XƏLVƏTƏ ÇƏKİLİB SÖZ YARATMAQ

Arxayın oturma, köç vaxtıdır, qalx!

Sən bu çaş gözünlə özünə az bax!

Mənzilin çətindir, ayağın qabar,

Bəs bu iş nə olsun, de, ey sənətkar!

Ya çıx bir dəfəlik söz meydanından,

Ya bağla qapını, gəlməsin zaman!

Söhbət ki, qılıncı qınında saxlar,

Sən də xəlvətcə tut qınında qərar.

Boş səhifələrmi oldu həmdəmin?

Çoxmu susuz yerdə üzəcək gəmin?

Nizami, bu yolda Xızır kimi dur!

Hər bulaq başında bir söz çadrı qur!

Məcnun sövdasının sər çeşməsindən

Iç, doy sədəfdəki inci kimi sən.

DASTANIN BAŞLANĞICI

Bu söz incisini düzən zaman mən,

Böylə danışmışdı bu nəqli deyən:

Ərəb torpağında bir kişi varmış,

Şöhrəti, hörməti aşıb daşarmış.

O imiş başçısı Amirilərin,

Abadmış torpağı olduğu yerin.

Yel kimi əsdikcə şöhrəti, sanı,

Ətirlə yuyarmış Ərəbistanı.

Insanlıq elmində bolmuş hünəri,

Heyrətə salarmış o, dünyaləri.

Ondaymış ərəbin hər ixtiyarı.

Qaruna bənzərmiş dövləti, varı.

Fəqirlər, qonaqlar razıydı ondan,

Bəxti çıxmamışdı öz qabığından.

O, bir xəlifə tək məşhur olsa da,

Övladsız, işıqsız bir şamdı o da.

Sədəfdən daha çox oğul arardı,

Dənsiz sünbül kimi dən arzulardı.

Deyərdi, bəxt gəlib imdada çatsın,

Onun da ağacı bir budaq atsın.

Özü sərv kimi qopsa kökündən,

Başqa sərv boy atsın onun mülkündən.

Laçın qanad çalıb, gəlsə çəmənə,

O sərvin yerində sərv görsün yenə.

Köhnə olmasa da, qoy sevə-sevə

Otursun bu təzə, kölgəli sərvə.

Insan bu dünyada daimi yaşar,

Yurdunda bir övlad qalsa yadigar.

Məcnunun atası bu xoş diləklə

Aclar doydurardı min bir köməklə.

Nəzirlə bir oğul istərdi tez-gec,

Əkdiyi yasəmən göyərməzdi heç.

Gəzdiyi incidən tapmazdı əsər,

Yenə yaşadırdı onu ümidlər.

Bilməzdi bu nədir, bu nə hekmətdir?

Bu gec yaranmaq da bir məsləhətdir.

Cahanda məqsədə nail olmasan,

Bunda da sirr var, məna var, inan!

Qarşıya çıxsa da hər yaxşı, hər pis,

Işin xeyrinədir, diqqət etsəniz.

Tapmaq istədiyin çox şeylər də var,

Onları tapmasan, daha xoş olar!

Ürəkdən arzular keçsə də bir-bir,

Çoxunu gizləmək daha gözəldir.

\"Olsun!\", \"olsun!\" deyir dünyada hər kəs,

Yoxdur məsləhəti bilən bir nəfəs.

Bu sirrin nə ilki, nə sonu vardır,

Qıfıl zənn etdiyin özü açardır.

Bədbəxt yaratmışdır insanı fələk,

Onu torpaq kimi sovurar külək.

Belə bir aləmi şadlıqla yaşat,

Ömrün arzusunu torpaqlara qat!

Övlad arzusuyla yanırdı qəlbi,

Ləl üçün sıxılan bir mədən kimi.

Onun naləsini eşitdi allah,

Ona da bir oğul verdi bir sabah.

O, nar kimi gülər, çiçək kimi şən,

Min dəfə gözəldi nardan və güldən.

Onda gövhər üzlü bir sifət vardı,

Gecə, o sifətdən gündüz olardı.

Ata baxan kimi oğlun üzünə,

Açdı xəzinəni ellər üzünə.

