З другога боку, як выражэнне народных запатрабаванняў таго часу ствараюцца народна-бытавыя, напоўненыя гумарам, а падчас і сатырай прадстаўленні

· Шэкспір рашуча выдаліў з трагедыі такія матывіроўкі деянняў герояў, якія не вынікалі з іх унутраных пабуджэнняў і не былі вынікам валявых праяў асобы.

· Мы ўжо не знойдзем тут залежнасці паводзін дзейнай асобы ад лёсу або выпадку. Нават тады калі Шэкспір уводзіць уводзіць элемент дзівоснага (ведзмы ў “Макбеце”, прадказання смерці Ў “Юліі Цэзары”), герой застаецца верны сабе. Прадказанні ведзьмаў зусім не матывуюць учынкаў Макбета, такія ж дзеянні і Цэзара, яны не залежаць ад вядомага яму прадказання: яны стымулюцца жаданнем і думкаю гэтых персанажаў.

· Не менш рашуча развітваецца Шэкспір і з лірычным элементам, які быў вельмі моцным у старажытнай трагкдыі. Перад гледачамі, як правіла, толькі непасрэдныя ўдзельнікі трагічнага канфлікту. Ідэя п’есы, аўтарскія адносіны да асобных дзейных персанажаў поўнасцю раскрываюцца ў самім дзеянні. Па гэтай прычыне роля хору, які ён выконваў ў старажытнасці, стала ўжо не патэбнай.

· Даволі істотнай асаблівасцю трагедый Шэкспіра з’яўляюцца шырыня і шматбаковасць паказаных у іх характараў людзей.

· Наступная адметная рыса трагедый Шэкспіра – эпіка-дарамтычная шырыня драматычнага дзеяння. Імкнучыся да паказу ўсёй паўнаты канфлікту, Шэкспір уводзіць у трагедыю вялікую колькасць дзейных асоб (іншы даз да 40), дазваляе перамены як месца дзеяння, так і часу, у які яно адбываецца.

· Перамена месц і часу дазваляла паказваць самых розных асоб, патрбных для разумення ходу дзеяння, і неабходнай меры спыніцца на развіцці характараў. А значная колькасць персанажаў трагедыі давала магчымасць паказаць розніцу іх паводзін ў пэўных сітуацыях і на гэтай аснове выдзеліць пазіцыю героя трагедыі і зрабіць ясным аўтарскі прысуд.

· Асаблівасцю трагедый Шэкспіра з’яўляецца таксама спалучэнне ў іх трагічнага і камічнага. Такое спалучэнне мела месца і ў папярэднікаў Шэкспіра. Але яно звычайна не датычылася героя трагедыі і іншых трагічных персанажаў. Шэкспір і ў гэтай галіне выступае наватарам. Ён пакзвае трагічнае і камічнае не толькі побач адно з другім і ў розных людзей (напрыклад, размовы магільшчыкаў і разважанні Гамлета на могілках), але адначасова ў характары аднаго персанажа. Дастаткова звярнуць увпагу на вобраз караля Ліра, у якім сапраўды трагічнае спалучаецца з камічным.

· Неабходна адзначыць зробленае Шэкспірам і ў адносінах мовы трагедыі. Шэкспір карыстаецца пераважна белым вершым, які адкрыў найбольшыя магчымасці набліжэння да гутарковай мовы і ў той самы час захаваўшым у патрэбнай ступені ўрачысты лад маўлення. Астатнія сцэны, у якіх адлюстроўвалася звычайнае, паўсядзённае, а іншы раз і нізкае, Шэкспір пісаў прозай.

Далейшае развіццё лепшых традыцый шэкспіраўскай драматургіі адбылося ўжо ў ХІХ стагоддзі і звязана з імем заснавальніка новай рускай літаратуры Пушкіна (трагедыя “Барыс Гадуноў”).

А. Пушкін па-сапраўднаму ацаніў веліч тэатра Шэкспіра і ўнёс у трагедыю шэраг істотных навінак, якія ўзбагацілі яе змест і форму.

