Гидросфераның Кенезеге, жер қыртысына әсері

Барлық сулар бір бірімен өте тығыз байланысты болып, табиғи жағдайда үлкен айналымға бірдей қатысады.Күн энергиясы әсерінен сулар буланып бүлттар түзеледі. Олар жер шарының түкпір-түкпіріне таралып атмосфералық сулар түрінде жер бетіне қайтып оралады.Олардың кейбір бөлігі қайтада буланып ау қабатына ұшып кетеді де ,ал көпшілігі өзендер мен көлдерге ,теңіздермен мұхиттарға барып қосылады. Жаңбыр мен қар суларының белгілі бір мөлшердің топырақ қабатына сіңіп жер асты суларымен араласады. КЕЙІНІРЕК,әр түрлі бұлақтар түрінде жер бетіне шығып жатады.Олар ағын суларға қосылып ,өзен суларын молайтады немесе буланып ауға үшып кетеді.Сонымен табиғи айналым әрекеттеріне қарай гидросфераны құрайтын барлық сулар бір жүйеге бірігіп ,атмосфера ,жер қыртысы және биосфера қабаттарымен тығыз байланыста болады.Әр түрлі химиялық реакциларға араласады.Сондықтан да гидросфера жер бетінде жүріп жатқан геологиялық әрекеттердің орталығы және жасампаз күші болып саналады.

Суға қанныққандығының еселігі S_rбойынша ірісынықты және құм топырақтардың бөлінуі.

Топырақтың әр түрлілігі ылғалдылық көлемі бойынша.

Бұрғылау жұмыстары.

Жер қыртысын геологиялық зерттеу, кен орындарын іздеу және барлау, жер астынан қатты, сұйық және газ күйіндегі түрлі кен байлықтарды алу, батпақты жерлерді құрғату, жер асты коммуникацияларын жүргізу, т.б. көптеген жұмыстар Бұрғылау арқылы іске асырылады. Ұңғыма Бұрғылау кезінде тау жыныстарын бұзып қопарудың қазір қолданылып жүрген тәсілдері негізінен екі түрге бөлінеді. Оның біріншісі — бұрғылау аспабының тікелей әсер етуі арқылы тау жыныстарын бұзып қопаратын механикалық әдіс, ал екінші тәсіл бойынша тау жыныстары әр түрлі физикалық (термиялық, ультрадыбыстық, т.б.) әсерлер арқылы бұзылады. Бұрғылаудың механикалық әдісі айналдыра бұрғылау және соққылап бұрғылау болып екіге бөлінеді. Бұрғылау аспабының түріне (шнекті, штангалы, алмасты, тісті доңғалақты, т.б.), бұрғылау машинасының түріне (перфораторлы, пневмосоққылы, турбиналы, т.б.), сондай-ақ, ұңғыма қазудың тәсіліне (көлбеу, тармақты, т.б.) қарай Бұрғылау бірнеше түрге бөледі. Тау жыныстарына физикалық әсер арқылы Бұрғылау тәсілдерінің ішінде термиялық Бұрғылау кең тараған.

Қопарып Бұрғылау тәсілін өндіріске енгізу қолға алына бастады. Бұрғылаудың техникалық жабдықтары негізінен бұрғылау қондырғылары мен тау жынысын бұзып қопаратын аспаптардан тұрады. Ал ұңғыма Бұрғылау жұмыстары кенжардағы (забой) тау жыныстарын талқандау, бұзылған жыныстарды сыртқа шығару, орнықсыз (опырылмалы) ұңғыма қабырғаларын бекіту сияқты процестерден құралады. Талқандалған тау жыныстарын ұңғыма кенжарынан үздіксіз сыртқа шығарып тұрмаса бұрғылау жылдамдығы бәсеңдеп, тіпті тоқтап қалуы да мүмкін. Сондықтан бұрғылау кезінде бөлінетін ұнтақтардан тазалау үшін ұңғыманы сумен, балшық ерітінділерімен үнемі жуып немесе сығылған ауамен үрлеп тұрады. Орнықсыз жыныстарды Бұрғылау кезінде ұңғыма қабырғасын опырылудан сақтау үшін әр түрлі әдістер (арнаулы ерітінді, жылдам қатаятын қоспа, цемент) қолданылады.

Экзогендік үдерістер.

Экзогендік процестердің негізгі энергия көзі ,жоғарыда айтылғандай,Күннің жылу энергиясы және гравитациялық күштер болып саналады. Олар төрт топқа: 1.үгілу; 2.орын ауыстыру;3.аккумуляция;4.диагенез.

- Үгілу-әр түрлі әрекеттердің нәтижесінде ауа мен салқын ауаның кезек алмасуы , жауын-шашын,су мен жел,ауадағы оттегі мен көмір қышқыл газының және әр түрлі қышқылдың химиялық әсері ,күн радияциясы ,тірі организмдер мен өсімдіктердің әрекеттері байқалатын өзгерістердің жиынтығын айтады.

- Денудациялық-үгілу заттарының денудациялық агенттердің күшімен жаңа орныға тасымалданған тау жыныстарының орын ауыстыру әрекеттерін қамтиды.

-Аккумуляциялық-процестердің нәтижесінде,алғашқы жыныстардың үгілу заттары жер бедерінің ойыс немесе шұңғыл аудандарында көлдер мен батпақтарда,мұхиттар мен теңіздерде тұнбалар түрінде шөгінді қабаттар түзеді.

-Диагенез-борпылдақ шөгінді қабаттардың цементтеліп шөгінді тау жыныстарына айналуына әсерін тигізетін термодинамикалық күрделі процес.

71. Отырымдылығының салыстырмалы деформациясына байланысты саз топырақтардың бөлінуі

Шурф дегеніміз не?

Шурф- таяздығы (20-30 м-ден аса), минералдық барлау, геологиялық зерттеу, материалдарды тасымалдау үшін жер бетіне кесіп салынған тік шаршы, дөңгелек немесе тік бұрышты қазба. Шұңқырдың көлденең қимасының ауданы 0.8-4 м. Көлденең қимасының пішіні шаршы , тік бұрышты немесе дөңгелек болыпбөлінеді.

73. Жердің гелогиялық тарихы . Зерттеу әдістері, эондар, эралар. Төрттік кезең

Жердің құрылуы

Күн пайда болған кезде орасан зор шаң - тозаң мен газдар жиналып бұлтқа айналған. Шаңдар мен газдардың осы жиынтығы сығымдала келе тас ядроға айналып, одан Жер қалыптасқан. Ядроның ортасында температураның жоғары болғаны сондай, одан химиялық заттар бөлініп шығып, үстіне көтерілген. Осылайша су, газдар және атмосфера пайда болған. Алғашқыда Жердің атмосферасы қалыңдау болған және күн жылуын көбірек сіңіріп отырған. Жер тарихы (ұзақ уақыт аралығы) — заманға, заман — кезеңге, кезең—дәуірге, дәуір—ғасырға бөлінеді. Заманның аттары: Криптозой 1. Архей — ежелгі заман 2. Протерозой — алғашқы тіршілік