Belindən gələni görüb dünyada,

Gül kimi xəzinə payladı o da[64].

Bir müddət dayələr göz oldu buna,

Süd verdi ərəbin bu ilk oğluna.

Zamana, mehriban dayələr kimi,

Məhəbbət südüylə onu bəslədi.

Onun dodağına hər damla süddən

Bir vəfa kəlməsi yazıldı bilsən!

Verilən mayədən körpəcik doydu,

Köksünə bir dostluq ürəyi qoydu.

Üzünə nil alıb çəkdikdə onun,

Oxundu ona bir könüldən əfsun.

Lalə tək ağzını südlə islatdı,

Səmən yarpağı tək südlə boy atdı.

O, süd içindəki bala dönürdü,

Sanasan beşikdə ay görünürdü.

Boy atıb, ikicə həftəyə doldu,

Lap on dörd gecəlik ay kimi oldu.

Bilindi ondakı hünərlə vüqar,

Adını hünərli Qeys qoydular.

Güldü bir yaşında gözəl camalı,

Camala can verdi onun kamalı.

Suvardı körpəni eşqin əlləri,

Üzündə parladı sövda gövhəri.

Şadlıqla iki-üç yaşına çatdı,

Öz könül bağında azad boy atdı.

O, yetişən kimi yeddi yaşına,

Düzüldü bənəfşə, lalə başına[65].

Böyüyüb on yaşa çatandan bəri

Oldu gözəlliyi dillər əzbəri.

Kim onun üzünü görsə uzaqdan,

Ona can sağlığı dilərdi haqdan.

Atası gördükdə, gülüb sevindi,

Məktəbə yolladı oğlunu indi.

Bilikli alimdən istədi kömək

Ona gecə-gündüz sərf etsin əmək.

Ona yoldaş oldu bir bölük uşaq,

Sən bir onlardakı səadətə bax!

Hər uşaqda qorxu və ümid vardı,

Dərsinə, elminə can yandırardı.

Xırda oğlanlarla, qızlar-yanaşı

Hamısı olmuşdu sıra yoldaşı.

Hərəsi bir yerdən, bir qəbilədən,

Bu ədəb evində, öyrənirdi fənn.

Qeysin elm işində vardı hünəri,

Dodağı saçardı söz inciləri.

Orada bakirə bir inci vardı,

Sırada Qeys ilə bir oturardı.

Hələ saf qalmışdı o gözəl dilbər,

Kamalı olmuşdu dillərdə əzbər.

Camalı ay kimi, süd işıqlıydı,

Boyu, sərv kimi, yaraşıqlıydı.

Qəmzə xəncərini çəksəydi əgər,

Min sinə deşərdi o nazlı dilbər.

Ahu gözlərini süzsəydi bir an,

Yanıb məhv olardı bütün bir cahan.

Ərəb ayı kimi sifəti vardı,

Əcəm türkü kimi könül ovlardı.

Saçları gecəydi, camalı bir bağ,

Sanki qara qarğa tutmuşdu çırağ[66].

Lələ bəzənmişdi püstəcik ağzı,

Şəkər dodaqlıydı o ellər qızı.

Nə qədər istəsən şəkər qırardı,

Yalnız şəkər deyil, ləşkər qırardı.

Qoynunda bəslərdi qızı gözəllər,

Sevərdi, oxşardı onu ağ əllər.

Dünyanın həyalı bir dilbəriydi,

Gənclik dastanının şah əsəriydi.

Onun mirvarisi-alın təriydi,

Boyun həmaili-hörükləriydi.

Ənliyi anadan gəlmə qırmızı,

Sürməni neylərdi o ellər qızı?

Öpərdi xalını qara telləri,

Zülfünə bağlıydı camal gövhəri.

Bir ona düşmüşdü hamının meyli,

Zülfü də \"leyl\" idi, adı da Leyli[67].

Qeys onu gördükdə heyrətdə qaldı,

Ona könül verdi, könlünü aldı.

Qeysin bu sevgisi qızı oyatdı,

Könüldən-könülə sevgi boy atdı.

