Бұрқасындарменқарлыборандар 1 часть

Қазақдаласыныңдолыжелдеріқыстаасақауіпті. Оларбұлуақыттаұзаққасозылатынбұрқасындынемесеборандытудырады. Бұрқасындарқардыбіржерденекіншіжергекөшіріп, онынығыздайды, бұлаумақтағықаржамылғысыныңсуресурстарынаәртүрлітаралуынажәнетопырақтыңәртүрлідеңгейіндетоңазуынаалыпкеледі. Соныменқатарбұрқасындаравиацианың, теміржолжәнебасқакөліктердіңқалыптыжұмысынтоқтататынбиіккүрттікқардыңпайдаболуынаықпалетеді. Қаттыборантелеграфжәнетелефонбайланысыныңбұзылуынасебепболады. Кейуақыттақысқыжайылымдағымалдыңжаппайқырылуынаәкеліпсоқтырады. Халықтытаяудаболатынтөменгітемпературадағықарлыборантуралыөзуақытындақұлақтандырғанынақарамастан 1995 жылғыжелтоқсанныңаяғындаҚазақстанныңсолтүстікжәнеорталықоблыстарында 100-гежуықадамқазаболды.

Шаңдақдауыл — бұлкүштіжелсалдарынанжербетінешаңның, кұмның, топырақтың, тұздыңжәнекөлемі 1 ммазбасқадабөліктердіңауағаұшуы.
Қазақстанаумағындашаңдақдауыл – сәуір, мамыржәнеқыркүйекайларындажиібайқалады. Қысайларында, егержербетінқаржаппасасирекбайқалады. КүштішаңдақдауылҚазақстанныңбатысында, Каспийдіңшығысжағалауында, Сырдарияөзеніменаралтөңірегіндегіжазықтаболыпөтті. Бұлдауылдардыңсаныаталғанаудандардажылына 5-6 данбастап, бірнешеондықтарғажетуімүмкін.

Дауыладаморганизміне, қоршағантабиғатпенмеханизмгежағымсызәсеретеді.1960 жылғы 19 мамырдаЕртісбойындашаңдақдауыл 12 сағатқасозылып, соныңнәтижесіндеегісалқабышөлейткеайналды.Дауылкезіндеқалыңшаңнан 3-4 метржердегіадамкөрінбейді, алүйлердекүндізшамжағылды.

Қазақстандағыапаттышаңдақдауылдартуралыертедегімәліметтерденмынаныкөругеболады: 1910 жылдыңқарашасындакешкетамандауылбасталды. Алғашқыкүніжелалапаткүшпенсоғып, үшкүнбойытоластағанжоқ. Осыуақытбойыкүндізқараңғыболғандықтанүйлеріненешкімшыққанжоқ. Ауадашаңкұмжәнеқарменқатарұсақтастардаұшыпжүрді. Желдаладағымалдыбелгісізжаққаайдапкетіп, жаппайқырыпкетті. БірМаңғыстауауданыныңөзінде 0,5 млнкойменешкі, 0,4 млнжылқы, 0,3 млнтүйеқырылды.

Найзағай – адамүшінөтеқауіпті, соныменқатаролавариялықахуалдытудыратынкөзгеайналуымүмкін.

Найзағайжақындағанкездегісақтықшаралары:

· Егерсізнайзағайболардыңалдындақаласыртындаболсаңыз, алдыналатоқтап, қауіпсізорындыіздеңіз. Найзағайкезіндеормандажалғызағаштыңжәнебірдеңгейдеорналасқанағаштардыңжанынатоқтауғаболмайды. Биікемес, ұшарбасықалыңағашарасынажасырынғанжөн. Алайданайзағайдыңеменге, терекке, талшынға, шегершінгежиірек, алшыршаға, қарағайға, бүккесиректүсетіндігінестеұстауқажет. Алүйеңкіменқайыңғаөтесиректүседі.Тоғайдыңшетіменүлкенегістіктеболудақауіпті. Сулыжерменсуаттардыңжанындажүрументоқтауасақауіпті.

