Д.Эдельман 1972 жылы Нобель сыйлығына ие болған. Бұл аумақтағы жұмыстар 1980 жылдарда да белсенді жетілген: П.Берг, У.Гильберт, Ф.Сегнер жұмыстарында иммуноглобулиндердің түзілуін бақылаушы гендердің құрылымы белгілі болған. Молекулалық биологияның бұл аймағындағы жетімтігі де Нобель сыйлығына ие болған. Қазіргі жағдайда, барлық антиденелер нәруыз болып табылатыны көпшілікке белгілі. Сонымен қатар, олар иммуноглобулиндерге жататын арнайы ақуыздар болып табылады. Адамда иммуноглобулиндердің 5 негізгі кластары бар: G, М, А, D, Е. Бұл иммуноглобулиндер кластарыньщ әр қайсысы өзіндік құрылысты болады және белгілі бір жұмыс атқарады. Олардың барлығы екі түрлі полипептидті тізбекті жинақталған агрегаттардан тұрады, оның бір тізбегі — «жеңіл», екіншісі «ауыр» деп аталып, Н және L әріптер-мен белгіленеді (ағылшынның «һеаvу» мен light» сөздерінен). Н және L тізбектері бөлек синтезделінеді, ал Іg молекуласының жасалуы Гольджи комшіексінде жүзеге асады. Барлық иммуноглобулин кластары ішінде жеңіл тізбектердщ құрлысы ұқсас болады. Кластардың айырмашылықгары ауыр тізбектердің құрылысына байланысты болады. Иммуноглобулиндер құрылысын мономерлі иммуноглобулин G, мысалында қарастыруға болады. Иммуноглобулин G, молекуласы 4 полипептидтік: 2 ауыр және 2 жеңіл тізбектерден тұрады. Әр жеңіл тізбек ауыр тізбекке дисульфидтік байланыспен (8-8) қосылған. Осындай екі байланыспен екі ауыр тізбекте бір-бірімен қосылған. Молекула қурылысында екі бірдей белсенді орталығы бар, бірақ кеңістікте бөлініп кеткен. Осындай екі антигенбайланысты-руиіы орталықхар иммуноглобулин молекуласына бір уақытта екі бірдей антигеңдерді байланыстыруға қабілет береді. Барлық иммуноглобулиндер түрлерінің жеңіл тізбексгері екі доменнен тұрады, ал ауыр тізбегі — төрт немесе бес доменнен тұрады; ол иммуноглобулин класына байланысты. Домен — бұл 110-120 амин қышқылынан тұратын тізбек аумақ. Барлық домендер ұқсас құрьшымды, олар ішкі дисульфидтік байланыс арқылы тұрақтанады. Ауыр және жеңіл тізбектердің N-ұштыц домендері вариабелді деп аталады және VVL, ҮL деп белгіленеді, олардың аминқышқылдық құрылымы иммуноглобулиндердің әр түрлі антигендік ерекшелігіне байланысты болады. Антигендік детерминантаны (гаптенді) байланыстырушы белсенді орталықтары жеңіл және ауыр тізбектердің вариабелді аймақтарынан тұрады (Ун және У-домендері).

