Quot;Ашықжүйе " түсінігі

• OSI үлгісіатынан (Open System Interconnection) көрініптұрғандай,

ашықжүйелердіңөзара əрекеттесуінсипаттайды.

• Сонымен ашық жүйе дегеніміз не?

•Кең мағынада ашық жүйе деп ашық спецификацияға сəйкес құрылған

Кез-келген жүйе (компьютер, есептеу желісі, ОЖ, программалық пакет,

басқа да аппараттық жəне программалық өнімдер) аталуы мүмкін.

• "Спецификация" (есептеу техникасында) термині :

• аппараттық жəне программалық компоненттердің формалданған

сипатталуын, олардың іс-əрекеттерінің тəсілдерін,

• басқа компоненттермен əрекеттесуін,

• қолданылу шарттарын,

• шектеулерін жəне басқа да сипаттамаларын білдіреді.

• Кез-келген спецификацияның стандарт бола бермейтіндігі түсінікті

Өз кезегінде ашық спецификациялар ретіндестандарттарға сəйкес д р р барлық мүдделі жақтардың жан-жақты талқылауына түсіп, өзара келісім нəтижесіндеқабылданған, жарияланған, жалпыға түсініктіспецификация қабылданады.

• Жүйелерді құру барысында ашық спецификациялардыпайдалану үшінші жаққа осы жүйелер үшін əртүрліаппараттық, программалық кеңейту жəнемодификациялау жабдықтарын жасап, əртүрліөндірушілердің өнімдерінен программалық-аппараттықкешендерді құруға жол ашады. OSI үлгісі ашықтықтың тек бір аспектісіне ғана, атап айтқанда, есептеужелісімен байланысқан құрылғылардың ашық əрекеттесуіне қатысты.

Бұл жерде ашық жүйе ретінде жіберілетін жəне қабылданатын

хабарламалардың мазмұны мен мəндерінің форматын анықтайтын,

стандартты ережелерді қолдану арқылы басқа желілік құрылымдармен

əрекеттесуге даяр желілік құрылым түсініледі.

• Егер екі желі ашықтық принциптерін сақтай отырып құрылған болса,

онда ол төмендегідей артықшылыққа кол жеткізуге мүмкіндік береді:

• бір стандартты ұстанған əртүрлі өндірушілердің аппараттық жəне

программалық жабдықтарынан желіні құруға;

• желінің жеке компоненттерін жетілген түрлерімен ауыртпалықсыз

ауыстырып, желіні аз шығынмен дамытуға;

• бір желіні басқасымен жеңіл қосуға;

• желіні игеруді жəне оған қызмет көрсетуді жеңілдетуге.

• Ашық жүйелердің əйгілі мысалы халықаралық Internet желісі болып

табылады. Бұл желі ашық жүйелерге қойылатын барлық талаптарға сай

дамып келеді. Internet желісінің жұмысын анықтайтын стандарттың

RequestForComments (RFC) "түсініктемеге сұраныс" дегенатының өзі қабылданған стандарттың ашық сипатынкөрсетеді. Осының нəтижесінде Internet желісі бүкілəлемге таралған мыңдаған желілердің əртүрлі құрал‐

жабдықтары мен программалық жабдықтарын біріктіребілді.

12.Деректердің желі және кабель бойынша берілістерінің түрлері.

Аппараттық желілік компоненттердің қызметін қамтамасыз ететін программалар – драйверлермен танысуды бастайық.

• Анықтама. Драйверлер(driver) – компьютерге əртүрлі құрылымдармен жұмыс істеуге мүмкіндік жасайтын программалық жабдық. Деректерді желімен тездетіп жəне жеңіл тасымалдау үшін оларды кішігірім басқарылатын блоктарға бөліп тастаған тиімді.

•Анықтама. Пакеттердегеніміз – файл бөлінгеннен кейін алынған деректердің кішігірім басқарылатын блоктары. Пакет – компьютерлік желілердегі ақпараттың негізгі өлшем бірлігі. Деректерді пакеттерге бөліп тастағаннан кейін оларды тасымалдау жылдамдығының өсетіні соншалық, əрбір компьютер деректерді желідегі басқа компьютерлермен бірмезетте жіберу жəне қабылдау мүмкіндігін алады. Пакеттің компоненттері: тақырыбы, деректер, трейлер.

Тақырыпқа кіретіндер:

• ‐ пакеттің жіберілетіндігі жайлы «айтатын» сигнал;

• ‐ шығыс көзінің адресі;

• ‐ орналасу адресі;

• ‐ берілісті синхронизациялаушы ақпарат.

• Трейлер көбінесе қайталанатын артық код деп аталатын қателерді тексеруге арналған ақпаратты сақтайды (CyclicalRedundancyCheck, CRC).

• CRC – пакет пен алғашқы ақпаратқа қатысты орындалған математикалық түрлендірулер нəтижесінде алынған сан.Пакет барар жеріне жеткен кезде бұл түрлендірулер қайталап орындалады. Егер нəтиже CRC‐тің мəнімен бірдей

болса, онда пакеттің қатесіз қабылданғаны.

Анықтама. Хаттамадегеніміз – қандай да бір байланысты реттейтін ережелер мен процедуралардың тобы.

• Хаттамаларға қатысты негізгі тұжырымдарды ұмытпау керек:

• Хаттамалардың саны көп. Əрбір хаттама əртүрлі тапсырмаларды орындайды, өз мақсаты, өз артықшылықтары бар жəне оларға қандай да бір

шектеулер қойылады.

• Хаттамалар OSI үлгісінің əртүрлі деңгейлерінде жұмыс істейді. Хаттамалардың функциялары өздері жұмыс істейтін деңгеймен анықталады.

• Бірнеше хаттамалар бірігіп жұмыс істеуі мүмкін. Оларды хаттамалар стегі немесе тобы деп атайды. Желілік ортада хаттамалар деректерді тасымалдаудың ережелері мен процедураларын анықтайды. Деректер берілісі мүлтіксіз, өз ретімен орындалуға тиіс бірнеше қадамнан тұрады. Компьютер‐жіберуші жəне компьютер‐қабылдаушы хаттамаларды келесі процедураларды орындау үшін пайдаланады:

• ‐ деректерді пакеттерге бөлу;

• ‐ пакетке адрес туралы ақпаратты қосу;

• ‐ пакеттерді жіберуге даярлау;

• ‐ кабель бойымен жіберілген пакеттерді қабылдау;

• ‐ пакеттен деректердің көшірмелерін алу үшін, деректер блоктарының алғашқы мəндерін жинақтау;

• ‐ қалпына келтірілген бұл блоктарды компьютерге жіберу. Желінің дұрыс жұмыс істеуі хаттамаларды орнатумен шектелмейді. Кабель бойымен деректерді жіберу үшін компьютер əртүрлі ену əдістерін қолданады.

• Анықтама. Ену əдісі– компьютерге желілік кабель бойынша деректерді қалай жіберіп, қабылдау керектігін анықтап беретін ережелер тобы.