· Таулыжерденайзағайболардыңалдындабиіктіктен — жотадан, төбедентөментүсукерек. Жүргеннемеседемалғанкездежартасқа, қабырғағасүйкенугенемесеұстауғаболмайды. Табиғимекен – жартастағыүңгірдеқабырғаданкеміндеекіметрқашықтықтажасырынуғаболады.

· Ашықалаңданайзағайданқұрғақшұңқырменжырадажасырынуғаболады. Егероларсуғатолса, оданкеткенжақсы. Құмментасараластопырақтазатопыраққақарағандақауіпсіз.

· Найзағайаймағындаабдырапжүругеболмайды.

· Барлықметалдықзаттардыадамдардан 15-20 метрқашықтықтақоюкерек.

· Отыраралдындатопырақүстінеполиэтилен, киімтөсеңіз.

· Арқаныеңкейтіпбастытөменқаратып, аяқтыңтабанынбіргеқосып, қатарласаотырғанжақсы.

· Найзағайболардыңалдындажүзуқұралындаболғанадамкешікпейжағағаұмтылукерек. Егербұлмүмкінболмаса, қайықтыкептіріп, құрғақкиімкиіп, діңгектітүсірукерекнемесеонысуғаескекнемесебөренеарқылытөментүсірукерек. Құтқаружелетін, етіктікиіп, жаңбырсуыныңқайықтыңсыртынақарайағатындыетіпполиэтиленжамылукерек. Албұлжағдайдаполиэтилендіңгеккенемесесуғатимеуітиіс. Найзағайкезіндеякорьдіберугенемесетаңдауғаболмайды, өйткеніякорьарқанынайзағайсоққысынанэлектөткізгішкеайналады.

· Найзағайсоққанкездегікөмеккөрсетуәдістері:
Көмектікештірмеуқажет. Найзағайдыңсоғуынанадамныңтіріқалатынкездерідеболады. Жасандытынысалдыруменжүректісылаудыбірминуттенартықтоқтатпай, зардапшегушідеөлімбелгілеріашықбайқалғаншажалғастырукерек.

6. Табиғи қауіптер: сел, су тасқыны, сырғыма, опырылма, қар көшкінін сипаттаңыз, пайда болу себептерін, қауіптен құтылу шараларын көрсетіңіз

Сел-тау өзенінің өз арналарынан кенеттен көтеріліп,деңгецінің күрт өзгеруі және тау жыныстары бұзылуынан болатын қуатты ағын.Сел ұзақ нөсердің салдарынан, мұз бен қардың жылдам еруінен , моренді мұзды өзендердің бұзылуынан жер сілкінісінен адамдардың шаруашылық нәт.де пайда болады. Тасқындардың басқа түріне қарағанда сел әдеттегідей үздіксіз емес жекелеген толқындардың 10 м/с және одан да көп жылдамдықпен қозғалады. Іле, Жоңғар, Талас Алатауының жоталарыында сондай-ақ Қаратау ,Кетмен және Тарбағатай тауларындағы өзендер Қаз-дағы сел қаупі күшті аудандар болып табылады. Сел тасқыны кезінде халықтың өзін-өзі ұстауы мен іс-әрекетіне зілзаланың белгілерін дер кезінде анықтау мен белгілеуді және ол туралы хабарларды хабарлау ұйымдастыру үлкен әсер етеді. Сейсмикалық қауіпті аудандағы халық орман желектерін кесу , егіс жұмыстарын жүргізу, үй малын бағу жөніндегі нұсқауларды қатаң орындауға тиіс. Халыққа сел тасқынының жақындауы туралы хаб.лаған жағдайда сондай-ақ оның пайда болуының алғашқы белгілері білінген сәтте ғимараттан тез шығып бұл туралы төңіректегілерге ескертіп, қауіпсіз орынға бару керек. Өрт болмау үшін үйден шыққан кезде пешті сөндіріп, газ бұрандасын жауып, жарықты өшіріп, электр заттарын ажырату қажет. Егер уақыт болса қауіпті аймақтан малды айдап кеткен жөн. Халақ қауіпті аудандардан уақытша қауіпсіз орынға көшіріледі.Сел тасқынына тап болған адамға қолда бар барлық құралдармен көмек көрсету керек.мұндай құралдар құтқарушылар беретін таяқ арқан сырық шынжыр және т.с.с болуы мүмкін.Тасқын ішіндегі адамды оның шетіне біртіндеп жақындата отыра тасқынның бағыты бойынща шығару керек.Сел қаупі кезінде көшіуге қатысушы адамдар қауіпті жерлерден карттар мен балаларды,аурулармен өз бетншее жүре алмайтын адамдарды шығарады.Еңбекке кабілетті бүкіл халық тоғандарды нығайтуға,кедергілер туғызуға,ағызғыш каналдар қазуға міндетті.