Қалған домендер иммуноглобулиндер класьша сай шектеулі тұрақты құрылымнан тұрады және С-домен деп белгіленеді. Жеңіл тізбектегі С-домен С деп белгіленеді, Н-тізбектегі С-домендер СН1, СН2 жэне СН3 деп белгіленеді. Протеолитикалық (ерігіш) ферменттер әсерінен иммуноглобулин молекуласы 2ҒаЬ жэне Ғс фрагменттеріне бөлінеді. Белсенді орталығы бар фрагментгері ҒаЬ-үзіндісі (ҒаЬ1 ҒаЬ2) деп аталады. Ғаb-Ғragment antigen binding — антиген байланыстырушы фрагментінің құрамына УН, СН, ҮЬ, СЬ домендері кіреді. Тұрақты домендерден тұратын 2 ауыр тізбек (СН2 жэне СН3) Ғс-фрагмешп деп аталады. Ғb жэне Ғс фрагментгердің арасындағы аумақ шарнирлі деп аталады, себебі ол антиген байланысу кезінде, сонымен қатар, рН өзгеруі және Ғаb-үзіндісінің иондық күші ортасында Ғс-узіндісінен өтетін өсіне қарағанда 90 градусқа айналады. Ғаb және Ғс-фрагменттердің қызметтері Ғаb-фрагменттің негізгі қызметі-антигенді байланыстыру, себебі оның құрамына Іg молекуласының белсенді антиген-байланыстырушы орталық кіреді, ол жеңіл және ауыр тізбекті V және V домендерінен қүралған. Ғс-фрагменттің ңызметтері: Иммуногпобулиндердің әртүрлі кластары Ғс~үзіндісінің құрамы бойьшша ерекшелінеді. Бұл ерекшеліктері Ғс-үзіндісіне кіретін СН-домендерінің санына, сонымен қатар, аминдық қышқьлдарының құрамына байланысты болады (қосьшша домендер болуы мүмкін, мысалы СН4 — І&М жэне І&Е). Ғс-үзіндідегі құрылыс ерекшелігіне байлаиысты иммуноглобулиндер кластары қызметіне қарай да ерекшелінеді. Ғс-үзіндісініц көмегімен иммуноглобулиндер молекулаларының полимерленуі өтеді (мысалы, секреторлы ІgА димер және тример іүзеді, ІgМ — пентамер). Иммуноглобулиндердің полимерлер қү-руы 5 суретте көрсетілген. ІgМ, ІgG1, ІgG3 Ғс-үзінділерінде шарнирлі аумақ арқылы антиген байланысуы кезінде құрылымдық өзгеріс өтеді, бүл кезде СН2-домен аймағында комплемент жүйесінің бірінші компонентін байланыстыратын белсенді аймағы қалыптасады, сондықтан иммуноглобулиндердің бұл классикалық комплементп жүйесін классикалық жолмен белсендіреді. Ғс-фрагменті көмегімен В-лимфоциттердіц плазмалық мембранасына иммуноглобулин молекуласы тіркеледі де, антигентанушы рецптор қызметін атқарады. Организмнің көптеген жасушалар бетінде әртүрлі Іg класына арналтын Ғс-рецепторлары бар. Егер ол рецепторларға сай келетін Іg немесе құрамында І£ бар иммундық комплекс тіркелсе, онда сол рецепторлар арқылы берілген жасушалардың жұмысының беленуі немесе басылуы жүреді. Мысалы: Плацента трофобласттарында тек ІgG -ға арналған Ғс-рецепторлары бар. Ол рецепторларға тіркеліп, ІgО белсенді тасымалдану әдісімен плацента арқылы анадан ұыққа трансплацентарлы түрінде беріледі және нәрестенің пассивтік иммунитетін қамтамасыздандырады. Плацентада бұл иммуноглобулиннен басқа кластарьша рецепторлар жоқ, сондықтан плацента арқылы басқа иммуноглобулиндер өте алмайды. Әр иммуноглобулин кластарының қурылысы бойынша ерекшеліктері Макрофаг пен нейтрофилдер бетінде ІgG-ға арналған Ғс-рецеиторлары бар. Егер бұл рецепторға бос жүрген ІgО бар иммунды комплекс тіркелсе, онда макрофаг пен нейтрофил қызметі белсенеді, яғни фагоцитоз күшпейеді. Мес жасушалар мен базофилдер бетінде ІgЕ-ге арналған Ғс-рецепторлары бар. Цитофилді ІgЕ молекуласы Ғс-фрагментімен мес жасушаға және базофилге жабысады. Осы үрдіс атопиялық серпіліс кезіндегі организмнің сезімталдану негізінде жатады. Нысана-жасушаларға жабысқан ІgЕ аллергенмен Ғаd-фрагмент арқылы байланысқанда, ІgЕ энергиялық және структуралық өзгерістерге ұшырап, Ғс-рецептор арқылы мес жасушаларды және базофилдерді белсендіріп, олардың дегрануляциясьш шақырады. Бұл кезде жасушалардың түйіршектерінеи биологаялық активті заттар (тастамин, брадикинин, т.