Içdilər ilk eşqin piyaləsini,

Iki can bir qəlbin duydu səsini.

Birinci badənin yaman zəhmi var,

Ilk dəfə yıxılan çox bərk yıxılar.

Onları məst etdi ilk eşqin dadı,

Onları bir yerə sövda bağladı.

Bu ona can verib meylini saldı,

Qəlbini ovladı, can isə qaldı.

O bunun üzünə nəzər salaraq,

Quruca könlünü vermişdi ancaq.

Yoldaşlar elm alıb, dərs oxuyurdu,

Onlar da eşq adlı elmi duyurdu.

Yoldaşlar lüğətdən söz axtarardı,

Onların başqa bir lüğəti vardı.

Yoldaşlar deyirdi addan, sifətdən,

Onlar da eşq adlı bir sərgüzəştdən.

Yoldaşlar elm üçün kitab açardı,

Onlar da eşqdən söhbət açardı.

Hesab öyrəndikcə hər oğlan, hər qız,

Onlar özlərini sayırdı yalnız.

LEYLİ İLƏ MƏCNUNUN SEVİŞMƏSİ

Hər gün parladıqca sübhün güzgüsü,

Doğardı şərqin də Yusif üzlüsü[68].

Öz reyhan köksünə turuncu fələk

Qızıl bir turuncla verirdi bəzək.

Leyli də bəhs edib turunc fələklə,

Turunc çənəsini alardı ələ.

Turunclu gördükcə xalq o nigarı,

Açıldı eşqinin yetişmiş narı.

O təzə turunca baxdığı zaman

Turunc tək, əlini kəsərdi insan.

Qeys onun turunca bənzər üzündən

Saralıb narınca dönmüşdü bilsən.

Narıncla turuncun ətri dünyada

Dostlar damağını gətirdi dada.

Böyləcə bir müddət gəlib dolandı,

Bu iki nazənin odlara yandı.

Çəkib qılıncını zalım məhəbbət.

Bu gənc ürəkləri eylədi qarət.

Ürək əvəzində qəm verdi yalnız,

Ürəklə səbri də apardı vaxtsız.

Onlar bir-birinə könül verdilər,

Tezcə dildən-dilə düşdü bu xəbər.

Hər yandan yırtıldı bu gizli pərdə,

Bu sirr əzbər oldu bütün dillərdə.

Bu qəmli dastanın sərgüzəştindən

Hər ağız bir parça deyirdi bəzən.

Aşiqlər çalışıb, çox əlləşdilər

Ki, aləm tutmasın bu sirrdən xəbər.

Lakin, bağlansa da ətir şişəsi,

Yenə duyulacaq xoş rayihəsi.

Eşqə məhrəm olan ruzgar, qəflətən

Götürdü pərdəni eşqin üzündən.

Xeyli səy elədi oğlan da, qız da,

Bu sirr dolaşmasın dildə, ağızda.

Bu səyin olmadı faydası bir az.

Günəşi palçıqla qapamaq olmaz.

Göz qəmzə oxunu atsa, aşikar,

Bu sirri pərdəylə örtməkmi olar?

Zülfü min halqalı zəncirsə, əgər

Könül vurulmaqdan başqa nə edər?

Sonra, gələcəkçin sözləşirdilər,

Bəzən oğrun-oğrun gözləşirdilər.

Aşiqlik olalı Qeysin murazı,

Eşqin kəməndinə keçdi boğazı.

Bir qəlb ovçusuydu Qeysin nigarı,

Uçub dağılmışdı səbri, qərarı.

Bəzən, ortalıqda olsa da söhbət,

Yaxırdı qəlbini yenə də möhnət.

Bir gün dərd əlindən yoruldu ürək,

Tuluqlar yırtıldı, yıxıldı eşşək[69].

Eşqdən xəbərsiz adamlar ki, var,

Onu \"Məcnun\" deyə çağırırdılar.

Biçarə Qeys də əlacsız qaldı,

Bu \"Məcnun\" sözünü üstünə aldı.

O qədər artdı ki, tənə yarası,

Gizləndi dəlidən o ay parası.