Опырмалар ауырлық кушінің асерімен ылғалды топырақ массасының төмен қарай сырғуы тау жыныстарныдағы ж\е жартастардағы жекелген жакпарлардың не курғак, тік, еңіс беткейлердегі беткейлердегі жакпарлардың кулауы.О. жылдың кез кеген уакытнда әдетте тіктігі 19 градуска жуык жыраларда болады.Ірі копырылмалардың алаңы 50-60 га жетеді.Тау беткейлерінің табиғи геоморфологиялық тепе тендігі олардың жол,саяжай уйін салу,су кубырларын откізі ж\е баска құрылыстарды салу кезнде тірегінің кесілуінен болады. Сонмен қатар осмдік топрак жамылғысы бұзылып беткей топрағы суырмалы сумен ылғалданады.О.лар бурын байкалмаған жерледе де п.б

Сырғыма кума желдер натижеснде су басу зияе келтіретн факторлары зиянды заттардың суға таралуы.

Тауда болған кез кеген адам кыскы кезеңдегі таудағы кауітерді,сактандыру шараларын білуге міндетті. Сейсмикалық қауіпті аудандағы халық орман желектерін кесу , егіс жұмыстарын жүргізу, үй малын бағу жөніндегі нұсқауларды қатаң орындауға тиіс.

Сел-тау өзенінің өз арналарынан кенеттен көтеріліп,деңгецінің күрт өзгеруі және тау жыныстары бұзылуынан болатын қуатты ағын.Сел ұзақ нөсердің салдарынан, мұз бен қардың жылдам еруінен , моренді мұзды өзендердің бұзылуынан жер сілкінісінен адамдардың шаруашылық нәт.де пайда болады. Тасқындардың басқа түріне қарағанда сел әдеттегідей үздіксіз емес жекелеген толқындардың 10 м/с және одан да көп жылдамдықпен қозғалады. Іле, Жоңғар, Талас Алатауының жоталарыында сондай-ақ Қаратау ,Кетмен және Тарбағатай тауларындағы өзендер Қаз-дағы сел қаупі күшті аудандар болып табылады. Сел тасқыны кезінде халықтың өзін-өзі ұстауы мен іс-әрекетіне зілзаланың белгілерін дер кезінде анықтау мен белгілеуді және ол туралы хабарларды хабарлау ұйымдастыру үлкен әсер етеді. Сейсмикалық қауіпті аудандағы халық орман желектерін кесу , егіс жұмыстарын жүргізу, үй малын бағу жөніндегі нұсқауларды қатаң орындауға тиіс. Халыққа сел тасқынының жақындауы туралы хаб.лаған жағдайда сондай-ақ оның пайда болуының алғашқы белгілері білінген сәтте ғимараттан тез шығып бұл туралы төңіректегілерге ескертіп, қауіпсіз орынға бару керек. Өрт болмау үшін үйден шыққан кезде пешті сөндіріп, газ бұрандасын жауып, жарықты өшіріп, электр заттарын ажырату қажет. Егер уақыт болса қауіпті аймақтан малды айдап кеткен жөн. Халақ қауіпті аудандардан уақытша қауіпсіз орынға көшіріледі.

