Дзянніца” – першая савецкая газета на беларускай мове

Газета “Звезда” ў гады грамадзянскай вайны.

Галоунай газетай Заходняй вобласцi i фронту была «Звезда», пры дапамозе якой бальшавікі Беларусi рэалiзоувалi тактычныя мэты рэвалюцыйнага руху:

Аб'яднанне ycix партыйных ячэек у ад-ну цэнтралiзаваную арганiзацыю; усебаковы пераход улады у рукi рабочых i сялян i утварэнне Саветау; нацыяналiзацыю зямлi, сродкау вытворчасцi i аднауленне гаспадаркi пад кантролем савецкай улады; мабілізацыю працоуных на барацьбу з інтэрвенцыяй i контррэвалюцыяй. Для дынамiчнай рэалiзацыi гэтых галоуных задач неабходна было «...перавыхаваць масы, (Ленін) а перавыхаваць iх можа толькi агітац i прапаганда».

У складаных палiтычных i ваенных умовах рэдакцыя «Звез-ды» прапагандавала матэрыялы з'ездау бальшавіцкай партыi, пастановы мясцовых органау, накіраваныя на умацаванне народауладдзя. Газета таксама давала глыбокi

Аналiз працэсу рэвалюцыйных пераутварэнняу у Заходняй вобласцi, паказвала размеркаванне палітычных сiл, арыентавала працоуных на выбар сродкау, форм i метадау барацьбы супраць ворагау савецкай улады, вучыла своечасова распазнаваць захопніцкую, каланіяльную палiтыку кайзераускай Герм. У першыя паслякастрычніцкiя днi «Звезда» выстушла за умацаванне Саветау, аб'яднанне мае вакол бальшавіцкай партыi. Яна выходзiла пад лозунгам «Няхай жыве рэвалюцыя рабочых, салдат i сялянi Мы iдзём да мiру, зямлi i хлеба». Усе матэрыялы у газеце аб'ядноувалiся у адзiны заклік да барацьбы супраць бур-жуазі i памешчыкау, рэакцыi i контррэвалюцыi. Звяртаючыся да працоуных, «Звезда» тсала: «Рэвалюцыя выступала супраць ycix сваіх ворагау i не адмауляецца ад рэвалюцыйных i узброеных метадау абароны i барацьбы... Наш урад ёсць урад дыктатуры пралетарыяту i сялянства, ёсць урад савецкай дыктатуры... Яна не адмовіцца ад самых крутых мер, калi гэтыя меры будуць у інтарэсах большасцi народа - рабочых i сялян». Бальшавікі уводзiлі жорсткую тактыку барацьбы са сваiмi апанентамi i выкарыстоувалi дзеля гэтага перыядычныя выданнi. Газета развiвала стратэгію аб'яднання пралетарыяту i сялянства з салдацкімi масамi. Аб перавыбраннi салдацкіх камiтэтау, выгнаннi адтуль «агентау часовага урада» газета пісала як аб адной з найбольш галоуных задач развіцця рэвалюцыi. Яна заклікала салдат быць пільнымi, паслядоуна i абгрунтавана выкрывала утвораны у Мінску контррэвалюцыйны Камiтэт выратавання рэвалюцыi, якi імкнууся перацягнуць на свой бок армейскія падраздзяленнi. Газета замацоувала правы працоунага народа на паунату улады у дзяржаве, развiвала у рабочых i сялянах свядомасць неабходнасцi рашучых дзеянняу у барацьбе за Саветы. Выстауляючы сакрэты савецкай улады як заканадаучае права народа на умацаванне дыктатуры пралетарыяту, як цвёрдую аснову сацыяльных пераутварэнняу, газета сцвярджала: «Неабходна, каб за дэкрэтамi iшлi справы». Першаснай справай тады была бальшавiзацыя Саветау, утварэнне партыйных ячэек у вёсках, на прадпрыемствах, у вайсковых падраздз, лiквiдацыя Стаукi Вярхоунага Галоунакаманд у Магiлёве, крытыка п-кi Часовага урада.

Газета рыхтавала працоуных да абароны рэвалюцыi: «Мы перажываем не эпоху мiрнай класавай барацьбы, калi класы змагаюцца парламенцкiмi спосабамi,-пicay В. Кнорын у артыкуле «Улада i грамадзянская вайна». - Мы перажываем рэвалюцыю, г. зн. перыяд больш абвостранай класавай барацьбы, калi на месца слова i друку становіцца зброя». Ідэолагi рэвалюц сцвярджалi i пашыралi усеагульн узбраенне народа дзеля усталявання сав улады. «Звезда»-арыенцір у арганіз работы усяго партыйна-сав друку на Б. Буйнымi выдавецюмi цэнтрамi бальшавiкоу сталi Мiнск, Віцебск, Магілёу, Гомель i уезд-ныя гарады з партыйнымi арганізацыямi i выканкомамi Саветау.

Я.Купала – публіцыст.