O qədər it kimi hürdü avamlar,

Çəməndən ayrıldı o ahu nigar.

Hicrana dözmədi Leylinin qəlbi,

Axdı göz yaşları incilər kimi.

Məcnun görmədikdə Leylini bəzən,

Bir sel axıdardı hər kirpiyindən.

Gözündə qəm yaşı, ürəyində qəm,

Küçəni, bazarı gəzərdi sərsəm.

Ürək parçalardı onun nəğməsi,

Aşiqlər səsiydi Məcnunun səsi.

Gəzəndə, ardınca bağırardılar,

-Məcnun! Məcnun! - deyə çağırardılar.

O da bu tənədən qəmlər yeyərək,

Pərişan gəzərdi divanələr tək.

O, eşşək sürürdü zəif boyunla,

Eşşəyi də getdi, ip də onunla.

Öz qəlbini bölüb, bənzətdi nara

Ki, Leyli söyləsin \"Ey qəlbi para\".

Çalışdı, sirrini bilməsin ellər,

Lakin, qəlb oduna kim dözə bilər?

Beyninə sıçradı qəlbinin qanı,

Aşiqin dərdini üzündən tanı.

O, yar dərdindəydi, ondan yar uzaq,

O, qəm içindəydi, qəmküsar uzaq.

Gözünə şam kimi yuxu gəlməzdi,

Gecə də, gündüz də o dincəlməzdi,

Üzürdü canını bu bəla, bu qəm,

Nə bir can dərmanı, nə də bir məlhəm!

Umudla qəsd edir o öz canına,

Başını çırpardı yar eyvanına.

Səhər ayaqyalın, baş açıq, yalnız,

Çöllərə qaçardı o vaxtlı-vaxtsız.

O yarın quluydu, yarsa zindanda,

Bir qəlb döyünürdü o iki canda.

Dilində hər gecə hicran qəzəli,

Pünhan axtarardı nazlı gözəli.

Onun qapısını öpüb hər gecə,

Yenə qayıdardı ordan gizlicə.

Gedəndə yel kimi əsərdi o, bil,

Geri qayıtması çəkərdi bir il.

Gedən baş, quşu da vurub ötərdi,

Gələn baş, yolunda tikan bitərdi.

Gedən baş, sellərə bənzəri vardı.

Gələn baş, yolları çuxur olardı.

Gəzərdi cananı ayağı qabar,

Elə bil altında yorğa bir at var.

Evinə dönəndə deyirdi ürək:

-Qarşımda quyu var, arxamda külək,

Bəxt əl uzatsaydı ona bir yerdə,

O öz yuvasına dönməzdi bir də.

MƏCNUNUN EŞQİ HAQQINDA

Yuxusuz gözlərin taxtına sultan,

Matəm ordusuna sərkərdə olan,

Sövda yollarının o yalnız səsi,

Aşiqlər mülkünün qəm divanəsi.

Fəryada, naləyə, bəlayə məftun,

Bağdad ellərinin qanunu, Məcnun[70],

O qəm dovulunun təbil sahibi,

Hicran kilsəsinin sövda rahibi,

O aşkar gəzən div, o gizli cadu,

Şeyda aşiqlərin şeyda Harutu,

Bir Keyxosrov olan o tacsız-taxtsız,

O yuz min bədbəxti düşünən baxtsız,

Qarışqa selinə köməkçi duran,

Taxtını ahular belində quran,

Sirrli qələləri fəth edən hünər,

Sahibsiz yerlərə o keşikçi ər,

Qəlbi dəniz kimi daima daşqın,

O məcnun könüllü, sövdalı şaşqın

Iki-üç aşiqə olmuşdu həmdəm,

Onların qəlbində bir bəla, bir qəm,

Sövda yuxusundan qalxıb hər səhər

Leylini görməyə bir gedərdilər.

Məcnunun dilində əzbərdi Leyli,

Başqa heç bir sözə düşməzdi meyli.

Yanında özgə bir ad çəkən olsa,

Onu dinləməzdi, dinməzdi əsla.

Gedib Leyligilin qəbiləsinə

Yurd olan Nəcd adlı dağ sinəsinə,

Məcnun ah çəkərdi, ağlardı zar-zar,

O dağda tutardı daima qərar.

