Лимфотүйіндердің ағзада орналасуы немен байлаулы? Құрылысы және қызметтері

Аналық безі обыры (ісік) - эпителиалды дамитын аналық бездердің қатерлі ісігі.

Аналық бездің барлық қатерлі ісіктерінен эпителиалды қатерлі ісіктер 80-90% құрайды. Эпителиалды ісіктердің көзі болып аналық бездің тері эпителиі.

Аналық бездің екіншілік обыры қатерленген целиоэпителиалды кистомалар нәтижесінде дамиды (онкология институтының мәліметтері бойынша, барлық целиоэпителиалды кистомалардың 45,8% қатерленеді), псевдомуцинозды кистомалар, герминогенді ісіктер (дермоиидты кисталар), жыныс стромасының ісіктері (гранулезожасушалы ісіктер, андробластомалар, текомалар).

Құрсақ қуысы бойынша ісіктердің жайылуы серозды сұйықтықпен өтеді, жиі құрсақ қуысының ішкі қабырғасы зақымдалады, әсіресе оң жақ диафрагмаасты кеңістік, сонымен қатар, имплантационды жолмен зақымдалатын үлкен сальник. Сондай-ақ, ісіктердің диссеминациясы парааорталды және паракавалды түйіндерге лимфа жолымен өтеді.

Лимфалық дренаж және лимфогенді метастаздану, жатырдың кең байламына және жамбастың құрсақ қабырғасында болады, сыртқы мықын, жабылатын және құртасты қосады. Ісік сирек жатырдың дөңгелек айналымы жолымен түйіндерге жайылады, кейіннен шап лимфа түйіндері қосылады. Көптеген жағдайда асқынған кезде науқастарда ретроперитонеалды лимфотүйіндер де анықталады.

Гистологиялық жіктелуі[өңдеу]

Аналық бездің эпителиалды қатерлі ісіктерінің негізгі жіктелуін БДҰ және FIGO өндеген. Номенклатура жасушаның түрін, ісіктің орналасуын, қатерлену деңгейін көрсетеді.

Эпителиалды жүретін аналық бездің қатерлі ісіктері:

1. Қатерлі серозды ісіктер

· Аденокарцинома, папиллярлы аденокарцинома. Папиллярлы цистаденокарцинома.

· Беткейлі папиллярлы карцинома.

· Қатерлі аденофиброма, цистаденофиброма.

1. Қатерлі муцинозды ісіктер.

· Аденокарцинома. Цистаденокарцинома.

· Қатерлі аденофиброма, цистаденофиброма.

1. Қатерлі эндометриоидты ісіктер.

Карцинома:

· Аденокарцинома.

· Аденоакантома

· Қатерлі аденофиброма, цистаденофиброма.

· Эндометриоидты стромалды саркомалар.

· Мезодермалды (мюллеровалар) аралас ісіктер, гомологитті және гетерологитті.

· Ашықжасушалы (мезонефроидты) ісіктер, қатерлі. Карциномалар, аденокарциномалар.

· Бреннер қатерлі ісігі.

· Дифференцирленгенемес карциномалар. Классифицирленгенемес қатерлі эпителиалды ісіктер.

Клиникасы[өңдеу]

Жиі симптомдары болып іштегі, белдегі ауырсынулар, іштің кебуі, асцит, гидроторакс табылады. Бірақта бұл симптомдар аналық бездің қатерсіз ісіктеріне де жатады. Тек кеш сатысында ғана жалпы астенизация, жалпы дефекацияның және зәршығарудың бұзылуы байқалады.

Диагностикасы[өңдеу]

Міндетті тексеру:

· ректо-вагинал зерттеу

· кіші жамбас мүшелерін УДЗ

· асқазан мен ішекті рентгенологиялық зерттеу

Қосымша тексеру:

· диагностикалық лапароскопия

· құрсақ қуысының обзорлы рентгенографиясы

· пневмопельвиография

· СА-125

· КТ

Ағза немесе Организм (гр. organon және лат. organіzo – келісті түрге келтіру) – белгілі ортаға өз бетімен тіршілік етуге бейімделген, тірі және тарихи қалыптасқан біртұтас жүйе. Тұқым қуалаушылық қасиеттеріне сәйкес өзіне тән құрылысы мен даму ерекшелігі бар.