• Желідегі бірнеше компьютерлердің кабельге ортақ ену мүмкіндігі болуы тиіс. Бірақ желідегі екі компьютер бір мезетте деректер жіберуге тырысса, олардың пакеттері бір‐бірімен «соғылысады» да, бұзылады. Бұл құбылысты

коллизия деп атайды Ену əдістері бірнеше компьютердің бір мезетте кабельге енуін болдырмайды. Негізгі ену əдістері:

•Бақылауды пайдалаудың арқасында коллизияларды аша отырып

көпше ену CSMA/CD (Carrier‐SenseMultipleAccesswithCollisionDetection);

•Бақылауды пайдалаудың арқасында коллизияларды болдырмай көпше ену CSMA/CА (Carrier-SenseMultipleAccesswithCollisionAgainst);

• маркерлік беріліс арқылы ену;

• сұраныстың үстемділігі бойынша ену

13.Ethernet. FastEthernet. 10/100 Мбит/с желілік шешеімдердің артықшылықтары.

Анықтама. Желілік технологиядегеніміз – есептеу желісін құруға жеткілікті келісілген стандартты хаттамалар тобы жəне оларды орындайтын программалық – аппараттық жабдықтар (мысалы, желілік адаптерлер, драйверлер, кабельдер жəне разъемдер).

Анықтама. Көпір– сегменттер мен желілерді қосатын құрылғы. Көпірдің мақсаты:

‐ желінің өлшемін ұлғайту;

‐ желідегі компьютерлердің максималды санын арттыру;

‐ желідегі тар жолдарды жою;

‐ желідегі əртүрлі сегменттерді қосу;

‐ əртүрлі физикалық таратушыларды қосу. Ethernet стандарты 1980 жылы қабылданды. Бұл технологияның негізінде құрылған желілер саны қазіргі таңда 5 миллиондай, ал бұл желідегі компьютерлер саны 50 миллионнан асады. Ethernet желісінің негізгі сипаттамалары:

Кадрдегеніміз– Ethernet желісіндегікомпьютердіңдеректералмасубірлігі. Кадрдыңнақтыформатыбаржəнедеректерөрісіменқатаржіберушімен

қабылдаушыныңадрестерісияқты əртүрліқызметшіақпараттысақтайды.

Ethernet желісіндекадрбөлінгендеректердіңберілісортасынатүскенкезденбастапбарлықжелілікадаптерлербірмезеттеолқадрдықабылдауғакіріседі.

Барлығыкадрдіңбастапқыөрістерініңбіріндеорналасқантағайындалғанадрестіталдайды, егероладресөзадрестерімендəлкелсе, ондакадржелілік

адаптердің ішкі буферіне жайғастырылады. Сонымен, компьютер‐адресат

өзіне арналған деректерді алады. Ethernet стандартында коллизиялардытауып дұрыс өңдеу алгоритмі қарастырылған. Коллизияның пайда болу ықтималдылығы желілік трафиктің қарқындылығына байланысты. Коллизияны тапқаннан кейін, өз кадрларын жіберуге тырысқан желілік адаптерлер берілісті тоқтатып, кездейсоқ үзілістен соң берілісті қайтадан қалпына келтіреді, коллизияны тудырған кадрды қайталап жібереді.Ethernet желісінің кең таралуына жол ашқан негізгі артықшылығы – оның үнемділігінде. Желіні құру үшін əрбір компьютерге бір‐бірден желілік адаптер жəне коаксиал кабельдің керекті ұзындықты физикалық сегменті болсажеткілікті. Мұнымен қатар Ethernet желілерінде ортаға енудің,

адрестеудің жəне деректер берілісінің қарапайым алгоритмдері орындалған. Желі жұмысының логикасының қарапайымдылығы оның жеңілдетуіне,

соған сəйкес желілік адаптерлер мен олардың драйверінің арзандауына əкеледі. Осыған байланысты Ethernet желісінің адаптерлерінің сенімділігі жоғары. Ethernet желісінің тағы бір тамаша қасиеті – оның жеңіл ұзаруында, яғни желіге қосымша түйіндерді жеңіл қосуға болатындығында

14.Token Ring желілік технологиясы. Маркер.

TokenRing желісін алғашында IBM компаниясы 1970 жылы құрған. Қазіргі кезге дейін жергілікті желілерге арналған IBM - нің негізгі технологиясы

болып қалып отыр. Əйгілілігі жағынан тек Ethernet –ке жол береді.TokenRing желісінің негізгі сипаттамалары:

- дəстүрлі топологиясы сақина

- басқа топологиялары жұлдызша-сақина

- беріліс типі таржолақты

- ену əдісі маркерлік беріліс

-беріліс жылдамдығы 4 жəне 6 Мбит/с

- кабельдік жүйесі UTP жəне STP

Token Ring желісінде бірінші компьютер жұмыс істей бастағанда, желі маркер генерациялайды. Маркер бір компьютерден екінші компьютерге олардың біреуі деректерді жіберуге даярлығы жайында хабарлап,

маркерді басқаруды өзіне алғанға дейін сақина бойымен жылжиды. Анықтама. Маркердегеніміз – компьютерге деректерді кабель бойымен жіберуге мүмкіндік беретін алдын‐ала анықталған биттер тізбегі

(деректер ағыны).Маркерді ұстап алған компьютер деректер кадрларын

желіге жібереді. Кадр сақина бойымен, кадрдегі қабылдаушының адресіне сəйкес адресі бар түйінді тапқанша жылжиды. Компьютер‐қабылдаушы кадрді қабылдау буферіне көшіреді де, оның өрісіне ақпараттың қабылданғандығы жайлы белгі салады. IBM нің IBM‐ніңToken Ring станцалар желісі кабельдердің көмегімен MAU‐ға (MultistationAccessUnit) тікелей қосылып үлкен бір сақиналық желіні құрайды

TokenRing желісінің жұлдызша‐ сақина топологиясы IBM желілерінде Token‐Ringберіліс ортасы ретінде шиыршықталған жұп (UTP, STP), одан кейін коаксиал жəне оптикалық талшықты кабельдерге негізделген аппаратуралардың түрлері пайда 􀁹 Token‐Ringверсиялары: 100 Мбит/с (HighSpeedToken‐Ring, HSTR) жəне 1000 Мбит/с (GigabitToken‐

Ring). Token‐Ringжелісін пайдаланатынкомпаниялар (IBM, Olicom, Madge), Ethernetжелісінің бірден бір бақталасы ретінде қарап одан бас тартуды ойламайды. КлассикалықToken‐Ring желісінің негізгі техникалықсипаттамалары:

IBM 8228 MAU типіндегі концентраторлардың максимальді

саны – 12;Макс. Абоненттер саны – 96; Абонентпен концентратор арасындағы максимальді ұзындық– 45 метр;Концентраторлар арасындағы макс. ұзындық – 45 метр; Барлық концентраторларды қосатын кабель ұзындығы – 120метр; Деректерді тасымалдау ұзыныдығы– 4 Мбит/с жəне 16 Мбит/с.++

15.Apple Talk және Arc Net желіліктехнологиялары.