Yıxılıb durardı, sərxoşlar kimi,

Əl çalıb oynardı, dərdi var kimi.

Ürək yandırardı zəngulələri,

Qaçardı gah geri, gah da irəli.

Birdən, ağlar gözdə coşardı dərdi,

O, səba yelinə xitab edərdi:

- Oyan, tezdən oyan, səba yeli, sən!

Get, asıl Leylinin ipək telindən!

Söylə ki: \"Eşqindən məhv olan yazıq

Sənin yollarına döşənmiş artıq.

Alır sorağını səba yelindən,

O, daşa torpağa dərd açır bəzən,

Qoy əssin qapından bir elçi ruzgar,

Bir ovuc torpaq ver, ona yadigar.

Səninçin, yel kimi, əsməyən bir kəs,

Inan ki, bir ovuc torpağa dəyməz.

Kim ki, əsirgədi canını səndən,

Can versə yaxşıdır dərddən, qüssədən.

Sənin eşq oduna düşməsəydi can,

Məni aparardı qəm seli çoxdan.

Bir də, gözlərimdən axmasaydı sel,

Qəlbim qəm odundan yanardı tel-tel.

Dünyalar gözəli günəş də, inan,

Alışıb odlanır mənim ahımdan.

Qəlbimin şamısan! Bir düşün məni,

Yaxma eşq oduna öz pərvanəni.

Dağıtmış yuxumu sehirli gözün

Ki, yansın ciyərim, kababa dönsün.

Dərdindən, qəmindən zövq alıram mən,

Bil ki, dərmanım da, dərdim də sənsən!

Qənddir dodaqların, bacarsan əgər,

Ondan aşiqə də bir az pay göndər.

Qoyma ki, ürəyim pərişan olsun,

O qənd dərdlərimə bir dərman olsun!

Gözmü dəydi bizə? Nə oldu ki, mən

Düşdüm birdən-birə sənin gözündən?

Yəqin yaman gözə gəlmişəm ki, mən,

Çıxdı sənin kimi qismət əlimdən

Dünyada çox ləziz, şirin meyvələr

Pis gözə oğrasa torpağa düşər.

Zəmanə barmaqla göstərdi bizi,

Bu yara öldürər hər ikimizi.

Yadlardan yetməsin deyə bədnəzər,

Üzün dövrəsinə nil də çəkərlər[71].

Küsufun gözündən günəş qorxaraq,

Üzünə salmışdır qara bir duvaq.

Xəzinə üstünü örtməsə əgər

Onu bu insanlar tez qarət edər\"[72].

MƏCNUNUN LEYLİNİN TAMAŞASINA GETMƏSİ

İpək paltarını geydi asiman,

Göy öz sırğasını taxdığı zaman.

Ulduzlar civə tək səpələndilər,

Şəfəqdə qalmadı onlardan əsər.

Qəlbi civə kimi dağınıq Məcnun

İki-üç dostuyla yaralı, məhzun,

Şərqilər deyərək, yola düzəldi,

Qaçaraq Leylinin yurduna gəldi.

Səbir kömləyini parçalayaraq,

Canan yollarında inlədi ancaq.

Könül xırmanını dolaşıb yalnız,

Təsəlli gəzirdi o Məcnun baxtsız.

Oxuya-oxuya o, sərxoşlar tək,

Döyürdü başına, üzünə bərk-bərk.

Qüvvədən düşmüşdü o talei kəm,

Yarın çadırına yetişdi sərsəm...

Ərəb adətiylə oturub o qız.

Çadırda yollara baxırdı yalnız.

Leyli bir ah çəkdi, görüb Məcnunu,

Məcnun da fəryadla səslədi onu.

Leyli ulduz kimi çadırda təkdi,

Məcnun sanki pərdə tutan fələkdi.

Leyli duvağını üzündən açdı,

Məcnun gileylənib, dərddən söz açdı,

Leyli çəng tutmuşdu bağrı başında,

Məcnun rübab kimi əli başında[73].

Leyli səhər kimi işıqlanırdı,

Məcnun da şam kimi qəmdən yanırdı.

