Жүзеге асырылудың дүкенінің шай сапасын сенсорлы қадағалау

Шай сапасын бағалау үшiн, жүргізілген сараптаманы терең зерттеудің әр түрлі лабораториялық зерттеудің әр түрлі әдісі (химиялық және люминисцентті талдау, газ хроматографиясы, спектрометр және басқалар) сипаттары пайдаланады. Алайда органолептикалық зерттеу шайдың бұрынғыша сапасын бағалаушы болады.

Органолептикалық сипат − сол объектілердiң сипаты, адамдар бағалайтын сезім мүшелері (дәм, түс, иіс, консистенция, бояу, үсті-басы және т. б.). «Сенсорлы» термины «сезуші» және латын сөзінен «sensus» (сана-сезімнiң, түйсіктiң) дегенді білдіреді. Органолептикалық сипаттардың бағаламалары азық өнімдердiң дәмін татумен аталады я сенсорлы талдаумен [20].

Органолептикалық (сенсорлы) бағалау − өте бұрынғы және арзан, сапа бағалаудың әдісі. Үлкен сұрыпталымдарында және азықты тауарлардың көлемдері және мол қымбат бағалылардың және еңбек сыйымдылығының физика-химиялық әдістерде сапаны бағалау, айқын болуда, органолептикалық бағалау бүгін ең маңызды.

Ең қарапайым және қолжетімді органолептикалық әдіс − ол суреттемелер. Оған қатысады: ауызекі суреттеме әдіс; профилді талдау әдісі; балдық бағалау әдісі. Суреттеме әдіснiң нәтижесі қосылған практикалық әрбір нормативті-техникалық құжат тамақ өнімдері және регламенттерде олардың стандартқа сәйкес органолептикалық сапасы.

Шайдың органолептикалық сипатын шай мамандары дегустация облысы бағалар − тестер арқылы 10-баллдық жүйемен анықтайды. [35]. Шай сапасын бағалау шкаласы 11-ші кесте келтірілген

Кесте -11 Шай сапасын бағалау шкаласы

Бұл жүйе бойынша нағыз төмен сұрыпты сорттар шайдың (отандық және шетел) барлығы 1, 5 баллмен, өте ал жоғары сапалылар − 5, 5 балл және де жоғары бағалайды. Шай бағаламасы 8 − 10 балл болса қол жетпейтін болып саналады. Нағыз жоғары сапалы шайлар, атаулылары Unique (үнді шайнiң оңды үлгі Дорджилинг я цейлондық − Нюр-Эли) тіпті айында-жылында бағалау сирек 7 баллмен өзінің бірегей хош иісі және дәм сипаты үшін бағаланады [16, 22].

Сенсорлық бағалау әдісі шайдың барлық қасиеттерін анықтайтын жалғыз экспрессәдіс болып табылады.

ГОСТ 1937-90 қара шай оралмаған.Техникалық шарттар; ГОСТ 1938-90 қара шай оралған. Техникалық шарттар; ГОСТ 3716-90 көк шай оралмаған. Техникалық шарттар;ГОСТ 1940-75 шай қара.Техникалық шарттар; ГОСТ 3483-78 көк шай .Техникалық шарттар; ГОСТ 12810-79 көк шай, экспортқа арналған. Техникалық сипаттамалары - сенсорлық бағалау мынадай өлшемдер бойынша жүзеге асырылады: инфузия дәмі, айқындық және қарқындылығы, құрғақ шай, асқазанды тазалау үшін жапырақты шай.

Орау және таңбалау шай сапасын анықтау маңызды, өйткені шай сапасын бақылауды жүзеге асыру, бірінші және маңызды қадам.

Шай орамындағы «Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Заңына сәйкес мынадай ақпаратты қамтуы тиіс: [5]

1. Өнім құрамы

2. Дайындау немесе орау мерзімі

3. Дайындау әдісі.

4. Жарамдылық мерзімі және жарамдылық мерзімі күнінен сертификаттау жөнінде ақпарат.

5. Сертификаттау туралы ақпарат.

Импортталған шаймен қосылған және отандық шайдің сақталу мерзімі- буып-түю күннен бастап 12 ай; әкелінетін оралған шай - 18 ай; Бір полиэтиленген пленкамен жәшіктерге салынған шайының буып-түю күнінен жарамдылық мерзімі 2 жылданартады.сусымалы қара және көк шай сақтау мерзімі - 8 ай [12].

Біз «Сафият» дүкенінен іріктеліп алынған ақпаратпен сараптау жүргіздік. Ол 12 - кестеде көрсетілген.

Шай тұнбасының ең маңызд көрсеткішін алғашқы 2 минутта көруге болады. Иістендіргіш қоспалар араласып көпіршіктерімен бетіне шығады. Шай хош иісін демделгеннен кейін, эфир майларының араласып 5 минут өткен соң байқауға болады. Арнайы тәжірибеде жоғары сапалы шайлерді іріктеді: бадам, бал, цитрус, құлпынай дәмділері.

Қара түйіршіктелген, қайнатылған жапырақты шай жоғары сапалы шай екені анықталған. Ал, қоңыр, жасыл күңгірт түсті шай сапасы төмендігі белгілі.[12, 13]. Қара түйіршіктелген шайдің сипаттамалары 12-ші кестеде келтірілген.

Кесте -12 Қара түйіршіктелген шайдің сипаттамалары

Кесте –13 Көк шайдің сенсорлық сапа көрсеткіштері

4 Еңбек қорғау және өндірістік экологиясы