Пушкін маляваў герояў сваёй трагедыі ў іх адносінах да прагрэсіўных і рэакцыйных сіл таго часу, да жыццёвых інтарэсаў і запатрабаванняў народных мас.

Адсюль шырокі ўвод у пушкінскую трагедыю народных сцэн, лейтматыў “мнения народного”, які праходзіць праз усю п’есу. Адсюль і адлюстраванне канфлікту паміж баярамі і дваранамі, з аднаго боку, і канфлікту паміж пануючымі класамі і народам ­– з другога.

Шырыня драматычнага дзеяння звязана ў Пушкіна са строгім адзінствам гэтага дзеяння. Тут важна звярнуць увагу на два характэрныя для пушкінскай трагедыі моманты.

Камедыя –гэта драматычны твор, у якім высмейваюцца якія-небудзь адмоўныя рысы і ўласцівасці людзей, а іншы раз і ўвесь лад грамадскіх адносін.

У глыбокай старажытнасці камедыя супрацьпастаўлялася трагедыі як “нізкі” від драмы “высокаму”. З развіццём грамадства камедыя набывала ўсё большую сацыяльную вастрыню і змястоўнасць, выразныя рысы народнасці і дэмакратызму.

Вытокамі старажытнагрэчаскай камедыі былі так званыя фалалічныя песні (абрадавыя песні, прысвечаныя богу ўрадлівасці Фалету). На дыянісійскіх святах мелі месца і вясёлыя карнавальныя працэсіі, у час якіх удзельнікі шэсця спявалі, танцавалі, абменьваліся ўсемагчымі жартамі, часам даволі сатырычнага характару. Паступова з чыста абрадавага дзейства развілася мастацкае драматычнае выступленне акцёраў. Ужо ў глыбокай старажытнасці з’явіліся першыя непасрэдныя прыкметы камедыі.

Росквіт старажытнагрэчаскай камедыі, таксама як і трагедыі, належыць да V ст. да н.э. і звязаны галоўным чынам з імем Арыстафана. Да часу Арыстафана старажытнагрэчаская камедыя мела ўжо параўнальна развітыя формы. Камедыя разыгрывалася трыма акцёрамі, якія выконвалі вялікую колькасць роляў і ўзаемадзейнічалі з хорам, які выказваў думкі аўтара. Камедыйнае дзеянне ўключала ў сябе танцы. Па-мастацку аформленыя маскі акцёраў узмацнялі сцэнічную ілюзію.

Акрамя Арыстафана, у больш позні час найбольшы ўклад у развіццё камедыі зрабілі англічанін У. Шэкспір (“Утаймаванне свавольніцы”, “Сон у летнюю ноч”, “Многа шуму з нічога”), француз Мальер (“Тарцюф”, “Дон Жуан”, “Мешчанін у дваранах”, яго зямляк Бамаршэ (Севільскі цырульнік”, або Марная перасцярога”, “Вар’яцкі дзень, або Жаніцьба Фігара”), рускія пісьменнікі Грыбаедаў “Гора ад розуму”), М. Гогаль (“Рэвізор”), А.Астроўскі, А.Чэхаў.

На высокі прафесійны ўзровень беларускую камедыю ўзняў у другой палове 19 ст. В. Дунін-Марцінкевіч. Яго “Пінская шляхта” – вострая сатыра на царскіх суддзяў і ўвесь уклад тагачаснага жыцця.

Вяршыня дакастрычніцкай беларускай драматургіі – п’есы Я.Купалы. Яго камедыю “Паўлінка” па праву называюць народнай.

Высокае грамадзянскае гучанне і шырокае распаўсюджанне атрымала камедыя К. Крапівы “Хто смяецца апошнім” (1939), а таксама “Мілы чалавек” (1945), “Брама неўміручасці” (1972).