Leyli bağ içində gözəl bir bağdı,

Məcnun dağ üstündə böyük bir dağdı.

Leyli yaranmışdı ay kimi parlaq,

Məcnun ipək kimi qaraydı ancaq.

Leyli gül saçırdı ağaclara, bax,

Məcnun dürr səpirdi şabaş olaraq[74].

Leylini sormayın, pəriydi o can,

Məcnun bir od idi, nə deyim ondan?

Leyli-qış görməmiş yasəmən kimi,

Məcnun-xəzan vurmuş bir çəmən kimi.

Leyli parlayırdı sübhün qızı tək,

Məcnun da sönürdü dan ulduzu tək.

Leyli dağıtmışdı saçını nazla,

Məcnun qul olmuşdu min iltimasla.

Leyli can bəsləyən şərbət içirdi,

Məcnun yaxa yırtıb, candan keçirdi.

Leyli toxuyurdu qəlbində ipək,

Məcnun alışırdı bir üzərlik tək,

Leyli boy atırdı qızıl gül kimi,

Məcnun ağlayırdı bir bülbül kimi.

Leyli keçirdikcə zülfü şanədən,

Məcnunun göz yaşı axırdı dən-dən.

Leylinin əlində müşkin piyalə,

Məcnun mey ətriylə dalmış xəyalə.

Bunu əyləndirir canan səfası,

Ona xoş gəlirdi aşiq vəfası.

Onları görməsin, deyərək, əğyar,

Qərib tək uzaqdan baxışırdılar.

Bunu da çox gördü onlara zaman,

Quru bir baxış da çıxdı ortadan.

MƏCNUNUN ATASININ LEYLİYƏ ELÇİ GETMƏSİ

Elə ki, yar yolu bağlandı bir gün,

Arxın körpüsünü kəsdilər bütün.

Məcnun ağlayırdı qəlbində hicran.

Gözünü yummazdı gecələr bir an.

Başından aşdıqca ayrılıq dərdi,

Dilində nəğmələr Nəcdə gedərdi.

Dalınca qaçardı iki-üç nəfər,

Baş açıq gəzərdi o divanələr.

Sövda xəstəsiydi bu aşiq artıq,

Dillər dastanıydı bu rüsvayçılıq.

Şikayət eylərdi qohumlar ondan,

Atası qalmışdı bu dərdə heyran.

Nəsihət verdilər, əməl etmədi,

Əfsanə dedilər, o eşitmədi.

Nəsihət versə də çoxlu mənfəət,

Eşqin meydanında nədir nəsihət?

Zavallı atası gətirməyib tab,

Oğlunun dərdiylə çəkirdi əzab.

Bütün nazlar ilə oynardı, yenə

Bir çarə tapmazdı onun dərdinə.

Bu sirri dostlardan o aldı xəbər,

Dostlar bu mətləbi şərh eylədilər,

\"Bir qız həsrətidir bu dərd, bu nəva,

Eşqidən gəlmişdir başına hava\".

Ata bu sözlərdən çıxardı qərar,

Dedi: \"Gül üzündən silinsin qübar.

O dünya gözəli, dürrü gətirək,

Başımın tacına nəqş edəm gərək.

O gözəl zinəti yüz calalla mən

Alım öz oğluma o qəbilədən\".

Bütün ağsaqqallar danışdı bir-bir,

Bu oldu məsləhət, bu oldu tədbir:

\"O gözəl tayfanın incisini biz

Bizim bu gövhərə tay etməliyiz\".

Bu oldu tayfanın verdiyi qərar,

Səfər paltarında yola çıxsınlar.

Razılıq əliylə kəsilsin kəbin,

Bəlkə bu divanə o aya yetsin.

Elə ki, səsləndi bu şadlıq zəngi,

Açıldı gül kimi atanın rəngi,

Ata dinlədikcə bu məsləhəti,

Dağıldı qəlbindən qəmi, möhnəti.

Böyük bir dəstəylə qalxıb o zaman

Səfər tədarükü gördü hər yandan.

Tamam hazırlaşıb, düzəlişdilər,

Böyük bir calalla yola düşdülər.