Apple Computer, Inc компаниясы 1983 жылы Apple Talkті кішігірім топтарға арналған «фирмалық» желілік архитектура ретінде ұсынды. Желілік функциялары Macintosh компьютерлерінің ішінде орналасқандықтан, Apple Talk желісі басқа желілермен салыстырғанда қарапайым орындалады.

􀁹 Apple Talk желісінің негізгі сипаттамалары:

􀁹 дəстүрлі топологиясы шина немесе бұтақ

􀁹 беріліс типі таржолақты

􀁹 ену əдісі CSMA/CА

􀁹 деректердің беріліс жылдамдығы 2 Кбит/с

􀁹 кабельдік жүйесі UTP, оптикалық талшықтыкабель

Apple Talk клиент‐серверлі таратылған жүйе ретінде құрылған болатын. Басқаша айтқанда, қолданушылар желілік ресурстарды (файлдар жəне принтерлер сияқты) ортақ пайдаланады. Бұл ресурстарды қамтамасыз ететін компьютерлер қызмет көрсетушіъ немесе қызметші құрылымдар деп (servers), ал желілік қызметші құрылымдардың ресурстарын пайдаланатын компьютерлер клиенттер (clients) деп аталады.

􀁹 Қызметші құрылымдармен əрекеттесу қолданушы үшін айтарлықтай дəрежеде айқын болып табылады, себебі қажетті материалдың орнын компьютердің өзі анықтап, қолданушының қатысуынсыз оған хабарласады. Таратылған жүйелер қарапайым болумен қатар, барлығы тең басқа жүйелерге қарағанда экономикалық артықшылығы бар, себебі маңызды материалдар

көп жерлерде емес, бірнеше жерде ғана орналасуы мүмкін.

16. АТМ. саулеті сақиналық болатын технология

ATM (Asynchronous Transfer Mode) технологиялар. Жергілікті және ауқымды желілердің технологияларының қосылуы ғана емес, кез-келген ақпараттық желілердің − есептеу, телефон, телевизиялық тағы басқа технологиялардың қосылуына жету мақсатында жасалатын істер әлі алда және проблемалар жеткілікті.

Сәулеті сақиналық болатын технология

FDDI (Fiber Distributed Data Interface) технологиясы – үлестірілген оптикалы-талшықты мәліметтер интерфейсі – бұл берілу ортасы оптикалық-талшықты кабель болып табылатын жергілікті желілердің бірінші технологиясы. Жергілікті желілерде оптикалық-талшықты кабельдерді қолдануды бастау жұмыстары аймақтағы желілерде осындай каналдарды өнеркәсіпте пайдалана бастағаннан кейін 80-ші жылдарда басталды. ANSI институтының ХЗТ9.5 тобы 1986-1988 жылдар аралығында ұзындығы 100 км болатын екі оптикалық-талшықты сақина арқылы, кадрларды жіберу жылдамдығы 100 Мбит/сек FDDI стандартының алғашқы нұсқасын істеді.

17. FDDI желісі. 100VG-AnyLAN желісі.

FDDI (Fiber Distributed Data Interface) технологиясы – үлестірілген оптикалы-талшықты мәліметтер интерфейсі – бұл берілу ортасы оптикалық-талшықты кабель болып табылатын жергілікті желілердің бірінші технологиясы. Жергілікті желілерде оптикалық-талшықты кабельдерді қолдануды бастау жұмыстары аймақтағы желілерде осындай каналдарды өнеркәсіпте пайдалана бастағаннан кейін80-ші жылдарда басталды. ANSI институтының ХЗТ9.5 тобы 1986-1988 жылдар аралығында ұзындығы 100 км болатын екі оптикалық-талшықты сақина арқылы, кадрларды жіберу жылдамдығы 100 Мбит/сек FDDI стандартының алғашқы нұсқасын істеді.

FDDI технологиясының негізгі сипаттамалары

FDDI технологиясы Token Ring технологиясының негізгі идеяларын дамытып, жетілдірген. FDDI технологиясын құрастырушылар өздерінің негізгі мақсаты ретінде келесілерді қарастырған:

-Биттік мәліметтерді тасу жылдамдығын 100 Мбит/сек дейін көтеру;

-Желінің тоқтап қалу төзімділігін көтеру, оны басқа стандартты процедуралардың көмегімен яғни, оның әр түрлі тоқтап қалуын – кабельдің бұзылуы, түйіннің, конценторатордың дұрыс жұмыс жасамауы, желіде жоғары дәрежедегі кедергілер т.б. болуын қайта қалпына келтіру

-Желінің потенциалды өткізгіштік қасиетін асинхронды және синхронды трафиктер үшін максималды түрде қолдану.

FDDI желісі желінің түйіндерінің арасында мәліметтерді тасымалдаудың негізгі және резервті болатын жолды екі оптикалы-талшықты сақина негізінде тұрғызылады. Екі сақинаны қолдану FDDI желісінің тоқтап қалуға қарсы төзімділігін көтерудің негізгі тәсілі, сонымен қатар онымен қолданғысы келетін түйіндер екі сақинаға да қосулы болуы керек. Желінің қалыпты жағдайдағыжұмысында мәліметер барлық түйіндер арқылы өтеді және кабельдің барлық бөліктері бірінші сақинаныкі (Primary), сондықтан бұл режим Thru – «байқалатын (сквозный)» немесе «транзитті» деп аталады. Екінші сақина бұл режимде қолданылмайды.

18.Жоғарғы жылдамдықтағы желілер. ATM. Сымсыз желілер.

Желінің өнімділігіне мультимедия, транзакцияны өңдеудің оперативті жүйелері сияқты жаңа қосымшалар қоятын талаптар осы стандарттарды дамытуға әкеліп соқтырады. әдеттегі он мегабайттық Ethernet мәліметтерді жіберудің әлдеқайда жаңарақ және жылдамырақ технлогияларымн алмастырылады. Оптикалы талшықты FDDI технологиясының барлық нұсқалары 100Мбит/сек жылдамдықты қолдайды.

100Base X Ethernet коллизияны анықтайтын,желіге көптеген қолжетімділігі бар жоғары жылдамдықты болып табылады.Бұл технология IEEE802.3. стандартының жаңартылған түрі.

ATM технологиясы кабельді жүйеде де, арнайы оптикалық байланыс желілерінде де жұмыс жасайтын мәліметтерді жіберу технологиясы. Жылдамдығы 25-622 Мбит/сек 2488Гбит/сек ұлғаю перпективасы бар.

ATM (Asynchronous Transfer Mode) технологиялар. Жергілікті және ауқымды желілердің технологияларының қосылуы ғана емес, кез-келген ақпараттық желілердің − есептеу, телефон, телевизиялық тағы басқа технологиялардың қосылуына жету мақсатында жасалатын істер әлі алда және проблемалар жеткілікті.

