Жаңажол кен орнында қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау

Мұнайгаз өндіруші өнеркәсіптер қоршаған ортаны ластайтын негізгі салалардың қатарына жатады. Мұнай және газ кен орындарын игеру мен пайдалану барысында, оның қоршаған табиғи орта мен жер қойнауына техногендік әсері өте зор.

Қазақстан физикалық – географикалық кешендеу жүйесіне сәйкес қарастырылып отырған территория Сағыз – Ембі аймағының жартылай шөл ланшафт белдігінде, Солтүстік Каспий облысында, Каспий маңы – Торғай елінде орналасқан. Жаңа Жол кен орны үшін абсолют белгілер теңіз деңгейінен 160 – 230 м аралығында ауытқиды.

Кен орынның солтүстігінде тұздылы-күмбезді жер бедері басым.Олардың өлшемдері қимасы бойынша 250 м – ден 2-3 км-ге дейін өзгереді.

Қоршаған ортаға тиетін әсердің түрі мен деңгейлерін сораптау нәтижелері бойынша табиғатты қорғау, техникалық және технологиялық іс-шаралар қарастырылған. Олар негізінен объектілер мен құрылыстарды пайдалану мен тұрғызу кезінде қоршаған ортаға тиетің кері әсерлердің (ауа, су ресурстары, адам, жануар мен өсімдік әлемі) төмендетуге арналған.

Экологиялық саясат пен ауаны қорғаудың негізгі қағидалары жұмысшылар және кен орын ауданындағы тұрғын халық үшін санитарлы – гигиеналық жағдай жасау болып табылады.

Зиянды заттардың ауаға, лақтыру деңгейін мүмкіндігінше төмен түсіру үшін келесідей шаралар қолданылады:

Мұнай және мұнайлы газ жинау жүйелерін саңлаусыздандыру;

1) Күкіртсутекті ортамен жұмыс жасайтың барлық құбырлар, жабдықтар коррозияға қарсы түрде жасалынады;

2)Өнімді сорғыту арнауы сыйымдылықтарда жүреді;

3)Құбырлар мен құбыр желілерінің бөлшектері жылу қайтымды күйде орнатылады;

4)Құбыр желілерінің және жабдықтардың беттігі коррозиядан қорғау,ол үшін ингибиторлар айдау;

5)Мұнай және газ құбыр желілерінің барлық қосылыстары дәнекерленген; фланецті қосылыстардың максималды саны қолданылған;

6)Жер асты құбыр желілерінің коррозиядан қорғалуы ( полимерлі жабысқақ ленталар) ;

7)Күрделі жөндеуден кейін және де монтаждан кейін құбыр желілерін саңылаусыздандыру;

8)Ең қауіпті жерлерде ауаның автоматты сигнализаторларын жөндеу;

9)Ашық кеңістіктердегі технологиялық жабдықтарды орналастыру;

10)Негізінен технологиялық үрдістерді автоматтандыру;

11)Қызметкерлерді әрдайым қондырғы мен аппараттарды қадағалаудан босататын дистанционды басқару;

12)Технологиялық параметрлердің ауытқуын ескеретің жабдықтар;

Жағымсыз метеорологиялық жағдайлар кезінде зиянды заттардың ауаға лақтырылуын төмендететің ұйымдық – техникалық сипаттағы шаралар ұсынылады:

1)Технологиялық тәртіп бойынша жұмыстың максимал тиімді режимін ұйымдастыру;

2)Өлшегіш аппаратураларымен технологиялық үрдістерді автоматты басқару жүйелеріне қатал бақылау жүргізу;

3)Ауаға көп мөлшердегі зиянды заттардың лақтырылуы болатын жөндеу жұмыстарын болдырмау;

4)Технологиялық жабдықтардың және құбыр желілерінің саңылаусыздығын қадағалау;

5)Қауіпсіздік ережесі мен өрт қауіпсіздігін бақылау:

Өңдіріс орнындағы қауіпсіздік және зиянды факторлар ережесі, кен орынның жер бедері мен жер асты суларының, ауа мен жыныстардың құнарлығының төмендеуімен сипатталады.