Тауда болған кезде коршаған ортаға мукият карап кездескен жабай хайуаннаттардың мінезін зерделеген жөн,тау ешкілері кошкінінің ыктимал лыксуын алдын ала сезіп кауіпт іаймактан кетеді,сондай ак беткейдегі кар тозімділігін колда бар каупсіз әдістермен тексеру кажет.15 градусттан тік беткейлер аса кауіті болмағанымен кар к. Оданда жазығырак бетккейлерде лыксу окиғалары белгілі.Беткей тік болған сайын кошкн лыксу ыктималдығы арта туседі.Алайда 50градустан тігірек беткейлер каупті емес,кар жауған сайын шағын боліктермен сырғып тусіп отрады.Жағдай сатті аякталса, зардап шегушіге алғашкы медициналық көмек корсетледі ж\е ол каупсіз жерге апарылады.

7. Қауіпті жұқпалы аурулар — жыныс жолымен берілетін инфекцияларға (хламидиоз, трихомоноз, соз, мерез, гепатит В,С, герпес, уреоплазмоз, кандилома, т.б.) сипаттама беріңіз, қауіпсіздік шараларын атаңыз

Жыныстық аурулардың жер бетінде жиі кездесетін үш түрін бөліп жеке қарауға болады.Спид-жиырмасыншы ғасырдың о басы.Бұл дерт бүкіл жер бетін басып келеді. Себебі біздің организмімізде микроптардың әсеріне қарсы тұра алатын қорғаныс жүйесі иммунитет бар.Организмнің иммунитеттік жауап қызметі нерв жүйесі және ішкі секреция бездері жүйелерінің басқаруы мен атқарылатын түрлі биохимиялық реакциялар арқылы орындалады.Микроптардың ауру қоздыруына қажетті бірден бір шарт адам организімінің әлсіреуі оның қорғансыз қалуы.Басқаша айтқанда организмге иммунитет жетіспеушілігі пайда болады.Дүниежүзілік Денсаулық сақтау министірлігі өкілетінің 1989ж 5қантардағы жер жүзінде 1986жылдың 31желтоқсанына дейін спид ауруы 142 елде тіркелгені айтылған.

Спидті қоздыратын вирустың таралу жолдары.Зақымданған адам организіміде вирус қанның лимфоцитімен қан туйерлері пайда болатын органдарда өсіп өнеді. Мерез (сифлис)-оте ауыр адам организімінің кез келген органын бұзатын тұқым қуалау арқылы берілетін созылмалы ауру.Бұл аурудың әр түрлілігі және байқалуы танқаларлық.Мерез қоздырғышы-бұл микроп сыртқы түрімен 8-12оралымды спиральды еске түсіреді.Ол төменгі температураға ,ылғалға өте төзімді,бірақ дағдылы ортада қышқылда тез өледі.Қоздырғыш тек адамға ғана әсер етеді.Ол тері және жыныс органынын шырышты қабығы және ауру адам ,оның қолданған заттары арқылы жұғады.Ең жиі жұғатын жолы жыныстық қатынас арқылы.Мерез бен зардап шегетін екі қабат әйел міндетті түрде өз баласына жұқтырады,Балаға төрт ай толғанда бала мен ананың қан жүйесі біріккен сәттен ,ауру жұға береді.Аурудың алғашқы даму кезеңі 3,4аптаға созылады.Ал кейбір адамдарда бұл уақыт қысқа да ұзақ та болуы мүмкін.Сондықтан әртүрлі уақыт ауруды дәл анықтап айтуға өз қиындығын туғызады.Өзіне ауру жұқтырғанын білмеген адам басқалармен де жыныстық қатынасқа түсе беруі мүмкін.Сөйтіп ауру таратудын көзіне айналады

Жыныс жолымен берілетін аурулардан қорғану жолдары.СПИДадамзат алдында тұрған қиын да жаңа проблема.Сондықтан осы аурумен күресте барлық ғылыми күштерді жұмылдыру керек және халықаралық қатынастарды жүогізу керек.Бұл СПИД ке қарсы дәріні немесе вакцинаны жасаудың бірден бір жолы.СПИД адамзат өміріне өте ұатерлі ауру.СПИД тен қорғану үшін біріншіден ,әлеуметтік,мемлекеттік және халықаралық шаралар ұйымдастыру керек.Екіншіден,жеке адамды қорғауға бағытталған шаралар жүргізілуі тиіс.Ауру адамның сау адамға ауру тарату мүмкіншілігін тежеп,оған жол бермеу.