ATM ең басында компьютерлік желілер үшін шығарылған жоқ. Ол кәдімгі желілік технологиялардан айырмашылығы бар. Бұл стандарттағы мәліметтерді жіберу бірлігі– пакет емес, ұяшық болып табылады.ұяшық 48байт мәліметтер мен 5 байт тақырыптан тұрады. Ол мультимедиялық ақпараттарды жіберген кзде аз уақыт кету үшін арналған. ATM құрылғылар бір бірімен байланыс орнатып, уақытша немесе тұрақты болатын мәліметтерді виртуалды каналдар арқылы жібереді. Тұрақты байланыс каналы–ол ақпарат жіберілетін жол. Ол трафикке байланыссыз әрқашан ашық . уақытша каналдар мәліметтерді жіберу аяқталып, жабылғанна кейін сұраныс бойынша құрылады.

Ең алғашында ATM алдын ала спецификалық қызмет көрсету сапасын (Quality of Service - QoS ) қамтамасыз етеді және мәліметтерді жіберудің құрақты н/е айнымалы жылдамдығын қолдайтын виртуалды байланыс каналдары арқылы коммутациялау жүйесі ретінде құрылды. QoS моделі қосымшаларға қабылдағыш пен жіберуші арасындағы кепілденген жылдамдықты олардың арасындағы жол қандай қиын болса да сақтауға мүмкінді береді. Әрбір ATM–коммутатор, басқасымен байланысып, қосымша талап еткен жылдамдықты беретін жолды таңдайды.

ATM технологиясы STM (Synchronous Transfer Mode) технологиясының дамыған түрі, яғни пакеттелген ақпараттар мен дыбыстарды алыс қашықтыққы жеткізеді және телекоммуникациялық магистральдер мен телефон желілерінде қолданылады.

Сымсыз желілер–бұл кабельді қолданбай ақ сымды желілер стандартына толығымен сәйкес келетін есептеуіш желілерін құруға мүмкіндік бетерін технология. Ақпаратты тасушы ретінде СВЧ-диапазонындағы радиотолқындар болады.

Сымсыз желілрді екі жерде қолдануға болады: жабық жерде (офис, көрме залы т.б.), улестірілген жергілікті желілерді байланыстыру.

Wi-Fi–IEEE 802.11 стандартында көрсетілетін Wi-Fi Alliance саудалық маркасы бар сымсыз желі .Wi-Fi (латынша Wireless Fidelity сөзбе сөз аударсақ «сымсыз жлі арқылы мәліметтерді жіберудің жоғары дәлдігі») аббревиатурасы арқылы қазіргі кезде радиоканалдар арқылы мәліметтердің сандық ағымы жіберіледі.

19,Модемдерді пайдалану. Модемдер технологиясы, олардың типтері

Модем (ағылш.modem, modulator-demodulator) — сандық сигналдарды аналогтық сигналдарға айналдыратын және керісінше амал жасайтын электрондық құрылғы. Деректерді әр түрлі арқаулар арқылы, мысалы телефон сымы арқылы немесе радиосигналдар түрінде беруге болады. Телефон сымы арқылы аналогтық сигналдар деп аталатын импульстарды беруге болады. Аналогтық сигналдар шуыл немесе электрлік-магнитті импульстар түріндегі кедергілердің әсеріне ұшырауы мүмкін.

Дыбыстық сигналдар дерек берудің едәуір жаңа әдісі болып табылады, онда дерек беру және қабылдау үшін екілікті пішім қолданылады (нөлдер мен бірліктер тізбегімен жұмыс істейтін кодтау/кодты ағыту жүйесі). Дерек беру мен қабылдау үшін компьютерлерде дәл осы пішім қолданылады. Алайда сандық сигналдарды телефон желісі арқылы беру мүмкін емес. Сондықтан телефон сымы арқылы дыбыстық сигналдарды берер алдында оларды аналогтық сигналдарға айналдыру керек. Және тиісінше деректі қабылдаушы жақ алынған деректі сандық сигналдарға айналдыруға тиіс. Модем осындай айналдыруды жүзеге асырады – сандық пішімнен аналогтық пішімге және керісінше.

Модем типтері• Сыртқы – COM, USB порттары немесе желілік картадағы RJ-45 тіркеуіші бойынша қосылады, олардың көбінесе сыртқы қоректеу блогы болады;

• Ішкі – компьютердің ішіне ISA, PCI, PCI-E, PCMCIA, AMR, CNR слоттары арқылы қосылады;

• Кірістірілген – кез келген құрылғының, мысалы ноутбуктың немесе док-станцияның ішкі бөлігі болып табылады.

Жұмыс принципі бойынша:

• Аппараттық – сигналды айналдырудың барлық операциялары, алмасудың физикалық протоколдарын қолдау модемге кірістірілген есептеуішпен жасалады (мысалы DSP, контроллер қолдану арқылы). Сонымен бірге, аппараттық модемде тұрақты есте сақтау құрылғысы бар, оның ішіне модемді басқаратын микропрограмма жазылған.

• Софт-модем, винмодемдер (ағыл. Host based soft-modem) – аппараттық модемде, алайда микропрограммасы бар тұрақты есте сақтау құрылғысы болмайды. Мұндай типті модемнің микропрограммасы компьютер жадысында сақталады, оған модем жалғанған болады. Сонымен бірге модемде аналогтық сұлба мен түрлендіргіштер болады: АСТ (аналогты-санды түрлендіргіш), САТ (санды-аналогты түрлендіргіш), интерфейс контроллері(мысалы USB). Драйверлер болған жағдайда ғана жұмыс істеуге қабілетті, олар сигналдарды кодтау бойынша, қателерге тексеру және протоколдарды басқару барлық операцияларды өңдейді, сәйкесінше программалы түрде жүзеге асырылады және компьютердің орталық процессорымен өңделеді.

• Жартылай программалы (Controller based soft-modem) – модем функцияларының бір бөлігін модем қосылған компьютер орындайтын модемдер. Қосылу типі бойынша:

• Коммутацияланатын телефондық желілер үшін модемдер – модемдердің ең тарағын түрі.

• ISDN – сандық коммутацияланытын телефондық желілер үшін модемдер

• DSL – бөлінген (коммутацияланбайтын) желілерді қарапайым телефон желісі көмегімен ұйымдасытыру үшін пайдаланылады. Коммутацияланатын модемдерден айырмашылығы – басқа жиілік диапазонын қолданады, және де телефон желелері бойынша сигнал тек АТС-ке дейін ғана беріледі. Көбінесе бір уақытта мәліметтермен алмасуды және телефон желісін пайдалануды қамтамасыз ете алады.

• Кабельдік – арнайы кабельдер бойынша ғана мәліметтермен алмасу үшін қолданылады – мысалы, DOCSIS протоколы бойынша ұжымдық телекөрсетілім кабелі бойынша.