1) Құрылыс орындарында

2 ) Игеру кезінде

3) Апат болған жағдайда

Негізінен игеру барысында апатты жағдайлар көбінесе;

4 ) Аз уақыт ішіндегі көмірсутегтердің көп мөлшерде шығыуы;

5) Технологиялық процестердің жиі – жиі қайталанып бұзылуы;

6) Сапасыз мантажды жұмыстардың жүргізілуі, автоматты жүйелердің істен шығуынын нәтижесінде аз мөлшердегі өңімнің сыртқа шығуы;

7) Әр түрлі масштабтағы апаттарға, уақытында шара қолданбағанның әсерінен болуы мүмкін;

Апат кезіндегі өте қауіпті жағдайлармен максималды күресу және қоршаған ортаға әсерін тигізбеу үшін:

8)Технологиялық параметрлерді қатал сақтау;

9)Технологиялық процестердің жұмысын қатал бақылау;

10)Жұмыс жабдықтардың және құбыр жолдарын әр дайым тексеру;

11)Өңім сапасының мөлшерінің өзгеруін үнемі бақылау;жұмыс орнындағы ауа – райын, жер бедерін, топырағын, өңдіріс орнындағы жер асты және жер үсті суларды, өңдіріс аумағы.

12)Жүмысшылардың білімін одан әрі жетілдіру;

13)Жұмысшылармен жоспарлы жұмыс жүргізу;

Құрылыс жүргенде немесе мантаждау жұмыстарындағы қауіпсіздік ережесі:

14)Технологиялық жұмыстардың толық тексерістен өтуі және құбырлардың ісек жарамдығы;

15)Технологиялық процестердің толық автоматтандырылғандығын тексеру;

16)Технологиялық процестердің, құрал – жабдықтардың толықтай оқшаулануы;

17)Аппараттардың және құбырлардың коррозияға қарсы жұмыстарының жүзеге асуы;

18)Жұмыс орнындағы жер асты жүйелердің салынуы;

19)Қазба жұмыстарынан кейін, жұмыс орнын ұқыпты жабу;

20)Топырақ эрозиясына ұшырамау үшін, көк шөп егу;

21)Уақытша құрылыс жүргізілген жерлерді қалпына келтіріп, оны халық жарамдылығына өткізу;

Өңдіріс орнындағы газ қауіпі: улы жеңіл газдармен сипатталады, құрамында уландырғыш заттары бар ( метан, пропан),тұңшықтырғыш (екіокисті,көміртегі), тыныс алу жолын қоздырғыш (күкіртсутегі);

1)Жарылғыш заттар, құрамында газы бар,ауамен әрекеттесіп жарылыс туғызуы мүмкін ( күкірттісутегі, метан,этан, пропан);

2)Өртке қауіпті,құрамындағы мұнаймен сипатталады,көмірсутегті газбен қосылысып, күкірттісутегте, химиялық реагенттерде, материалдарда (электржабдықтарында, электржелілерінде, майға қаныққан материалдарда );

3)Химиялық күйіктер – адам денесіне химикаттардың түсіуінен пайда болады;

4)Термикалық күйіктер – адам денесіне жоғарғы температурадағы заттардың түсіуінің әсерінен, күкірттісутегте, химиялық реагенттерде, материалдарда (электржабдықтарында, электржелілерінде ыстық заттармен жанасу нәтижесінде факелдің әсерінен;

5)Электр тоғынан жарақаттану – қауіпсіздік ережесін бұзғаннан, электржабдығымен,электр желілерінің нәтижесінде болады;

6)Механикалық жарақат – айналмалы және қозғалмалы механизм әсерінен

7)Қауіп–қауітер өңімнің жоғарғы қысымдағы,тік құдықтарда,зиянды заттарды пайдалану кезінде көп байқалады.

Мекемелердегі қауіпті және зиянды факторлар жоғарыда көрсетілгендей, Жаңажол кен орнында көптеген проблемалар бар. Кен орының жалпы территориясы 12000 га, пайдалануға жарамсыз жердің көлемі 1017 га. Экологиялық ережелердің сақталмауының нетижесінде, бүгінгі күнге дейін шешілмей кележатқан проблемалар бар. Жана Жол кен орнында: Кен орынының саны – 523 тал, мұнай коллекротларынын саны – 87,0 км,лақтыру ұзындығы – 159,0 км, топтық қоңдырғылар 52 тал,технологиялық резервуарлар жоқ.

Мемлекеттік актқа сәйкес АК №0073357 Жерді пайдалануға беру 1995 жылы 7 қыркүйекте, 12 000 га мұнай өнімдерін алуға берілді.Кен орындағы лицензия МГ№ 248 (мұнай),19930,88 га құрайды.Жалпы өндіріс көлемі 4095,62 га.

Кен орында жұмысшыларды таза сумен қамтамасыз ету,қиыншылықтарға алыпкеледі.