б.) бөлініп, айналадағы жасаушаларға эсерін көрсетіп, өзіндік аллергаялық серпілісті шақырады. Иммуноглобулиндердің изотиптері, аллотиптер және идиотиптері Басқа наурыздар тәрізді иммуноглобулиндер, өздеріне қарсы антидене синтезін туғызады, яғни олар антиген болып табылады. Иммуноглобулиндердің изотиптері, аллотиптері, идиотиптері бар. Изотип деп иммуноглобулиндердің топтары мен топтастары арасындағы антигендік айырмашылықтарын атайды. Біртүрлі иммуноглобулиндердің изотиптері бірдей. Изотиптердің айырмашылығы иммуноглобулиндердің Ғс-фрагменттерінің құрылыс ерекшеліктермен көрсетеді. Адамдар иммуноглобулиндері бірнеше негізгі топтары мен изотиптерінен тұрады, оларды ІgМ, Іg0 (G1, G2, G3, G4),. ІgА (А1,А2), ІgЕ деп белгілейді. Антигендік құрылысьның ерекшелігінің айқындалуъша байланысты бір биологиялықтұрдің Іg екніші түрдің ағзаларында антадене синтезін шакырады. Бұл антаденелер рецилиенггің антиген орнындағы иммуноглобулиндік детерминантасына қарсы тұрады. Ол детерминашталар изотиггтік деп белгіленеді. Әртүрлі жангуарларды бір иммуноглобуяин егу арқьлы алынған гетеролошялық антиизотиптік сарысулар арнайылығы жағынан бірдей емес антиденелерден турады. Егер қоянды адамның тазаланған G Іg ексе, алынған сарысуда екі негізгі турлі антиденелер болады. Олардың біреулері тек адам GІg сай детерминантталарына, ал басқалары — адамның әр класына жататын жалпы иммуноглобулиндерінің детерминанттарына бағытталады. Арнайылығы жоғары антиизотик сарысулар Н-тізбетің константты аймағында немесе белгілі бір Іg класыннщ Н-тізбегінің С-ұшындағы орналасқан детерминанттасына қарсы антиденелерден құралады. Адам иммуноглобулиндерінің изотиптеріне қарсы моносиецификалык антисарысу алу үшін антиген орнында миелома нәруыздарын пайдаланады, олар қалъшты сай 1g-мен антигендік кұрылысы жағынан бірдей, бірақ гомогенді және миелома наукастардың сарысуында көл мөлшерде кездеседі. Адамдар иммуноглобулиндеріне қарсы антиизотштік моноспецификалық гетерологюшық сарысу нэруыздарын қалыпты және ақау жағдайында анықтау үшін кең колданады, Антнденелерді клиникада иммунодепрессант орнында иммунопіобулиннің ауыр тізбегіне қарсы қоддаиу қызықтырады, бірақ өте қиын жузеге асады. Мысалы, Е иммуноглобулинге қарсы мояоспецификалық ашжсарысу иммунодепрессант ориында қолдануы ұсынылған. Мундай антиденелерді аллергиялық аурулардың реагинді түрінде өтетін бейімдшігі бар нәрестелерде алдын алу ушін қолдануға болатын еді. Аллотиптер деп иммуноглобулиндер қурылымындағы алпелдік айырмашылыңтарын айтады. Бұл генетикалық қадағаланушы иммуноглобулиндер полиморфизмінің көріністерінің бірі, оларда (‘бүртүрілік сәйкес Іg изотиптерден түрады, бірац әртүрлі индивидуумда құрылымы жагынан әртүрлі болады. Аллотипиялық маркерлер ауыр жғпе жеңіп тізбектсрдің тұрацты аймақ-тарында анықталады, Іg аллотипін сипаттайтын антигендік детерминанталарды аллотиятік деп атайды.