• Радио

• Ұялы – тек қана ұялы байланыс протоколдары – GPRS, 3G, 4G және т.с.с бойынша ғана жұмыс істейді. Жиі USB-салпыншақ(брелок) түрінде келеді. Мұндай модемдер ретінде көбінесе ұялы байланыс терминалдары қолданылады.

• Спутниктік

• PLC – тұрмыстық электр желісі сымдары бойынша мәліметтерді беру технологиясын пайдаланады. Қазіргі кезде ең көп тарағаны:

• Ішкі программалық модем;

• Сыртқы аппараттық модем;

• Ноутбуктерге кірістірілген модемдер;

20. Үлкен желілерді құру. Репиторлар. Көпірлер. Маршрутизаторлар. Шлюздер

Желінің қатынастық жабдықтарына (тораптарына) келесі құрылғылар жатады:

- қайталауыш;

- коммутаторлар (көпірлер);

- маршруттауыштар;

- көмейлер (шлюздер).

Желінің ұзындығы, станциялар арақашықтықтары ең алдымен беру ортасының (коаксиальды кабельдің, есулі қос өткізгіштің, т.б.) физикалық мінездемелерімен анықталады. Мәліметтерді кез келген ортада жіберуде сигналдың бәсеңсуі пайда болады, бұл арақашықтықтарды шектеуге әкеледі. Осы шектеулерді жеңіп, желіні кеңейту үшін арнайы құрылғылар – қайталауыштар, коммутаторлар мен көпірлер орнатылады. Мұндай кеңейту құрылғылары енбеген желі бөліктері желі сегменттері деп аталады.

Қайталауыш (repeater) – келген сигналды күшейткіш және қайта өндіретін құрылғы. Барлық қайталаушпен байланыстырылған сегменттерде әрбір уақыт мезетінде тек екі станция арасында мәліметтер алмасуы жүзеге асырылады.

Көпір– сегменттер мен желілерді қосатын құрылғы. Көпірдің мақсаты:

􀁹 ‐ желінің өлшемін ұлғайту;

􀁹 ‐ желідегі компьютерлердің максималды санын арттыру;

􀁹 ‐ желідегі тар жолдарды жою;

􀁹 ‐ желідегі əртүрлі сегменттерді қосу;

􀁹 ‐ əртүрлі физикалық таратушыларды қосу.

Коммутатор (switch) немесе көпір (bridge) – бірнеше сегменттерді біріктіруге арналған құрылғы. Бұл жағдайда әртүрлі сегменттердің әрбір станция жұптары үшін біруақытта бірнеше мәліметтер алмасу үрдістерін қолдайды. жалпы протокол мен жүйелерді көпірге қарағанда тиімді біріктіреді. Ол, мысалы үлкен хабарламаларды өте ұсақ бөлшектерге бөлуге мүмкіндік туғызады да осынысы арқылы әр түрлі көлемдегі пакеттері бар локальды жүйелердің өзара әрекеттерін қамтамасыз етеді. Маршрутизатор пакеттерді белгілі мекен-жайға жібере алады, (көпірлер тек қажетсіз пакеттерді фильтрлейді (сүзеді) пакеттердің адресін табуына өте жақсы жол және басқа да әрекеттер таңдайды. Жүйелер күрделі, әрі көп болса, маршрутизаторды қолданудың пайдасы өте мол.

Маршруттауыш (router) – бір немесе әртүрлі типті желілерді бір мәліметтер алмасу хаттамалары бойынша біріктіретін құрылғы. Маршруттауыш берілу адресін талдап жане мәліметтерді тиімді таңдалған маршрутпен бағыттайды.

Көмей (gateway) (шлюз) — әртүрлі мәліметтер алмасу хаттамаларын қолданатын әртүрлі желі объектілері арасында мәліметтер алмасын ұйымдастыруға мүмкіндік беретін құрылғы. Шлюз (англ. GateWay), Шалюздың көпірден өзгешелігі – біріктірілетін жүйелер протоколдарының әр түрлілігінде. Бір шалюзден түскен хабарлама екіншісіне сол жүйенің талаптарына сәйкестендіріліп өзгереді. Сөйтіп, шалюздер жүйелерді біріктіріп қана қоймай біріңғай жүйе ретінде жұмыс істеуге мүмкіндік туғызады. Локальды жүйелер де шалюздің көмегімен универсалды (жан-жақты) қуаты күшті компьютерлерге – мэйнфреймдерге қосылады. Сымсыз жүйелер кабель өткізуге қиынға соғатын, пайдасыз немесе тіпті мүмкін болмаған жағдайдағы орындарда қолданылады. Мысалы, тарихи ғимараттар, металл немесе темірбетондарды едені бар өнеркәсіп үйлерінде, қызқа мерзімге жалға алынған офистар, қоймалар, көрмелерде, конференцияларда және т.

Синхронизациялау – бұл байланыс протоколының бөлігі. Байланыс

синхронизациясы процесінде қабылдағыш пен таратқыш жұмысын синхрондау қамтамасыз етіледі, сонда қабылдағыш кірісімен келіп түсетін ақпараттық биттердің таңдауды жүзеге асырады. Синхронизациялау мәселесін шешу тәсіліне байланысты синхронды беріліс, асинхронды беріліс және автоподстройкалы беріліс болып бөлінеді. Синхронды беріліс тұрақты желіліктегі импульстерді синхрондағыш (ИС) беріліс үшін байланыстың қосымша желісінің болумен өзгешеленеді. Таратқышпен байланыс желісіне бит деректерді беру және қабылдағышпен ақпараттық сигналдарды таңдау ИС пайда болған сәттен жасалады. Синхронды берілісте синхрондау сенімді түрде жүзеге асырылады, алайда ол қымбаттау түседі – байланыстың қосымша желісінің қажеттілігімен. Асинхронды берілісте қосымша байланыс қажет емес. Мұнда деректердің берілісі фиксирленген ұзындықта (әдетте байттермен) үлкен емес блоктармен жүзеге асады. Қабылдағышты синхрондауға әрбір берілетін байт алдында қосымша бит жіберіледі – стартбит, сосын берілген байттан кейін – тағы бір қосымша бит – стопбит. Синхрондау үшін стартбит пайдаланады. Автоподстройкалы беріліс дерек берудің қазіргі жоғары жылдамдықты жүйесінде қолданылады. Синхрондаудың өзі синхрондау коды (ӨК) пайдалану

есебінен жүргізіледі. ӨК көмегімен берілетін деректерді кодирлеу мәні,

каналдағы сигнал деңгейін тұрақты және жиі өзгертуді қамтамасыз етуде. Сигнал деңгейінің жоғарыдан төменге немесе керісінше әрбір өтуі қабылдағышты подстройкілеу (үйлестіру) үшін пайдаланылады. Ең жақсысы деп уақыты аралығында бір мәртеден кем емес сигнал деңгейінен өтуді қамтамасыз ететін ӨК есептеледі.