Çatdı Leyligilə gedən elçilər,

Böyükdən kiçiyə yetdi bu xəbər.

Hər elin, obanın öz adəti var,

Qonaq gəlir deyə, yola çıxdılar.

Hörmət ayağında durdular möhkəm,

Bütün hədiyyələr verildi o dəm.

Baxıb başçısına amirilərin,

Dedilər: \"Gəlməkdən nədir məqsədin?

Danış istəyini, hazırıq biz də

Can-başla dayanaq xidmətinizdə!\"

Dedi ki: \"Məqsədim-qohum olmaqdır.

Iki gənc gözünə işıq salmaqdır.

- Qızın atasına üz döndərərək,

Qoy birləşsin, - dedi, - bu iki ürək.

Bil ki, məhəbbətlə, kəbinlə səndən

Qızını oğluma istəyirəm mən.

Qumlarda doğulmuş, ciyəri teşnə

Gözünü tikmişdir sənin çeşmənə.

Sərin bulaqlardan kim içsə bir az,

Bir də susuzluqdan ürəyi yanmaz.

Qapına gəlmişəm bu məqsədlə mən,

Xəcalət çəkmirəm dediklərimdən.

Sən özün bilirsən, bilir bu aləm,

Zamanın ən məşhur adamı mənəm.

Mənim xəzinəm də, calalım da var,

Dosta, düşmənə də qüdrətim çatar.

Ağlın başındasa, mətaini sat!

Almağa gəlmişəm, sən də əl uzat!

Nə qədər olsa da onun qiyməti.

Almağa hazıram mən o zinəti.

Sən onu satmağa vergilən qərar,

Dünyada hər şeyin öz bazarı var\".

Dinləyib-dinləyib bu iltiması,

Böylə cavab verdi qızın atası:

\"Baş tutan deyildir sənin diləyin,

Başqadır qərarı, hökmü fələyin.

Şirin bir dil ilə danışsan da sən,

Əyləşə bilmərəm o atəşlə mən.

Bir dostluq olsa da bu xeyir işdə,

Min ədavət olar bu tərpənişdə.

Nə yaman ərköyün böyümüş oğlun,

Özbaşına gəzir, muğayat olun.

Dalınca \"divanə\" söyləyir hər kəs,

Bizə divanələr tay ola bilməz.

Əvvəl dua et ki, gəlsin ağıla,

Sonra məhəbbətdən başla nağıla.

Hələ düzəlməmiş sizin o gövhər,

Bu sövda söhbəti verməz bir səmər.

İllətli gövhəri almaz ki, heç kəs,

Eyibli gövhərlər sapa düzülməz,

Gözdən kirpik çəkir bizim ərəblər,

Gülərlər üstümə, dil versəm əgər.

Bir də bu mətləbdən gəl danışma heç,

Söhbəti qurtaraq, bu işdən vaz keç\",

Onu amirilər sakit dinlədi,

Atanın qəlbində kaman inlədi...

Qayıtmaqdan başqa bir əlacmı var!

Pərişan olaraq çəkildi onlar.

O yol yorğunları, dil incikləri

Dərdin dəryasına batandan bəri,

\"Bu dərdə bir dərman axtaraq\" deyə,

Əlac gətirdilər o divanəyə.

Nəsihət dilinə keçdi hər nəfər

Ancaq od üstünə tikan səpdilər.

\"O ruh ovçusundan daha da xumar,

Burda ruh bəsləyən gözəlimiz var.

Bax, yaqut dodaqlı, inci buxaqlı,

Ruha ətir saçan, lalə yanaqlı

Gözəllər, aydan da çox işıqlıdır,

Onlar ilk bahardan yaraşıqlıdır.

Qarşında yüz tanış ola-ola, sən

Nədən yad qızına könül verirsən?

Gəl, bu gözəllərə, cananlara bax,

Səninçin nazəndə bir sənəm alaq.

Oxşasın könlünü o nazlı nigar,

Şəkərə süd kimi uyuşsun o yar.

Canından deyildir, unut Leylini,

Bir də o dilbərə salma meylini\".