Туберкулезбен ауырып қалғанын адам қандай симптомдар арқылы біледі. Туберкулезсозылмалы ауру.Ол әр түрлі органдарға жайылуы мүмкін.Оларда ұсақ будырмақтар,латынша туберкулдер апйда болады,аурудың туберкулез атауы осыдан шыққан.Туберкулез адамның ең көне ауруларына жатады.Туберкулез кезінде көбінесе тыныс органдары зақымдалады.Өкпе адам тыныс алатын ауаның үлкен көлемімен қатар ауру таратқыш микроорганизмдермен ұдайы байланысқа түседі.Жұтылған ауа жыпылықтағыш эпителиямен тұрақты қозғалыста болатынкірпіктік клеткалармен жабылған ауа жолдарында тазаланады.Адамда,жануарларда болатын жұқпалы ауру.Зақымданған адам мүшесінде уақ төмпешіктер пайда болады.Туберкулездің ашық түрімен ауыратынадам қақырықпен күніне 15-20 млн. Қоздырғыштар бөледі.Қоздырғыштар жөтелгенде екі метрге дейн қашықтыққа,түшкіргенде тоғыз метр қашықтыққа дейін ұшады.Туберкулездің өкпе,жілік және омыртқа,буын және сол сияқты түрлері болады.Туберкулезбен күрестің ең тиімді жолы алдын алу.Біріншіден,халықты жаппай флюорографиялық тексеруден өткізіп тұру.Екіншіден,бұрынғы туберкулезбен ауырған адамдарды тексеруден өткізіп,бақылауда ұстау. Ашық түрлі туберкулезде алғашқы және қорытынды зарарсыздандыруды жүргізеді.Алғашғы зарарсыздандыруды ұйымдастыратын да,бақылайтын да туберкулез диспансері.Аурудың киім кешегін жуатын жерге өткізбейді.Киімдерді,ойыншықтарды,кілемдерді,кітаптарды ыстық үтікпен үтікпен үтіктеп,шаңсорғышпен шаңын жинайды.Бөлмелерде күнде ылғалды жанау керек.Еденді жууға екі пайызды сабын,сода ерітіндісімен жуады.

8. Діни секталар жөнінде түсінік, олардың түрлерін сипаттаңыз. Секталардың адамдарды өзіне тартуы, ұйымдарына мүше қылып алу әдістері және секталардың ықпалынан құтылу жолдарын келтіріңіз

Секта дәстүрлі дінненбқлінген және оған қарама қарсылықта болатын діни ұйым.ИЕГОВА куәгерлері 6000 адам. 1976 жылы АҚШта Чарльз Рассель негізін қалаған діни ағым. Олар крестті жоққа шығарады, мерекелерді атап өтпейді, мемлекеттік іс шараларға ұарсы, әнұранды айтуға, әскерге баруға қарсы идеяны ұстанады. Бақай 2008 жылғы мәлімет бойынша 600-дей адам кірген, 19 діни бірлестігі бар. Кришнова тану қоғамы Вхават Гита саентология шіркеуі Хабборттың жеке бақылаулары және буддисттік көзқарастан құралған саентология болып табылады. 5000-дай адам кірген. Ахмедия жамағаты 1989 жылы *нд3станда Катманада шыққан.12000000 адам кірген. Орталығы Лондонда орналасқан. Қазақстанда 1984 жылдан белгілі. Олар өздерін исламды қалыпқа келтірушілерміз деп есептейді. Алля Аят Алматы обл,негізін қалаған Фархат Абдуллаев.Өзі өлгеннен кейін әйелі Нина жалғастырған.Күнге қарап сандарды санау арқылы,адам психикасына әсер етеді.Ата жолы 1997ж ұйым ретінде құрылған.2001 ж коммерциялық ұйым ретінде құрылады.Хизбуд Тахир олар бүкіл әлем ағылшын және араб тілдерәнде ғана сөйлеу керек дейді.Бахабистер адамдарда қабір азабы жоқ деп түсіндіреді.ЗИЯНДАРЫ:уйінен безеді,уйіндегілерден ақша талап етеді.