Ең көп тарағандарға мынадай өзі синхрондағыш кодтар жатады:

NRZ – коды (нольге қайтпайтын код):

RZ – коды (нольге қайтатын код);

Манчестер коды;

 Деңгейді кезегімен инверсиялайтын биполярлы код (мысалы, код AMI);ӨК сипаттау мен салыстырмалы бағалау үшін мынадай көрсеткіштер пайдаланылады:Синхрондау деңгейі (сапасы): Қабылданатын ақпараттық биттерді тану мен бөлектеу сенімділік; ӨК пайдаланғанда байланыс желісінде сигнал деңгейінің өзгеруінің талапты жылдамдығы, егер желістің өткізу қабілеті берілген болса; ӨК жұмсайтын жабдықтың күрделілігі (және, демек, бағасы); NRZ – коды кодирлеудің қарапайымдылығымен және төмен бағасымен өзгешеленеді. Алайда, бір аттас биттердің серияларын беруде (бірлік немесе нольдер) сигнал деңгейі әрбір серия үшін өзгеріссіз қала береді, бұл елеулі түрде синхрондау сапасын және қабылданатын ьиттерді тану сенімділігін төмендетеді (келіп түсетін сигналға қатысты қабылдағыш таймерінің келіспеуі болуы мүмкін). Осы код үшін арақатынас орныда бар: V1< = V2; max = V2 мұнда V1 – желістегі сигнал деңгейі өзгерісінің жылдамдығы;

V2 – байланыс желісінің өткізу қабілеті, бит/с.

RZ – коды бір ақпараттық бит берілісі уақытында сигнал деңгейі екі рет

өзгеруімен өзгешеленеді.

21. TCP/IP хаттамаларының стегі.IP хаттамасы

Transmission Control Protocol/ Internet Protocol (TCP/IP) – гетерогенді (әртүрлі) ортада байланысты қамтамасыз ететін өреркәсіптік хаттамалар тобы, яғни әртүрлі типті компьютерлер арасындағы үйлесімділікті орнатады. Үйлесімділік – TCP/IP хаттамалар стегінің ең маңызды артықшылықтарының бірі, сондықтан да ЖЕЖ-нің көпшілігі оны қолдайды. Сонымен қатар TCP/IP Интернет ресурстарын пайдалануға мүмкіндік береді және өнеркәсіп аумағындағы желі үшін бағыттауыш хаттама болып табылады. TCP/IP бағыттауды қолдайтындықтан, көбінесе желіаралық хаттама ретінде пайдаланылады. Өзінің кең тарауының арқасында, TCP/IP желілік әрекеттесудің сөзсіз стандартына айналды. TCP/IP ашық жүйеге негізделген және OSI үлгісінің жүйелік архитектурасына сәйкес келеді.

TCP/IP стегі мынадай қасиеттерге ие:

*Бұл стек стандартты аяқталған және де кең таралған көпжылдық тарихы бар желілік протокол болып табылады.

*Көптеген үлкен ауқымды желілер өздерінің трафиктерін TCP/IP протоколының көмегімен жібереді.

*Internet желісіне қолжетімділікті ұйымдастырады.

*Бұл стек intranet – корпоративтік желісін жасауға қызмет етеді, Internet қызметтерін WWW гипертексттік технологияны қолдайтын желі болып табылады.

*Барлық қазіргі заманғы операциялық жүйелер TCP/IP стегін қолдайды.

*Клиент-сервер қосымшалары үшін кеңкөлемдегі платформалық орта болып табылады.

Төменде кең тараған интернет-протоколдардың аттары келтірілген:

Қолданбалы деңгейде: DNS,FTP, HTTP, HTTPS, IMAP,LDAP,POP3, SMTP, SSH, Telnet, XMPP (Jabber), SNMP. Сеанстық деңгейде/көрсету деңгейінде SSL,TLS. Транспорттық деңгейде TCP,UDP. Желілік деңгейде BGP,ICMP, IGMP, IP, OSPF,RIP,EIGRP,IS-IS. Арналық деңгейде Ethernet,Frame relay,HDLC,PPP,SLIP

Белгілі бір стандартқа келтірілмесе де, Интернетте кең тараған протоколдар бар. Бұл протоколдар көп жағдайда файлдармен және мәтіндік мәліметтермен алмасу үшін қажет, кейбіреулерінің негізінде бүтін файл алмасу желілері құрылған. Бұл протоколдар:,OSCAR,CDDB,eDonkey2000 (желінің аты; протокол MFTPдеп аталады),BitTorrent,Gnutella,Skype

ІP протокол (Іnternet Protocol) — жүйеаралық өзара әрекеттердің протоколы.

Ол паектті адресіне жіберу және қажет пунктіне беру жолында тұрған бірнеше жүйелерден өту мүмкіншілігін жасауға жауапты протокол.

1.А класы желі идентификаторы үшін бірінші октетті ғана пайдаланады және қалған үш октет түйін идентификаторы үшін қолданылады. Бұл кластың бірінші октетінің үлкен биті үнемі 0-ге тең, ол бұл адрестің А класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

Желілік бөліктің өлшемі – 8 бит, яғни, А класына жататын 2⁷-1 желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 2²⁴-2- ні құрайды. Адрестердің бұл класы желідегі түйіндердің үлкен санын қолдануға мүмкіндік беретінді

2.В класы желі идентификаторы үшін алғашқы екі октетті пайдаланады және қалған екі октет түйін идентификаторы үшін қолданылады. Бірінші октетінің үлкен екі биті үнемі 10-ға тең, ол бұл адрестің В класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

Желілік бөліктің өлшемі – 14 бит, яғни, В класына жататын 2¹⁴ желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 2¹⁶-2- ні құрайды Адрестердің бұл класын алу қиынға түскенімен, ол орта және үлкен желілерге арналған.

3.С класы желі идентификаторы үшін алғашқы үш октетті пайдаланады және қалған бір октет түйін идентификаторы үшін қолданылады. Бірінші октетінің үлкен үш биті үнемі 110-ға тең, ол бұл адрестің С класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

Желілік бөліктің өлшемі– 21 бит, яғни, С класына жататын 2²¹ желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 2⁸-2. Адрестердің бұл класы түйіндер саны аз кішігірім желілерге арналған.

4.D класы кең таралатын хабарламаларға қолданылады. Бұл кластың адресінің бірінші октетінің үлкен биттері үнемі 1110-ға тең, ол бұл адрестің D класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

5.Е класыболашақ қолданушылар үшін сақталған адрестердің экспериментальды класы. Бұл кластың адрестеріндегі үлкен биттер 1111-ге тең.

