Жаңбыр суларының есептелген шығымы

5.4.1 Жаңбыр суларының шығымын q_r, л/с мына формула бойынша шекті қарқындылық әдісімен анықтау қажет:

(5.8)

мұнда, z_mid - 5.4.7 сәйкес анықталатын ағын бассейнінің бетін сипаттайтын коэффициенттің орташа мәні;

А, п -, 5.4.2 сәйкес анықталатын параметрлер;

F - 5.4.4 сәйкес анықталатын ағынның есептелген ауданы, га;

t_r – беткі сулардың есептелген учаскеге дейін жердің үстімен және құбырлармен ағылу ұзақтығына тең жаңбырдың есептелген ұзақтығы, мин. 5.4.5 сәйкес анықталады.

Жанбыр желілерін гидравликалық есептеу үшін жаңбыр суларының есептелген шығымын q_cal, л/с, мына формула бойынша анықтау қажет:

(5.9)

мұнда, b - арын режим пайда болған сәтте бос ыдыстың толтырылуын ескеретін және 5.12-кесте бойынша анықталатын коэффициент.

1-ЕСКЕРТУ Жаңбыр суларының ағу ұзақтығының шамасы 10 мин кем болған жағдайда (5.8)-формулаға төмендегілерге тең келетін түзету коэффициентін енгізу қажет:

- t_r 5 мин болғанда 0,8;

- t_r 7 мин болғанда 0,9.

2-ЕСКЕРТУ Жаңбырлы су бұру желілері коллекторларының бастапқы учаскелері өте терең болған жағдайда құдықтардағы су деңгейінің көтерілуінен болатын күштің есебінен олардың өткізу қабілетінің артуын ескеру қажет.

5.4.2 А мен п параметрлерін өзі жазатын жаңбыр өлшегіштердің осы нақты тармақта тіркелген көпжылдық жазбаларын өңдеу нәтижелері бойынша белгілеу қажет. Өңделген деректер болмаған жағдайда А параметрі мына формула бойынша анықтауға жол беріледі:

(5.10)

мұнда, q₂₀ – 5.1-сурет бойынша анықталатын Р 1 жылға тең болған жағдайда осы жер үшін 20 мин уақытқа созылатын 1 га келетін жаңбырдың қарқындылығы, л/с;

п - 5.5-кесте бойынша анықталатын дәреже көрсеткіші;

т_r - 5.5-кесте бойынша қабылданатын бір жыл ішінде жауған жаңбырдың орташа мөлшері;

Р - 5.4.3 бойынша алынатын жаңбырдың есептелген қарқындылығының бір мәрте асырылу кезеңі;

g - 5.5-кесте бойынша қабылданатын дәреже көрсеткіші.

Кесте - n мәні кезіндегі mr мен g көрсеткіштерінің мәндері

5.4.3 Жаңбырдың есептелген қарқындылығының бір мәртелі асырылу кезеңін есептелгенен асатын жаңбырдың жауунан болуы мүмкін салдардың ескерілуімен су бұру нысанының сипатына, коллектордың орналасу жағдайына байланысты таңдау және 5.6- мен 5.7-кестелермен қабылдау, болмаса коллектордың орналасу жағдайына, жаңбырдың қарқындылығына, бассейн ауданы мен ағын коэффициентіне байланысты шекті асырылу кезеңі бойынша есептеп анықтау қажет.

Жаңбырдың есептелген қарқындылығының бір мәртелі асырылуын анықтаған уақытта 5.8-кестеде көрсетілген бір мәртелі асырылудың шекті кезеңдері кезінде жаңбыр суын бұру желісінің коллекторы жаңбыр ағынының тек бір бөлігін өткізу керектігін, жолдардың қозғалыс жүретін бөлігін уақытша толтыратын қалған бөлігі мен жер еңкіш болған жағдайда лотоктарымен ағып кетуін ескеру қажет. Жолдарды басатын су жертөле мен жартылай жертөлелерді баспауы тиіс; оның үстіне елді мекендердің аумағынан тысқары орналасқан бассейндерден ағын ағуы мүмкін екендігін де ескеру қажет.

5.1-сурет - Жауын қарқыны шамасының мәндері q₂₀

Кесте – Су бұру нысанының сипатына, коллектордың орналасу шарттарына байланысты жаңбырдың есептелген қарқындылығының бір мәрте асырылу кезеңі

Кесте - Өнеркәсіптік кәсіпорындардың аумағы үшін жаңбырдың есептелген қарқындылығының бір мәрте асырылу кезеңі

5.4.4 Желінің есептелетін учаскесі үшін есептелген алаңды ағынның ең көп шығымдайтын ағынның бүкіл ауданына немесе жартысына тең деп алу қажет.

Коллектор ағынының ауданы 500 гажәне одан артық болған уақытта (5.8)- және (5.9)-формулаларға жаңбырдың аудан бойынша біркелкі түспеуін ескеретін және 5.9-кесте бойынша қабылданатын түзету коэффициентін К енгізу қажет. Су жинау алаптарының құрылыс салынбаған елді мекен аумағына кірмейтін ауданы 1000 га астам алаңдарынан келетін жаңбыр суларының есептелген шығынын автомобиль жолдарының қолдан жасалған құрылыстарын ВҚН 63 сәйкес есептеу үшін ағынның тиісті нормалары бойынша анықтау қажет.

Кесте - Коллектордың орналасу шарттары мен коллектор қызмет көрсететін аумақтың сипатына байланысты жаңбыр қарқындылығының асырылуының шекті кезеңінің мәні