13.Иммуноглобулиндердің қандай класы комплементті белсендіреді? Құрамы, құрылысы және қызметтері. Схемасын келтіріңіздер.

Иммуноглобулиндер жайлы тарих: 60-70 жылдары В.Портер мен Д.Эдельманның жұмыстарында антидене молекуларының құрылысы мен иммуноглобулиндердің негізгі фрагменттерінің рөлі толық шешілген; антиденелердің белсенді орталығының құрылысы мен орналасуы және әр кластағы иммуноглобулиндердің химиялық құрылысы мен айырмашылықтары көрсетілген үшін В.Портер мен Д.Эдельман 1972 жылы Нобель сыйлығына ие болған. Бұл аумақтағы жұмыстар 1980 жылдарда да белсенді жетілген: П.Берг, У.Гильберт, Ф.Сегнер жұмыстарында иммуноглобулиндердің түзілуін бақылаушы гендердің құрылымы белгілі болған. Молекулалық биологияның бұл аймағындағы жетімтігі де Нобель сыйлығына ие болған. Қазіргі жағдайда, барлық антиденелер нәруыз болып табылатыны көпшілікке белгілі. Сонымен қатар, олар иммуноглобулиндерге жататын арнайы ақуыздар болып табылады. Адамда иммуноглобулиндердің 5 негізгі кластары бар: G, М, А, D, Е. Бұл иммуноглобулиндер кластарыньщ әр қайсысы өзіндік құрылысты болады және белгілі бір жұмыс атқарады. Олардың барлығы екі түрлі полипептидті тізбекті жинақталған агрегаттардан тұрады, оның бір тізбегі — «жеңіл», екіншісі «ауыр» деп аталып, Н және L әріптер-мен белгіленеді (ағылшынның «һеаvу» мен light» сөздерінен). Н және L тізбектері бөлек синтезделінеді, ал Іg молекуласының жасалуы Гольджи комшіексінде жүзеге асады. Барлық иммуноглобулин кластары ішінде жеңіл тізбектердщ құрлысы ұқсас болады. Кластардың айырмашылықгары ауыр тізбектердің құрылысына байланысты болады. Иммуноглобулиндер құрылысын мономерлі иммуноглобулин G, мысалында қарастыруға болады. Иммуноглобулин G, молекуласы 4 полипептидтік: 2 ауыр және 2 жеңіл тізбектерден тұрады. Әр жеңіл тізбек ауыр тізбекке дисульфидтік байланыспен (8-8) қосылған. Осындай екі байланыспен екі ауыр тізбекте бір-бірімен қосылған. Молекула қурылысында екі бірдей белсенді орталығы бар, бірақ кеңістікте бөлініп кеткен. Осындай екі антигенбайланысты-руиіы орталықхар иммуноглобулин молекуласына бір уақытта екі бірдей антигеңдерді байланыстыруға қабілет береді. Барлық иммуноглобулиндер түрлерінің жеңіл тізбексгері екі доменнен тұрады, ал ауыр тізбегі — төрт немесе бес доменнен тұрады; ол иммуноглобулин класына байланысты. Домен — бұл 110-120 амин қышқылынан тұратын тізбек аумақ. Барлық домендер ұқсас құрьшымды, олар ішкі дисульфидтік байланыс арқылы тұрақтанады. Ауыр және жеңіл тізбектердің N-ұштыц домендері вариабелді деп аталады және VVL, ҮL деп белгіленеді, олардың аминқышқылдық құрылымы иммуноглобулиндердің әр түрлі антигендік ерекшелігіне байланысты болады. Антигендік детерминантаны (гаптенді) байланыстырушы белсенді орталықтары жеңіл және ауыр тізбектердің вариабелді аймақтарынан тұрады (Ун және У-домендері). Иммуноглобулин С молекуласының құрылысы Антигендермен тікелей байланысатын — ол V-доменңің гипервариабельді аймағының амин қышқьшдары. Белсенді орталыгындагы ауыр және жеңіл тізбектерінің өзгермелі аймацтары араларының түрі белгілі гаптендік тобына сай болады. Ужacнo быcтpo xyдeют нoги и живoт Народное средство, которое спасет вас от мастопатии Қалған домендер иммуноглобулиндер класьша сай шектеулі тұрақты құрылымнан тұрады және С-домен деп белгіленеді. Жеңіл тізбектегі С-домен С деп белгіленеді, Н-тізбектегі С-домендер СН1, СН2 жэне СН3 деп белгіленеді. Протеолитикалық (ерігіш) ферменттер әсерінен иммуноглобулин молекуласы 2ҒаЬ жэне Ғс фрагменттеріне бөлінеді. Белсенді орталығы бар фрагментгері ҒаЬ-үзіндісі (ҒаЬ1 ҒаЬ2) деп аталады. Ғаb-Ғragment antigen binding — антиген байланыстырушы фрагментінің құрамына УН, СН, ҮЬ, СЬ домендері кіреді. Тұрақты домендерден тұратын 2 ауыр тізбек (СН2 жэне СН3) Ғс-фрагмешп деп аталады. Ғb жэне Ғс фрагментгердің арасындағы аумақ шарнирлі деп аталады, себебі ол антиген байланысу кезінде, сонымен қатар, рН өзгеруі және Ғаb-үзіндісінің иондық күші ортасында Ғс-узіндісінен өтетін өсіне қарағанда 90 градусқа айналады. Ғаb және Ғс-фрагменттердің қызметтері Ғаb-фрагменттің негізгі қызметі-антигенді байланыстыру, себебі оның құрамына Іg молекуласының белсенді антиген-байланыстырушы орталық кіреді, ол жеңіл және ауыр тізбекті V және V домендерінен қүралған. Ғс-фрагменттің ңызметтері: Иммуногпобулиндердің әртүрлі кластары Ғс~үзіндісінің құрамы бойьшша ерекшелінеді. Бұл ерекшеліктері Ғс-үзіндісіне кіретін СН-домендерінің санына, сонымен қатар, аминдық қышқьлдарының құрамына байланысты болады (қосьшша домендер болуы мүмкін, мысалы СН4 — І&М жэне І&Е). Ғс-үзіндідегі құрылыс ерекшелігіне байлаиысты иммуноглобулиндер кластары қызметіне қарай да ерекшелінеді. Ғс-үзіндісініц көмегімен иммуноглобулиндер молекулаларының полимерленуі өтеді (мысалы, секреторлы ІgА димер және тример іүзеді, ІgМ — пентамер). Иммуноглобулиндердің полимерлер қү-руы 5 суретте көрсетілген. ІgМ, ІgG1, ІgG3 Ғс-үзінділерінде шарнирлі аумақ арқылы антиген байланысуы кезінде құрылымдық өзгеріс өтеді, бүл кезде СН2-домен аймағында комплемент жүйесінің бірінші компонентін байланыстыратын белсенді аймағы қалыптасады, сондықтан иммуноглобулиндердің бұл классикалық комплементп жүйесін классикалық жолмен белсендіреді. Ғс-фрагменті көмегімен В-лимфоциттердіц плазмалық мембранасына иммуноглобулин молекуласы тіркеледі де, антигентанушы рецптор қызметін атқарады. Организмнің көптеген жасушалар бетінде әртүрлі Іg класына арналтын Ғс-рецепторлары бар. Егер ол рецепторларға сай келетін Іg немесе құрамында І£ бар иммундық комплекс тіркелсе, онда сол рецепторлар арқылы берілген жасушалардың жұмысының беленуі немесе басылуы жүреді. Мысалы: Плацента трофобласттарында тек ІgG -ға арналған Ғс-рецепторлары бар. Ол рецепторларға тіркеліп, ІgО белсенді тасымалдану әдісімен плацента арқылы анадан ұыққа трансплацентарлы түрінде беріледі және нәрестенің пассивтік иммунитетін қамтамасыздандырады. Плацентада бұл иммуноглобулиннен басқа кластарьша рецепторлар жоқ, сондықтан плацента арқылы басқа иммуноглобулиндер өте алмайды.