5 – кесте. IP адрестің жіктелуі

Қолдануға болатын адрестік кеңістіктің тиімділігін арттырудың қажеттігі IP адрестеудің жаңа классыз домен аралық бағыттауыш үрдісін CIDR (Classless Inter-Domain Routing) құруға жағдай жасады. CIDR үлгісінде жазуды ыңғайлы ету үшін IP адресті a.b.c.d./n, түрінде көрсетеді, мұндағы a.b.c.d - IP адрес; n – желілік бөліктегі биттер саны. Мысал. IP адрес 137.158.128.0/17 берілген, яғни, бағыныңқы желі маскасындағы 17 бірлік (желі идентификаторы), 15 0-дер (түйін идентификаторы) және ол 255.255.128.0.-ге тең.

22. IP адрестерінің неше классы бар?

ІP протокол (Іnternet Protocol) — жүйеаралық өзара әрекеттердің протоколы.

Ол паектті адресіне жіберу және қажет пунктіне беру жолында тұрған бірнеше жүйелерден өту мүмкіншілігін жасауға жауапты протокол.

1.А класы желі идентификаторы үшін бірінші октетті ғана пайдаланады және қалған үш октет түйін идентификаторы үшін қолданылады. Бұл кластың бірінші октетінің үлкен биті үнемі 0-ге тең, ол бұл адрестің А класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

Желілік бөліктің өлшемі – 8 бит, яғни, А класына жататын 2⁷-1 желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 2²⁴-2- ні құрайды. Адрестердің бұл класы желідегі түйіндердің үлкен санын қолдануға мүмкіндік беретінді

2.В класы желі идентификаторы үшін алғашқы екі октетті пайдаланады және қалған екі октет түйін идентификаторы үшін қолданылады. Бірінші октетінің үлкен екі биті үнемі 10-ға тең, ол бұл адрестің В класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

Желілік бөліктің өлшемі – 14 бит, яғни, В класына жататын 2¹⁴ желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 2¹⁶-2- ні құрайды Адрестердің бұл класын алу қиынға түскенімен, ол орта және үлкен желілерге арналған.

3.С класы желі идентификаторы үшін алғашқы үш октетті пайдаланады және қалған бір октет түйін идентификаторы үшін қолданылады. Бірінші октетінің үлкен үш биті үнемі 110-ға тең, ол бұл адрестің С класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

Желілік бөліктің өлшемі– 21 бит, яғни, С класына жататын 2²¹ желіні адрестеуге болады, әрбір желінің адрестік кеңістігі 2⁸-2. Адрестердің бұл класы түйіндер саны аз кішігірім желілерге арналған.

4.D класы кең таралатын хабарламаларға қолданылады. Бұл кластың адресінің бірінші октетінің үлкен биттері үнемі 1110-ға тең, ол бұл адрестің D класына жататындығын анықтауға мүмкіндік береді.

5.Е класыболашақ қолданушылар үшін сақталған адрестердің экспериментальды класы. Бұл кластың адрестеріндегі үлкен биттер 1111-ге тең.

5 – кесте. IP адрестің жіктелуі

Қолдануға болатын адрестік кеңістіктің тиімділігін арттырудың қажеттігі IP адрестеудің жаңа классыз домен аралық бағыттауыш үрдісін CIDR (Classless Inter-Domain Routing) құруға жағдай жасады. CIDR үлгісінде жазуды ыңғайлы ету үшін IP адресті a.b.c.d./n, түрінде көрсетеді, мұндағы a.b.c.d - IP адрес; n – желілік бөліктегі биттер саны. Мысал. IP адрес 137.158.128.0/17 берілген, яғни, бағыныңқы желі маскасындағы 17 бірлік (желі идентификаторы), 15 0-дер (түйін идентификаторы) және ол 255.255.128.0.-ге тең.

23. CIDR. Супер желілер құру.Классыз үлгілерді пайдалану мысалы.

Мысал ретінде 195.5.0.0 -195.5.255.0 аралығындағы С классының желілер блогын қарастырайық.оны диапазонынына қарап 195.5.0.0/16 виртуалды желі деп қарасақ болады. Мұндай желіні супержелілер немесе агрегирленген желі д.а. желілерді жобалағанда кері есеп туындауы мүмкін. Бізге бірнеше жеке адрестерді жалғыз жалпы(агрегирленген, супержелі) біріктіру қажет болуы мүмкін. Мысалы 172.16.14.0-172.16.15.0 желілері маршрутизаторлар бір ғана біріккен марщрут-172.16.14.0/23желісін ғана қолданатындай етіп жасауғаболады, себебі екі желінің де 23 разряды бірдей. Осы супер желілерде қолданылатын адрестерді агрегирлеу маршрутизациясының типі префикс негізіндегі CIDR атына ие болды. Маршруттарды агрегирлеу маршрутизаторларға түсетін салмақты азайтады.

Қандайда бір ұйымға С класынан желі бөлінген:

212.100.54.0/24. Осы берліген желіні түйіндерінің саны 50 – ден кем

болмайтындай 4 ішкі желіге бөлеміз. Жаңа желілердің маскасын жəне жаңа

желідегі мүмкін болатын адрестердің санын анықтау керек.

Орындалу барысы:

1. С класындағы желілерде (маскада 24 бірлік болады – 255.255.255.0)

түйінге 8 бит бөлінеді, яғни желіде 28 – 2 = 254 түйін бар.

2. Желіні 50 түйіннен 4 ішкі желіге бөлу орындалады, егер

4·50 = 200 < 254. Бірақ желідегі түйіндер саны екіге еселі болуы қажет,

сондықтан 50 жақындау екінің үлкен дəрежесі – 26=64. Сонымен, түйін

номері үшін 6 бит бөлуге болады, 8 биттің орнына, ал масканы 2 битке

үлкейтеміз

– 26 бит дейін (см. рис. 3).

3. Бұл кезде маскасы 255.255.255.0 болатын бір желінің орнына маскасы

255.255.255.192 болатын 4 желі құрылады жəне олардағы мүмкін болатын

адрестердің саны – 62 (екі адрес ерекше екенін еске ұстау қажет).

4. Жаңа құрылған желілердің адрестері бір-бірінен екі биттердің мəніне

байланысты айырмашылығы бар, олар сəйкесінше 00, 01, 10, 11.

Жауабы: желі маскасы – 255.255.255.192, мүмкін болатын адрестер саны –

Стандартты маршруттар.Егер қандай да бір IP желі немесе ішкі желі үшін анық маршрут табу мүмкін емес болса, маршрутизатор пакетті стандартты маршрутта көрсетілген алушыға қайта бағдарлайды. стандартты маршрут жасаудың кең таралған әдісі маршрутизаторда Статикалық маршруттарды анықтауға негізделген. OSPF желісіне(домен) берілетін стандартты маршрут жасау үшін сонымен қатар ASBR маршрутизатор да қолданылуы мүмкін.

default-information originate [always] [metric metricvalue] [metric-typetype-value] [route-map map-name]

OSPFжелісінде мына команда default-information-originate OSPF маршрутизация үрдісін стандартты маршрут жайлы мәлімет тарату үшін пайдаланылуы мүмкін. Осы команда көмегімен стандартты маршрут defaultinformation-originateкомандасын алған маршрутизатор конфигурациясына енгізілуі қажет.