Құрылысы мен қызмет ерекшелігіне байланысты органдар жүйелері мен аппараттары:

· дене (сомалық),

· ішкі органдар (висцералды) және

· байланыстырғыш (интегралды) органдар жүйелері болып бөлінеді. Органдар жүйелер құрылысы әртүрлі, бірақ белгілі бір қызмет атқаратын мүшелер (ағзалар) құрайды.

Құрылысына байланысты органдардың:

· қабатты (тері),

· түтікше (ішкі мүшелер) және

· паренхималы түрлері болады.

Организмнің құрылым бірліктері – жасушалар, ұлпалар (тіндер), мүшелер. Организмдер бір жасушалы және көп жасушалы болып бөлінеді. Бір жасушалы Организмдердің ішінде колониялы (шоғырлы) түрлері де бар. Мысалы, вольвокс, т.б. Әрбір жеке дарабастар да өз алдына жеке ағза болып саналады.

27.Тимусты қандай қасиетпен байлаулы «Т-лимфоцит мектебі» деп атайды? Құрылысы және қызметтері. Қандай жануарларда бар?

Айырша без (грек, thymus — тимус) — омыртқалы жануарлар мен адам организмдеріндегі иммундық жүйенің қалыптасуы мен оның қызметінің толық атқарылуын қамтамасыз ететін без. Айырша без иммундық жүйенің орталық мүшесіне жатады. Ол көкірек қуысында орналасқан тақ көкірек бөлігінен және кеңірдектің екі қапталында жатқан жұп мойын бөлігінен тұрады. Адам мен жануарлар организмдеріндегі жасушалық және гуморальдық (сұйықтық) иммунитеттердің қалыптасуында маңызды рөл атқаратын Т лимфоциттердің түрліше популяцияларын түзу арқылы айырша без денедегі иммуногендік қызметті реттеуге қатысады. Ол гуморальды фактор — тимозинді организмнің ішкі сұйық ортасына (қан, лимфа, ұлпа сүйығы) бөліп, шеткі лимфоидты мүшелер — лимфа түйіндері мен көкбауырдағы лимфоциттердің көбейіп жетіліп, әсерлі (эффекторлы) клеткаларға айналуын қамтамасыз етеді. Құрылысы жағынан айырша без лимфоидты-эпителиальды мүшелерге жатады. ^[1]

Айырша безі[өңдеу]

Айырша без(тимус) кеуде қуысында кеңірдектің жоғарғы ұшын жауып тұрады. Адамның балалық шағында ірі (30грамм) толады. Жыныстық жетілуден кейін кішірейеді (20грамм). Қызметі : 1)Бұл без тимозин гармонын бөледі, ол ағзада иммундық жүйеніңорталық жүйесі болып саналады.т 2)Тимозин гармоны жетіспесе, ағзаның иммундық қысиеті төмендейді. 3)Көкбауырдың мөлшері кішірейіп, қандағы лимфоцит жасушалары азайып, қарсыдене түзілмейді.