Өзіне тарту жолдары: Материалдық комек көрсетілуі мүмкін;Кітаптары;Дәрі дәрмектері;Гипноз арқылы;Жиналыс өткізіледі,аптасына 5 рет. Жаңбырдан кейінгі саңырауқұлақтай қаптаған секталарға тоқтау жасайтын жаңа заңды күткенімізге қай заман. «Иегова куәгерлерінен» бастап ірілі-ұсақ дін атын жамылған ағымдарды санайтын болсақ тіпті саусақ жетпейді..) Сананы жаулаған сансыз сұраққа жауап тапқым келді. «Мың естігенннен бір көрген артық», шамамның келгенінше зерттеп білгім келіп солай қарай бет алған едім.Маңдайшасына «Иса мәсих миссенерлік орталығы» деген жазуы бар үлкен қорғанға имене басып кірдім. Кімге жолығарымды білмей аңырып тұрғанымда қарсы алдымнан қазақ жігіті ұшыраса кетті. Жөн сұрастым, осында Алматыда тұрады екен, есімі Бауыржан. Ол менің тасырлата жаудырған сұрақтарыма тосылмай еркін жауап беріп жатты: «білесің бе, діндер көп, бірақ Құдай жалғыз және Құдайдың баласы бар. Ол – Иса мәсих. Ақиқат тек осы жолда ғана. Иә, барлық бауырларыма айтар едім өтіңдер деп. Айтпақшы, кеше бір досымды ертіп келдім осында. Баста Исаға иланбаймын деген, кейіннен құлшылыққа қатынасып ақиқатпен қауышты. Қазір ол бақытты, жұмысы да ілгері басуда. Солай, ал сіз айтқан мұсылмандардың мешітіне кіріп көрмеппін, кИса мәсих ұйымының құрылғанына біраз болған, өте кең тараған. Филалдары Түркияда, Германияда, Англияда т.б мемлекеттерде бар көрінеді. Дін басыларын пастор деп атайды. Бұлардың қазіргі пасторлары Ким сан кон. Ұлты кәріс. Еліміздің барлық қалаларына қоныс тепкен. Алматының өзінде 51 құлшылық жасайтын орындары бар. Бір өкініштісі 60 пайызы қазақтардан құралған.,. шамалы уақыттан кейін қазақша құлшылықтарының болатынын естіп, әдейі күтіп отырдым… Орта жастағы жігіт ағасы микрофонды алып «қазір біз Иса мәсихке арнап ғибадат әнін айтамыз, дайын болсаңыздар…» деді. Масқараның көкесі осы екен, бәрі хормен 7-8 әннің басын қайырды.

Жаңа өмір сүргісі келетін бауырларымыздың саны күн санап артуда. «Біз дін емеспіз, дін өтірік нәрсе, біз жаңа өмір сыйлаушылармыз» дейтін ұстанымдары бар. Аптасына болатын құлшылықтары орыс, ұйғыр, ағылшын, қазақ тілдерінде өтеді. Әр топқа ат қойып уақытын белгілеп қойған. Соңғы кездері матурудиттер, ашғариттер деп бөлетіндер шықты жамағатымыздың арасында. Бұл не сонда? Секта ма? Матуруди Ханафи мәзхабының ғұламасы емес пе? Олар секта болса, нақты қай жерден адасқан? «Әһли-сүннет жамағатымыз» деп жиі айтатындар бар өздерін.