Газета «Беларусь» уяуляе сабой выдатны прыклад развiцця беларускай публіцыстыкi. I гэта, у болыпасці, дзякуючы актыунаму супрацоуніцтву Купалы з выданнем. У новых умовах К праявiу талент палiтычнага i грамадскага дзеяча, надрукаваушы шэраг глыбокiх i іцкавых артыкулау аб «палiтычным моманце», як тады гаварылася. Публiцыст зрабіу удалую спробу сфармуляваць праграя У нацыянальна-дэмакратычнага пераутварэння на Бел. Ён nicay, што для стварэння незалежнай беларускай краiны неабходна у першую чаргу вызвалiць Б ад акупантау i не чакаць, што гэта зробіць нехта іншы, а самiм арганi-зоуваць узброеную барацьбу з захопнікамi, ствараць вызваленчую армiю. Патрэбна было разгарнуць прапаганду i агітацыю сярод насельніцтва i выкрываць каланiяльную польскую i расійскую палiтыку, а таксама крытыкаваць калабарацыянiсцкiя элементы у Беларусi, якiя пайшлi на змову з белапалякамi. Купала выступау за надзяленне сялян зямлёй, пераемнасць традыцый нацыянальна-вызваленчага руху маладым пакаленнем для стварэння незалежнай беларускай дзяржавы. Вось такiя абразкi нацыянальнай iдэалогii прапанавау чытачам Купала. Многае з таго, аб чым пicay у той час вялiкi паэт, увайшло у скарбонку беларускай дзяржавы i нацыянальнай культуры.Артыкулы: «Больш самачыннасцi» (22.10.1919), «Зямельная спекуляцыя» (24.10.1919), «Моладзь iдзе» (15.11.1919), «Таржышча» (20.11.1919), «Незалежная дзяржава i яе народы» (29.11.1919) i iнш. Акрамя публіцыстыкi у газеце былi змешчаны вядомыя творы паэта: паэма «Магiла льва», пераклад на бел мову «Слова аб палку Ігаравым» i шмат вершау.

Дзянніца” – першая савецкая газета на беларускай мове.

Газета «Дзянница» адыграла значную ролю у фармираванни дэмакратычнай свядомасци беларускага народа. У даступнай форме яна растлумачвала чытачам мэты i задачы авецкай улады, неабходнасць абароны рэвалюцыi, даказвала

Непазбежнасць перамогi над iнтэрвенцыяй. Несумненна, што высокi аутарытэт газеты сярод чытачоу у першую чаргу стварау яе рэдактар, шсьменнж i публiцыст Змiцер Жылунович (Ц. Гартны). У цяжкiх умовах ён змог арганизаваць першую паслярэвалюцыйную газету на беларускай мове. Здзиуляла працаздольнасць гэтага чалавека. Асобныя нумары «Дзянницы» утрымливали па два-тры i болей яго артыкулау. 23 сакавика 1918г. 3. Жылунович надрукавау артыкулы «Партызан-ская вайна у Беларуси», «3 першых дзён рэвалюцыи», «3 Минску прыходзяць вестки», вершы «Землякопам Рэвалюцыи» i «Я люб лю». Рэдакцыя Дзяннніцы» разам са «Звездой» заклад вала асновы беларускай савецкай крытыкі i сатыры у перыядычным друку. Пад рубрыкай «Фельетон» друкавалiся вершаваныя i празаiчныя фельетоны i апавяданнi, «героямi» якiх былi нямецкiя акупанты, памешчыкi i буржуазiя. Фельетон «Беларусы» прысвечаны мясцовым магнатам, якiя красамоунымі прамовамi i паклонамi сустрэлi у Мінску нямецкiх захопнікау. Аутар з'едлiва i вобразна выкрывае

згоднікам i здраднікам, якiя разам з хлебам-соллю паднеслi кайзерауцам на продаж рабочых i сялян Беларусi. У фельетоне «Начальнiкi не паладзiлi» газета наказала чытачам, якая грызня за партфелi iдзе сярод «мiністрау»

Рады БНР. Яны былi гатовы поузаць на каленях перад нямецкімi генераламi, кааб уцерціся да iх у давер, а разам i атрымаць абарону сваіх «дзяржауных спрау». Журналiсты «Дзянніцы» далi слова кожнаму «мінiстру» уфельетоне «Чортава гульбiшча Беларускай рады», дзе яны прызнаюц-ца, як прадаюць інтарэсы народнай рэвалюцьп германскаму iмперыялізму. Актуальнасць тэматыкi, публiцыстычнасць матэрыялау, шырыня палiтычных поглядау рэдакцыi i яе высокi прафесiйны узровень зрабiлi газету «Дзянніца»

Адным з адметных выданняу перыяду Грамадзянскай вайны. Акрамя Ц. Гартнага у ей друка валiся творы М. Дзяркача, М. Гарэцкага, Я. Коласа, што несумненна садзейнічала поспеху выдання. У кароткай гiсторыi газеты праявiлiся лепшыя традыцыі дэмакратычнай беларускай журналiстыкi. Яе iдэi аб адраджэнні беларускага народа, стварэннi нацыянальнай дзяржавы былi прадоужаны i атрымалi далейшае развiццё у беларускiм савецкім друку у час нямецкай акупацыi актывiзавалi сваю дзейнасць мясцовыя буржуазiя, меншавiкi, эсэры i іншыя партыi. Пад крылом нямецкіх захопнікау, за шырмай свабоды i незалежнасцi у гарадах рэспублiкi сталi узнікаць выданнi «незалежнай», «свабоднай» дума на самай справе - газеты, у якiх апаненты савецкай улады віталі германскiх захопнікау, пераконвалi чытачоу, што кайзерауская Германія з'яуляецца выратавальніцай беларускага народа: расстрэлы, пажары, руйнаванне гарадоу i сёл ставілі у віну бальшавiкам.