Қан жасушалары — адам мен жануарлар организмдерінің тіршілігіне тым қажет қызметтер атқаратын қанның құрамындағы жасушалар. Қан жасушаларына: эритроциттер (қанның қызыл жасушалары), лейкоциттер(қанның ақ жасушалары) және қан табақшалары (құстар мен төменгі омыртқалы жануарларда — тромбоциттер) жатады. Сүтқоректі жануарлар эритроциттерінде ядро және көптеген органеллалар болмайды. Эритроцит цитоплазмасы құрамында қанға қызыл түс беретін, тотығу-тотықсыздану реакцияларына қатысып, организмдегі газ алмасу процесін іс жүзіне асыратын күрделі белок — гемоглобин болады. Гемоглобиннің құрамына темір (Ғе) кіреді. Ал құстар мен төменгі омыртқалы жануарлар эритроциттерінде ядро болады. Лейкоциттер гранулоциттер (дәншелі, түйіршікті) және агранулоциттер (дәншесіз, түйіршіксіз) болып екі топқа бөлінеді. Гранулоциттерге эозинофилдер (жасуша цитоплазмасында ірі қызыл түйіршіктер болады), базофилдер (клетка цитоплазмасында көкшіл түсті түйіршіктер болады) және нейтрофилдер (жасуша цитоплазмасында қызғылт майда түйіршіктер болады) жатады. Гранулоциттердің ядролары бірнеше бөліктерден (сегменттерден) тұрады. Сондықтан, бұларды "сегментті ядролы лейкоциттер" деп атайды. Гранулоциттер фагоцитозпроцесіне қатысып, қорғаныс қызметін атқарады. Агранулоциттерге лимфоциттер мен моноциттер жатады. Лимфоциттер— ірі дөңгелек ядролы, ұсақ жасушалар. Лимфоциттер өз кезегінде Т- лимфоциттер және В- лимфоциттер болып екі топқа бөлінеді. Т- лимфоциттер организмдегі клеткалық иммунитетке, ал В- лимфоциттер гуморальдық (сұйықтық) иммунитетке жауапты. Моноциттер — ядросының пішіні лобия тәрізді ірі жасушалар. Моноциттерден ұлпа макрофагтары дамып жетіледі. Қан табақшалары (тромбоциттер) қанның ұюын қамтамасыз етеді. Қан — сұйық ішкі орта ретінде жануарлар организміндегі жасушалық және ұлпалық деңгейдегі зат алмасуды (қоректік заттарды мүшелерге, ұлпаларға, жасушаларға, ал организмде түзілген ыдырау өнімдерін, керісінше, бөлу мүшелеріне жеткізу, газ алмасу) қамтамасыз ету, заттарды тасымалдау, организмнің ішкі құрам тұрақтылығын сақтау, қорғаныс (фагоцитоз, антиденелер, ұю) қызметтерін атқарады

ммунды жүйе — барлық лимфоидты организмдер мен организмдегі торшалар жинағы. Ерекше иммундық қорғаныс механизмдеріне жауапты.

Иммунды жүйе сүйектік қызыл кемігі, лимфа безі, айыршық безі (тимус), кұстардық фабрицнев қапшығы, көкбауыр, сондай-ақ тыныс алу және ас қорыту жолдарындағы топталған лимфоидты тканьдар кіреді. Иммунды жүйе ең басты мүшесінің қызметін әртүрлі лимфоциттердің субпоппуляциялары және лимфоциттердің кейбір тармақтары атқарады, олар макрофагтармен қосылып, иммунологиялық жауаптың негізі — антиденелер түзу және сезімталдығы күшейтілген лимфоциттердің жиналуын қамтамасыз етеді, ал бұлар бөтен антигендерді таниды, қорытады және жояды.

Кемік майы қабырғаларда, омыртқаларда, жіліктердің шеміршекті ұштарында және т. б. сүйектерде кездеседі. Ол организмде өмір бойы сақталады да, одан үнемі қан жасушалары түзіліп отырады. Ересек адамның сүйектерінде кемік майының мөлшері шамамен 2,5-3 кг. Кемік майы екі түрлі. Оның біріншісі - қысқа және жалпақ сүйектердің кемікті қуыстарындағы қызыл түсті кемік майы. Екіншісі - түтік пішінді сүйектердің (жіліктердің) ішкі қуысындағы сарытүсті жілік майы.

Иммундық жүйенің шеткі мушелеріне - бадамша бездер, лимфа түйіндері, көкбауыр, соқырішек және т. б. жатады. Жұтқыншақтың сілемейлі қабығында 6 бадамша без шоғырланған. Оларды жұтқыншақ лимфа сақинасы деп те атайды. Ол арада жұп таңдай, жұп түтікті, сыңар жұтқыншақ және сыңар тіл, бадамша бездері орналаскан. Бұл бадамша бездер организмге тамақпен түскен зиянды микробтарды жоюға қатысады. Лимфа түйіндері көбіне ірі қантамырлардың маңында болады. Адам организмінде 460-қа жуық лимфа түйіндері бар. Олар шоғырланып жатады.