У першыя пасляваенныя гады на развіццё камедыі адмоўна паўплывала тэорыя бесканфліктнасці. У гэты час пераважала лірычная камедыя з паслабленым канфліктам. Прыкладам з’яўляецца камедыя К. Крапівы “Пяюць жаваранкі”.

Велізарны ўклад у беларускую камедыяграфію зрабіў Андрэй Макаёнак: “Выбачайце, калі ласка”, “Лявоніха на арбіце”, “Зацюканы апостал”, “Трыбунал”.

Носьбітам станоўчага, “ідэалу” ў камедыі выступаюць, як правіла, персаніфікаваныя асобы, гэтую функцыю можа вокваць і выключна смех. Заўважым: у камедыі М. Гогаля няма ніводнага персанажа, за выключэннем … смеху.

Вылучаюць два віды камедыі:

– Камедыя становішчаў, дзе галоўная ўвага аддаецца смешным сітуацыям, хітра сплеценай інтрызе;

– Камедыя характараў, дзе ў камічнай форме трактуюцца характары, высмейваюцца іх заганныя рысы.

Камедыя мае шырокі арсенал вобразных сродкаў – гумар, лёгкую або з’едлівую іронію (сарказм), сатыру, гратэск, гіпербалу, карыкатуру і інш.

Вадэвіль – адзін з жанраў драмтургі; заснаваная на анекдатычнай, кур’ёзнай калізіі лёгкая камедыйная п’еса, асноўная дзея ў якой спалучаецца з музыкай, песнямі, куплетамі, танцамі.

Як жанр вадэвіль канчаткао склаўся пад час французскай буржуазнай рэвалюцыі канца 18 ст.

У беларускай літаратуры вадэвіль з’явіўся ў другой палове 19 ст., хоць яго элементы ёсць ужо ў старабеларускай інтэрмедыі, пад непасрэдным уплывам якой склаўся.

Выдатны ўзор вадэвілю даў В. Д-М. Яго “Пінская шляхта” (1866; аўтарскае вызначэнне: фарс-вадэвіль) увайшла ў залаты фонд айчыннай камедыяграфіі.

У 19 ст. вадэвіль даў штуршок для ўтварэння аперэты, якая стала інтэнcіўна выцясняць яго ў сусветным маштабе. У беларускай драматургіі таксама зменшылася ўвага да гэтага жанру. У пасляваенны час найбольш прыкметны вадэвіль “Мужчына, будзь мужчынам” Міколы Матукоўскага.

Аперэта ­–1)з 17 да сярэдзіны 19 ст. невялікая опера.

2) у сучасным разуменні – від тэатра, які займае прамежкавае становішча паміж операй і драмай; музычна-сцэнічны паказ, у якім музычна-вакальныя і музычна-харэаграфічныя нумары чаргуюцца з размонымі сцэнамі.

З’яўленне мюзікла таксама паўплывала на паслабленне ўвагі да вадэвілю.

Мю’зікл – музычна-сцэнічны твор, пераважна камедыйнага характару, пабудаваны на выкарыстанні элементаў аперэты, балета, оперы і эстрады.

Першы беларускі мюзікл “Паўлінка NOU” была паказана па тэлебачанні ў наваглднюю ноч 2008 года.

Фарс – камедыйны жанр сярэдневяковай заходнееўрапейскай літаратуры і тэатра. Узнік каля 12 ст. ў гарадскім дэмаклатычным асяроддзі.

Пытанне № 21. Драма як “сярэдні жанр драматургіі: мастацкая спецыфіка, мадыфікацыі.

Драма– адзін з найбольш пашыраных жанраў драматычных твораў. Яна адлюстроўвае драматычныя калізіі, вострыя супярэчнасці, якія найчасцей у творах і вырашаюцца

Як і трагедыя, драма паказвае героя ў працэсе духоўнага росту ці дэградацыі, але без падкрэсленай яго велічнасці і выключнасці.

Просмотров 1753

Эта страница нарушает авторские права

---