Схема арқылы антиденелердің құрылысындағы изотиптык, аллотиптык және идиотиптык деңгейінде айырмашылығын көрсетіңіздер. Антиденелердің құрылысы, құрамы және қызметтері.

Антиденелердің ашылуы микробиологияның алтын дәуірінен басталды, жұқпалы аурулардың көптеген қоздырғыштары ашылу кезеңде, ғалымдар мен дәрігерлер макроорганизм клеткаларына зиян келтірмей тек патогендерге әсер ететін дәрілерді іздестіру барысында. Дәрігер және бактериолог П.Эрлих өз өмірін патогенге «магиялық оқ» секілді бағытты әсер ететін дәрілерді, химиопрепараттарды іздестіруге және олар сау тіндерге зиян келтірмей ауру ошағына ғана әсер етіндерін талдады. Көптеген зерттеулер жүргізіп тек мерез қоздырғышына – бозарған трепонеманы жоятын химиопрепаратты тапты.

Иммунитет механизмдерін зерттеу барысында қандайда болмасын инфекциямен ауырған адамның сарысуынан тек қоздырғышпен байланысатын заттар табылған. Осы нәруыздық қоспаларды антиденелер деп атаған. Антиденелерді терапиялық мақсатта қолдануы 1891 жылы басталды, Беринг және Китазато зерттеулерінде дифтерия немесе сіреспе токсинің енгізген кейін тірі қалған теңіз шошқаларының сарысуы басқа жануарларда осы токсиннің әсерінен қорғайтын қабілеттілігі анықталды.

Организмде әр В-лимфоциттер клоны бір түр антиденелерін синтездейді, ал антиденелердің вариабельді гендер сегменттері алмасуынан (V-гендер) В-лимфоциттердің түрлі спектрдегі клондары пайда болады. Антигеннің презентациясынан кейін В лимфоциттер антиденелер түзетін плазматикалық клеткаларға және ұзақ өмір сұретін есте сақталатын клеткаларға дифференциациясы жүреді. Қайтара иммунизация жүргенде V- гендерінде өзгеріске ұшырағанынан және В лимфоциттердің жаңадан адаптацияланған клондар өніміне байланысты антиденелердің антиген-спецификалық клондарының аффинділігі жоғарлайды.

Тек бір спецификалы антиденелерді өндейтін клондарды, яғни моноклонды антиденелерді гибридомды технология (В лимфоциттерді миеломды клеткалармен бірге гибридизация жолы) және рекомбинантты ДНҚ технология (антиденелердің константты және вариабельді домендерін синтезін кодтайтын рекомбинантты гендер) көмегімен бөліп алуға болады.

Гибридомды технология және рекомбинантты ДНҚ технология ашылғанға дейін антиденелерді емдік препарат (иммунды сарысулар, организмге енгізген кейін пассивті иммунитет қалыптастырған) немесе диагностикум (дайын антиденелері бар препараттар in vitro-даоларға комплементарлы антигендерді табуға бағытталған) ретінде қолданған.

Медициналық практикаға гибридомды технологияны енгізумен жоғары спецификалы мамандырылған моноклонды антиденелерді алуға және қолдануға мүмкіндік алынды, олардың көмегімен қоздырғыштарды бейтараптауға болады және ағзалар мен тіндердің трансплантациясында иммуносупрессия мақсатында, организмнің қандай да болмасын тіндеріне дәрілерді жеткізуге, соматикалық патологияны, онкологиялық ауруларды және т.б. емдеуіне жол ашылды.

Рекомбинантты ДНҚ технологиясымен толық жетілген, екі валентті, екі тізбекті (Fc-константты фрагмент, Fab1 және Fab2- вариабельді фрагменттері) ғана емес, тағы бір тізбекті, толық көлемді емес (тек Fab-фрагмент) мини-антиденелерді өндеуге болады. Осы мақсатта микроорганизмдер, өсімдіктер және жануарлардың гендік модификацияланған клеткаларын қолданады. Рекомбинантты антиденелер, толық көлемді және олардың фрагменттері болмасын биотехнологияда өнделген рекомбинантты нәруыздардың үштен бір бөлігін құрайды.