Қолдануға болатын адрестік кеңістіктің тиімділігін арттырудың қажеттігі IP адрестеудің жаңа классыз домен аралық бағыттауыш үрдісін CIDR (Classless Inter-Domain Routing) құруға жағдай жасады. CIDR үлгісінде жазуды ыңғайлы ету үшін IP адресті a.b.c.d./n, түрінде көрсетеді, мұндағы a.b.c.d - IP адрес; n – желілік бөліктегі биттер саны. Мысал. IP адрес 137.158.128.0/17 берілген, яғни, бағыныңқы желі маскасындағы 17 бірлік (желі идентификаторы), 15 0-дер (түйін идентификаторы) және ол 255.255.128.0.-ге тең.

24.Маскаларды есептеу қалай іске асырылады. Стандартты маршруттарды таңдау

Мысал ретінде 195.5.0.0 -195.5.255.0 аралығындағы С классының желілер блогын қарастырайық.оны диапазонынына қарап 195.5.0.0/16 виртуалды желі деп қарасақ болады. Мұндай желіні супержелілер немесе агрегирленген желі д.а. желілерді жобалағанда кері есеп туындауы мүмкін. Бізге бірнеше жеке адрестерді жалғыз жалпы(агрегирленген, супержелі) біріктіру қажет болуы мүмкін. Мысалы 172.16.14.0-172.16.15.0 желілері маршрутизаторлар бір ғана біріккен марщрут-172.16.14.0/23желісін ғана қолданатындай етіп жасауғаболады, себебі екі желінің де 23 разряды бірдей. Осы супер желілерде қолданылатын адрестерді агрегирлеу маршрутизациясының типі префикс негізіндегі CIDR атына ие болды. Маршруттарды агрегирлеу маршрутизаторларға түсетін салмақты азайтады.

Қандайда бір ұйымға С класынан желі бөлінген:

212.100.54.0/24. Осы берліген желіні түйіндерінің саны 50 – ден кем

болмайтындай 4 ішкі желіге бөлеміз. Жаңа желілердің маскасын жəне жаңа

желідегі мүмкін болатын адрестердің санын анықтау керек.

Орындалу барысы:

1. С класындағы желілерде (маскада 24 бірлік болады – 255.255.255.0)

түйінге 8 бит бөлінеді, яғни желіде 28 – 2 = 254 түйін бар.

2. Желіні 50 түйіннен 4 ішкі желіге бөлу орындалады, егер

4·50 = 200 < 254. Бірақ желідегі түйіндер саны екіге еселі болуы қажет,

сондықтан 50 жақындау екінің үлкен дəрежесі – 26=64. Сонымен, түйін

номері үшін 6 бит бөлуге болады, 8 биттің орнына, ал масканы 2 битке

үлкейтеміз

– 26 бит дейін (см. рис. 3).

3. Бұл кезде маскасы 255.255.255.0 болатын бір желінің орнына маскасы

255.255.255.192 болатын 4 желі құрылады жəне олардағы мүмкін болатын

адрестердің саны – 62 (екі адрес ерекше екенін еске ұстау қажет).

4. Жаңа құрылған желілердің адрестері бір-бірінен екі биттердің мəніне

байланысты айырмашылығы бар, олар сəйкесінше 00, 01, 10, 11.

Жауабы: желі маскасы – 255.255.255.192, мүмкін болатын адрестер саны –62.

Стандартты маршруттар.Егер қандай да бір IP желі немесе ішкі желі үшін анық маршрут табу мүмкін емес болса, маршрутизатор пакетті стандартты маршрутта көрсетілген алушыға қайта бағдарлайды. стандартты маршрут жасаудың кең таралған әдісі маршрутизаторда Статикалық маршруттарды анықтауға негізделген. OSPF желісіне(домен) берілетін стандартты маршрут жасау үшін сонымен қатар ASBR маршрутизатор да қолданылуы мүмкін.

default-information originate [always] [metric metricvalue] [metric-type

type-value] [route-map map-name]

OSPFжелісінде мына команда default-information-originate OSPF маршрутизация үрдісін стандартты маршрут жайлы мәлімет тарату үшін пайдаланылуы мүмкін. Осы команда көмегімен стандартты маршрут defaultinformation-originateкомандасын алған маршрутизатор конфигурациясына енгізілуі қажет.

25.IP маршрутизация. Статикалық маршрутизацияның ерекшеліктері

IP бағыттауыш – деректерді адресат түйініне немесе аралық бағыттауышқа жіберу процесі.

Бағыттауыш бағыт кестесіне негізделген, бұл – сегменттердің IP адрестері мен бағыттауыш интерфейстерінің IP адрестері арасындағы сәйкестікті сақтайтын деректер қоры. Қандай да бір түйін арқылы деректер өткенде, бағыттауыш бағыт кестесін тексереді. Егер берілген түйін -адресат (немесе желілік сегмент) кестеде көрсетілмеген болса, онда деректер бірден көмейге жөнелтіледі. Егер түйін-адресат табылса, деректер адресатқа жіберіледі. Егер түйін – адресат табылмаса, жіберуші түйінге қателік туғандығы туралы хабарлама жіберіледі.

Статикалық бағыттауыш

Статикалық бағыттауыш – IP-дің ішкі функциясы, жұмыс істеу үшін қосымша қызметтерді талап етпейді. Статикалық бағыттауыш кестесі әрбір бағыттауышта қолдан құрылады және қолдап отырылады. Статикалық бағыттауыш кестесі желілер мен көмейлер интерфейстері немесе бағыттауыштар арасындағы байланыстарды анықтайды. Статикалық бағыттауыш кестесі келесі бағандардан тұрады:

-Желі адресі. Оның жергілікті адресі (0.0.0.0) мен кең тарататын адресін (255.255.255.255) қосқанда, әрбір белгілі желінің адресі.

-Желі маскасы. Әрбір желі үшін қолданылатын бағыныңқы желінің маскасы.

-Көмей адресі. Әрбір желі үшін енуші нүктенің IP –адресі (бағыттауыш интерфейсі).

-Интерфейс. Желілік интерфейске тағайындалған IP.

-Метрика. Желіге жету үшін қайталап орындалған трансляциялар саны.

Статикалық бағыттауыш өз кестесінде көрсетілген желілермен ғана әрекеттесе алады. Routeбұйрығы статикалық бағыттауыш кестесін құруға және модификациялауға арналған ТСР/IP-дің утилитасы. Бұл бұйрықтың синтаксисі (жазылуы):

Route [-f] [-p] [бұйрық] [адресат] [маска] [көмей] [метрика]]

Tracert бұйрығы – бағыттауышты тексеретін және пакеттердің жүру уақытын өлшейтін, командалық жолдан қолданылатын ТСР/IP-дің утилитасы. Бұл бұйрықтың синтаксисі (жазылуы):

tracert [-d] [-h ретрансляция_саны][-j жүйелер тізімі][-w тайм-аут] жүйе_аты