9. Лаңкестер кепілдікке алған адамдардың өзін-өзі ұстау жолдарын көрсетіңіз

Терроризм идеологиялық ж\е күш қолдану арқылы жүргізілетін саяси күрес. Оның негізгі мәні урей мен күш корсету. Ягни террорды жүйелі түрде қолдануға негізделген саясат. Ланкестіктіктің екі түрі болады. Жекеленген терроризм бір екі адам арқылы іске асса ұйымдасқан терроризмде белгілі бір ұйымдардың жоспарымен дүзеге асырылады. Терроризм өз мақсатына қарай ұлттық ж\е діни түрлері көп айтылады. Мұның алғашқысы ұлт азаттық сипатта көрініс береді. Ал діни ланкестк дін аралық қақтығыстар немесе дін ішілік жан жалда қолданылады.қазіргі уақытта терролық әрекет кезінде жарылғыш заттар көп қолданып жүр.сонымен қатар мемлекеттік терроризм деген термин бар. Мұндай жағдайда халыққа азаматтарға қарсы аяусыз күш қолданылады. Саяси экстермизм дегеніміз өандай да бір асаяси әрекеттермен көз қарастардың шарықтау шегі.

10. «Жер сілкіні» ұғымына анықтама беріңіз, пайда болу себептерін атаңыз

Жер қабатының кенеттен жылжуы және жарылуы нәтижесінде серпінді тербеліс түрінде пайда болатын, орасан зор аймаққа тарайтын жер дүмпулері мен жер бетіндегі тербеліс жер сілкіну деп аталады. Жерсілкіну-жер асты дүмпуі күштерінің әсерінен Жердің беткі қыртысының тербелуі. Жер сілкінісін сейсмология ғылымы зерттейді. Оның туындауына және дамуына байланысты құбылыстарды сейсмикалық құбылыстар деп атайды.

Жер сілкінісі – геологиялық құбылыс. Олар – кез-келген жерде пайда болуы мүмкін. Жер сілкінісінің ошағы жер қойнауында қалыптасады. Геологиялық ортадағы жылжулар, бірігулер, жарылулар,ортаюлар секілді тез өзгерістер жер сілкінісінің пайда болу себебіне жатады.Әрбір жер сілкінісі кезінде осы жарылыс нәтижесінде жер қойнауында жинақталған энергияның бір бөлігі сыртқа шығарылады. Жер сілкінісінің басты себептері ретінде жер қыртысы платформаларының қозғалысы мен қимылдауын айтуға болады. Мұндай қозғалыстар орын алған аймақ жер сілкінісінің ошағы деп аталады. Ал жер сілкінісі ошағының жер бетіндегі нүктесі эпицентрі болып саналады.

Жер сілкінісінің барысында адамдар қаза болады, үйлер, жолдар, көпірлер, каналдар, тоғандар мен басқа да инженерлік ғимараттар, су құбырлары, канализация, электр беру жүйесі қирайды, байланыс желісі бұзылады, қар көшкіні, сел, сырғыма мен қопарылыс пайда болады. Тау жыныстарынан тастар құлайды, адамдарда үрей пайда болады. Сондай – ақ жер сілкінісімен бірге өрт пайда болады. Геологиялық ортаның экологиясы бұзылады, қопарылма сырғыма, сел тасқыны, т.б.шаруашылыққа қосымша залал әкеледі.

Жер сілкінісі – геологиялық құбылыс. Олар – кез-келген жерде пайда болуы мүмкін. Жер сілкінісінің ошағы жер қойнауында қалыптасады.Геологиялық ортадағы жылжулар, бірігулер, жарылулар,ортаюлар секілді тез өзгерістер жер сілкінісінің пайда болу себебіне жатады.Әрбір жер сілкінісі кезінде осы жарылыс нәтижесінде жер қойнауында жинақталған энергияның бір бөлігі сыртқа шығарылады.Жер бетінің шайқалуы сейсмикалық толқындардың нәтижесінде болады.Осындай толқындар көлемді(жер денесіне таралады) және үстінгі беттегі (жердің үстіңгі қабатын қамтитын) секілді 2 түрлі болады.Көлемді толқындар жердің үстіңгі қабатындағы толқындарға қарағанда шапшаң жүреді және де жер сілкінісінің болғандығын хабарлайтындай бақылау нүктесінде алғашқы серпіліс байқалады.Жердің үстіңгі қабатындағы толқындар бірнеше секунд кеш болады.Олар әдетте келесі қатты соққыны әкеледі.