Моноклонды антиденелер саудасы фармацевтік индустрияның аса жылдам дамып баратқан сегментіне жатады. Мысалы, 2007 жылы терапиялық моноклонды антиденелер өндірісі АҚШ биотехнологиялық компаниялары 26 млрд. астам пайда келтірді, осы моноклондардың негізгі бөлігі онкологиялық және аутоиммунды аурулар терапиясында сұранысқа ие. Ал терапиялық моноклонды антиденелер негізінде өнделген «Ритуксан» препараты (обырлар және аутоиммунды артриттер) саудасы барлық медициналық препараттар ішінде алтыншы позицияда. Моноклонды антиденелер өндірісімен 200 астам биотехнологиялық компаниялар жұмыс істейді, негізінен АҚШ-та, Жапонияда және Германияда.

Антиденелер сипаттамасы

39 суретте белгілі көлемді бивалентті антидене құрылысы суреттелген, жеңіл және ауыр тізбектері, константты және вариабельді бөліктері, 2 активті орталықтары бар. Рекомбинантты антиденелер (химерлі, гуманизирленген, конъюгирленген, екі тізбекті және біртізбекті немесе мини-антиденелер) құрылымы және функционалды сипаттамалары бойынша ажыратылады ( кесте 9, сурет 40).

Антиген-байланыстыруші бөлігі L-тізбегі Н-тізбегі Шарнирлы бөлігі Сульфидтық көпіршіктер

Сурет 39. Толық көлемді, екі тізбекті, екі валентті антидене.

Антидене 4 наруызды молекуладан құралған – екі үлкен, немесе «ауыр» Н-тізбектер жэне екі кіші, «женіл» L-тізбектер. Вариабельді аймағы антигенді байланыстыруға жауапты, сондықтан оған соматикалық гипермутацияда өзгерістер енеді.

а) химерлі антиденелер

Химерлі (немесе гибридті) антиденелер (chimaeric antibodies) – бұл тышқан антиденесінің константты доменін адам иммуноглобулиннің осындай константты доменімен ауыстырылған антиденелер. Рекомбинантты технология көмегімен антиденелердің адам Fc-фрагменті және тышқанның Fab-фрагментін кодтайтын ДНҚ әртүрлі молекуласын қосады.

Айта кету керек, антиденелердің иммуногендік және эффекторлы қасиеттері (комплемент жүйесімен, фагоциттермен және т.б. байланысуы) негізінен константты доменмен қамтамасыз етіледі, ал спецификасы – вариабельді доменмен байланысты. Сондықтан химерлі антиденелер (адамның Fc-фрагменті адамдікі ал Fab-фрагменті тышқандікі) аса тиімді және тышқанның моноклонды антиденелеріне тән спецификасы, аффинділігі және авидтілігі сақталуында асқынулар сирек болады.

Сурет 40. Химерлі антидене (а – адамның Fc-фрагменті, б – тышканның Fv-фрагменті)

б) гуманизирленген антиденелер

гуманизирленген антиденелер құрылымына тышқаннан тек Fv-фрагменті вариабельді доменнің аздаған антигенді байланыстыратын гипервариабельді бөлімшесі (CDR) алынады. Егер химерлі антиденелерде вариабельді домені толығымен тышқаннан алынған болса, ал гуманизирленген антиденелерде оның тек бір бөлігі жануарлар текті болады. Fv-фрагменті үш CDR бөлімшелерден құралған (CDRI, CDRII, CDRIII). Олигонуклеотидті бағытты мутагенез көмегімен адамның ДНҚ тек бір немесе екі CDR бөлімшесін тышқанның ДНҚ осындай CDR бір ізділікпен ауыстырады. Сондықтан химерлі антиденелермен салыстырғанда гуманизирленген антиденелерде бөгде нәруызы аз (CDR тек тышқандікі) болғандықтан иммундық қабылдамаушылық дамуы төмен. Ал бұл негізінен терапиялық немесе диагностикалық мақсатта науқасқа антиденелер енгізуіндегі иммундық жауаптың мәселесін алып тастайды.

Кесте 9. Моноклонды антиденелердің типтері

Ескерту. TNFa – ісіктер некроздау факторы; EGFP – эпидермальды өсу факторының рецепторы; VEGF- қантамырлар эндотелийінің өсу факторы; СД20, СД25, СД33, СД52 – беткейлік өспе антигендері.

в) бір тізбекті антиденелер

Генді инженерия толық көлемді химерлі және гуманизирленген антиденелер мен қоса тағы бір тізбекті, Fv-фрагментінің (scFv) бөліктерінен құралған мини-антиденелер алуға мүмкіндік берді. Бұл иммуноглобулиннің жеңіл және ауыр тізбектерінің (VL және Vн) вариабельді домендері, бір-бірімен икемді пептидті линкермен ковалентті қосылған; тышқан антиденелерінің константты домені мүлдем жоқ. Сонымен, бір тізбекті мини-антиденелер – бұл жақсы антиген байланыстырушы активтілігі бар иммуноглобулин молекуласының минимальды фрагменті.