Көкбауыр - құрсақ куысының жоғары бөлігінің сол жағындағы 9-11 қабырғалардың тұсында орналасқан сыңар мүше. Оның ұзындығы шамамен 10-14 см, ені 6-10 см, қалыңдығы 3-4 см, салмағы 150- 200 г. Көкбауырда қан жасушалары түзіледі әрі уақытша сақталады. Сонымен бірге көкбауырда тіршілігін жойған эритроциттер жиналады. Иммундық мүшелер организмнің ішкі ортасының тұрақтылығын және генетикалық тұтастығын қамтамасыз етеді.

Иммундық жүйенің жалпы сипаттамасы[өңдеу]

Иммундық жүйе организмнің жұқпалы ауруларға және табиғи жай заттардың зиянды әсеріне қарсы тұру қабілеттілігін қамтамасыз етеді, қызметті қалпынан өзгергенде адам ауруларға тез ұшырайды.

Иммунитет - организмнің жұқпалы ауруларға қарсы тұру, бөтен заттарды, вирустарды, бактерияларды танып зиянсыздандыру қасиеті.

Адамда екі түрлі иммунитеті болады:

1. іштен туа біткен иммунитет

2. жүре пайда болған иммунитет

Іштен туа біткен иммунитет - бөтен бөлшектерге қарсы организмде ең бірінші қорғаныш реакциялары қалыптасады. Іштен туа біткен иммунитет бөтен заттың немесе бөлшектің түріне ерекшелігін көрсетпейді.

1. Іштен туа біткен иммунитеттің негізгі жасушалары:

2. макрофагтар,

3. моноциттер

4. нейтрофилдер.

Организмге бөтен зат түскенде аталған жасушалар мембраналардың сыртқы жағында орналасқан рецепторлармен оларды байланыстырып жұтып алады да ыдыратады.

Іштен туа біткен иммунитеттің реакцияларын қалыптастырады:

1. сулы ортада еритін факторлар, цитокиндер, мысалы, интерферондар, интерлейкиндер т.б. қосылыстар.

2. комплемент жүйені активтендіретін қосылыстар.

Иммундық жүйенің қызметі[өңдеу]

Иммундық жүйенің қызметі:

· организмнің бөгде заттар мен бөлшектерге қарсы тұру қабілеттілігін күшейтеді;

· организмнің генетикалық тұрақтылығын сақтайды;

· организмді жұқпа аурулардан қорғайды, қатерлі ісіктердің түзілуін бақылайды;

· ауыстырып отырғызған мүшеге қарсы организмнің жауабын қалыптастырады;

· басқа қызметтер атқарады.

Иммундық жүйенің мүшелері басқа мүшелермен өзара әрекеттеседі.

Иммундық жүйенің қасиеттері[өңдеу]

Иммундық жүйенің қасиеттері:

1. жоғары ерекшелігі, бөгде қосылыстар мен бөтен микроорганизмдерге қарсы ерекше реакцияларды қалыптастырады.

2. организмнің өзінің қосылысын танып, бөтен заттан айыру қабілеттілігі.

Өте сирек кездесетін құбылыс – иммундық жүйенің әсері организмнің өзінің қалыпты ұлпаларының жасушаларына қарсы бағытталады, нәтижесінде адамда аутоиммундық аурулар дамиды.

Иммундық жүйенің жауабы есте сақталады, Антигенмен организм қайта кездескенде иммундық жүйенің реакцияларының жылдамдығы және тиімділігі жоғары болады, антиденелердің деңгейі тез жоғарылайды.

Антигендердің ең бірінші акцепторлары ретінде лимфоциттер қызмет атқарады. Лимфоциттер лимфалық түйіндерінде орналасады.