г) конъюгирленген антиденелер

Дәрілік қосылыстар (цитостатиктер, токсиндер және т.б.) немесе диагностикалық таңбаларды (радиоактивті бөлшектер, флюоресцентті заттар) нақты қажетті нысана-клеткаларға жеткізу немесе соңғылардың детекциясын жүргізу мақсатта моноклонды антиденелермен біріктіреді. Токсиндермен коньюгацияланған моноклонды антиденелерді иммунотоксиндер деп атайды.

Моноклонды антиденелерді трансгенді өсімдіктер тінінен немесе жасанды жолмен бөліп алуға болады.

Трансгенді өсімдіктерді (жиі темекі өсімдігі) ғылыми-зерттеу зертханаларында тағамдық вакциналар және өспелерге (өкпе, ішек және т.б. обырлары) және жұқпаға қарсы (герпес, құтыру, стрептококктық инфекция және т.б.) моноклонды антиденелерді бөліп алуға қолданады.

Абзимдер (ферментті антиденелер, AntiBody enzyme) – ферменттерге тән катализ реакцияларын туындатуға қабілетті жасанды, катализді антиденелер. Мысалы, кокаин, АИВ gp41 және т.б. антигенін арнайы танып алатын абзимдер дайындалған.

Иммуноглобулиндердің қандай класы лимфада ең биік концентрациясымен кездеседі? Құрамы, құрылысы және қызметтері. Схемасын келтіріңіздер.

Иммуноглобулиндер жайлы тарих: 60-70 жылдары В.Портер мен Д.Эдельманның жұмыстарында антидене молекуларының құрылысы мен иммуноглобулиндердің негізгі фрагменттерінің рөлі толық шешілген; антиденелердің белсенді орталығының құрылысы мен орналасуы және әр кластағы иммуноглобулиндердің химиялық құрылысы мен айырмашылықтары көрсетілген үшін В.Портер мен Д.Эдельман 1972 жылы Нобель сыйлығына ие болған. Бұл аумақтағы жұмыстар 1980 жылдарда да белсенді жетілген: П.Берг, У.Гильберт, Ф.Сегнер жұмыстарында иммуноглобулиндердің түзілуін бақылаушы гендердің құрылымы белгілі болған. Молекулалық биологияның бұл аймағындағы жетімтігі де Нобель сыйлығына ие болған. Қазіргі жағдайда, барлық антиденелер нәруыз болып табылатыны көпшілікке белгілі. Сонымен қатар, олар иммуноглобулиндерге жататын арнайы ақуыздар болып табылады. Адамда иммуноглобулиндердің 5 негізгі кластары бар: G, М, А, D, Е. Бұл иммуноглобулиндер кластарыньщ әр қайсысы өзіндік құрылысты болады және белгілі бір жұмыс атқарады. Олардың барлығы екі түрлі полипептидті тізбекті жинақталған агрегаттардан тұрады, оның бір тізбегі — «жеңіл», екіншісі «ауыр» деп аталып, Н және L әріптер-мен белгіленеді (ағылшынның «һеаvу» мен light» сөздерінен). Н және L тізбектері бөлек синтезделінеді, ал Іg молекуласының жасалуы Гольджи комшіексінде жүзеге асады. Барлық иммуноглобулин кластары ішінде жеңіл тізбектердщ құрлысы ұқсас болады. Кластардың айырмашылықгары ауыр тізбектердің құрылысына байланысты болады. Иммуноглобулиндер құрылысын мономерлі иммуноглобулин G, мысалында қарастыруға болады. Иммуноглобулин G, молекуласы 4 полипептидтік: 2 ауыр және 2 жеңіл тізбектерден тұрады. Әр жеңіл тізбек ауыр тізбекке дисульфидтік байланыспен (8-8) қосылған. Осындай екі байланыспен екі ауыр тізбекте бір-бірімен қосылған. Молекула қурылысында екі бірдей белсенді орталығы бар, бірақ кеңістікте бөлініп кеткен. Осындай екі антигенбайланысты-руиіы орталықхар иммуноглобулин молекуласына бір уақытта екі бірдей антигеңдерді байланыстыруға қабілет береді. Барлық иммуноглобулиндер түрлерінің жеңіл тізбексгері екі доменнен тұрады, ал ауыр тізбегі — төрт немесе бес доменнен тұрады; ол иммуноглобулин класына байланысты. Домен — бұл 110-120 амин қышқылынан тұратын тізбек аумақ. Барлық домендер ұқсас құрьшымды, олар ішкі дисульфидтік байланыс арқылы тұрақтанады. Ауыр және жеңіл тізбектердің N-ұштыц домендері вариабелді деп аталады және VVL, ҮL деп белгіленеді, олардың аминқышқылдық құрылымы иммуноглобулиндердің әр түрлі антигендік ерекшелігіне байланысты болады. Антигендік детерминантаны (гаптенді) байланыстырушы белсенді орталықтары жеңіл және ауыр тізбектердің вариабелді аймақтарынан тұрады (Ун және У-домендері). Иммуноглобулин С молекуласының құрылысы Антигендермен тікелей байланысатын — ол V-доменңің гипервариабельді аймағының амин қышқьшдары. Белсенді орталыгындагы ауыр және жеңіл тізбектерінің өзгермелі аймацтары араларының түрі белгілі гаптендік тобына сай болады. Ужacнo быcтpo xyдeют нoги и живoт Народное средство, которое спасет вас от мастопатии Қалған домендер иммуноглобулиндер класьша сай шектеулі тұрақты құрылымнан тұрады және С-домен деп белгіленеді. Жеңіл тізбектегі С-домен С деп белгіленеді, Н-тізбектегі С-домендер СН1, СН2 жэне СН3 деп белгіленеді. Протеолитикалық (ерігіш) ферменттер әсерінен иммуноглобулин молекуласы 2ҒаЬ жэне Ғс фрагменттеріне бөлінеді. Белсенді орталығы бар фрагментгері ҒаЬ-үзіндісі (ҒаЬ1 ҒаЬ2) деп аталады. Ғаb-Ғragment antigen binding — антиген байланыстырушы фрагментінің құрамына УН, СН, ҮЬ, СЬ домендері кіреді. Тұрақты домендерден тұратын 2 ауыр тізбек (СН2 жэне СН3) Ғс-фрагмешп деп аталады. Ғb жэне Ғс фрагментгердің арасындағы аумақ шарнирлі деп аталады, себебі ол антиген байланысу кезінде, сонымен қатар, рН өзгеруі және Ғаb-үзіндісінің иондық күші ортасында Ғс-узіндісінен өтетін өсіне қарағанда 90 градусқа айналады. Ғаb және Ғс-фрагменттердің қызметтері Ғаb-фрагменттің негізгі қызметі-антигенді байланыстыру, себебі оның құрамына Іg молекуласының белсенді антиген-байланыстырушы орталық кіреді, ол жеңіл және ауыр тізбекті V және V домендерінен қүралған. Ғс-фрагменттің ңызметтері: Иммуногпобулиндердің әртүрлі кластары Ғс~үзіндісінің құрамы бойьшша ерекшелінеді. Бұл ерекшеліктері Ғс-үзіндісіне кіретін СН-домендерінің санына, сонымен қатар, аминдық қышқьлдарының құрамына байланысты болады (қосьшша домендер болуы мүмкін, мысалы СН4 — І&М жэне І&Е). Ғс-үзіндідегі құрылыс ерекшелігіне байлаиысты иммуноглобулиндер кластары қызметіне қарай да ерекшелінеді. Ғс-үзіндісініц көмегімен иммуноглобулиндер молекулаларының полимерленуі өтеді (мысалы, секреторлы ІgА димер және тример іүзеді, ІgМ — пентамер). Иммуноглобулиндердің полимерлер қү-руы 5 суретте көрсетілген. ІgМ, ІgG1, ІgG3 Ғс-үзінділерінде шарнирлі аумақ арқылы антиген байланысуы кезінде құрылымдық өзгеріс өтеді, бүл кезде СН2-домен аймағында комплемент жүйесінің бірінші компонентін байланыстыратын белсенді аймағы қалыптасады, сондықтан иммуноглобулиндердің бұл классикалық комплементп жүйесін классикалық жолмен белсендіреді. Ғс-фрагменті көмегімен В-лимфоциттердіц плазмалық мембранасына иммуноглобулин молекуласы тіркеледі де, антигентанушы рецптор қызметін атқарады. Организмнің көптеген жасушалар бетінде әртүрлі Іg класына арналтын Ғс-рецепторлары бар. Егер ол рецепторларға сай келетін Іg немесе құрамында І£ бар иммундық комплекс тіркелсе, онда сол рецепторлар арқылы берілген жасушалардың жұмысының беленуі немесе басылуы жүреді. Мысалы: Плацента трофобласттарында тек ІgG -ға арналған Ғс-рецепторлары бар. Ол рецепторларға тіркеліп, ІgО белсенді тасымалдану әдісімен плацента арқылы анадан ұыққа трансплацентарлы түрінде беріледі және нәрестенің пассивтік иммунитетін қамтамасыздандырады. Плацентада бұл иммуноглобулиннен басқа кластарьша рецепторлар жоқ, сондықтан плацента арқылы басқа иммуноглобулиндер өте алмайды.