Шай өнімінің технологиясы және оған қажетті нормалық құжаттар

Тағамдық өнімдердің бірдеңгейлігін ҚР СТ 3.4-94 және ҚРЕ 50.3,19-96 талаптарына сәйкес сертификаттауға арналған өнімдердің бірдейлік қабылданған сертификаттау желісі бойынша ҚР СТ 3.4-94 бекітілген талап бойынша мына деңгейде жүргізіледі.

Тағамдық өнімдерге типтік деңгейінде бірдейлік алынған өнім үлгісі осы өнім типіне қойылатын талаптарға сәйкес екендігін анықтау үшін жүргізіледі[45].

Тағамдық өнімдердің бірдейлігін анықтау технологиясы. Тағамдық өнімдердің бірдейлігін анықтау үш сатыдан түрады:

1) тауар жолдама құжатын талдау;

2) партияны алдын ала және өнімнің белгілеумен оралуын қарау;

3) өнімді органолептикалық және физикалық-химиялық көрсеткіштері бойынша сынау;

Тауар - жолдама құжаттың өнім тегінің сертификаты, тасымалдау куәлігі, дайындаушының сапа куәлігі, сәйкестік сертификатын талдаулар жатады, ол құжаттарды мәліметтерді қатар қою арқылы жүргізіледі.

Тағамдық өнімдердін партиясына қарағанда мынаған назар аудару керек:

1) белгілеу этикасында, тарасында және тұтыну орайында;

2) этика таза, тығыз және желімделген, мынадай мәліметтер болуы керек, жасаушы /қоюшы/ ел, жасаушы кәсіпорын, штрих коды, өнімнің аты және оның құрамы, массасы неттомен жасалған уақытты және сақталғанда жарамдылық мерзімі, сақтау жағдайы /егер өнім арнаулы сақтағанды қажет етсе/ тағамдық және қуаттылық бағалығы, нормалық құжаттың белгілері, пайдаланған тағамдық қоспалар туралы класы көрсетілген мәлімет ЕЭС елдерінің код индексі бойынша қоспалар немесе олардың белгілері[46].

Тағамдық өнімдердің белгілеуі мен оралуы нормалық құжаттарға және контракт талабына сәйкес екендігі тексеріледі. Оралым түрі, тасымалдау шарасындағы тұтыну шарасының саны, массасы, тұтыну сыйымдылығы партияның счет –фактурасы бойынша тексеріледі.

Тасымалдау шарасында көрсетілген өнімді дайындаушы /дайындаушы ел/ өнім партиясының жолдамасының өнімнің тегі туралы сертификат және басқа құжаттармен салыстырылады.

Партияның көлемі тауар көлік счет–фактура, өнім тегінің сертификаты бойынша тексеріледі. Өнімнің дайындау уақытты, жарамдылық, мерзімі сапа куәлігі немесе өнімнің этикасындағы орайындағы штампы бойынша тексеріледі. Кейбір жағдайда дайындаушы – кәсіпорының куәлігінде өнімді шығаруы түрінде нормалық құжаттардың өнімнің құрамы жөнінде мәлімет болуы мүмкін.

Қазақстан Республикасында шығаратын өнімнің: органолептикалық, физика -химиялық көрсеткіштері жұмыс жасап тұрған нормалық құжаттар талабына сәйкес анықталады.

Әкелінген өнімнің органолептикалық, физика-химиялық көрсеткіштері дайындаушы елдің нормалық құжатына сай екендігіне, егер ол жоқ болса Қазақстан Республикасында өндірілетін сондай өнімнің нормалық құжаты мен контракт талабымен немесе белгісі мен контрактта көрсетілген кейбір көрсеткіштермен бағаланады. Өнімді оргоналептикалық бағаланғанда мынадай тәсілдер қолданылады:

1) сырттай қарау тәсілі – көру органы мен өнімнің басқа түрі және түсі, ішкі құрылымы және басқа көрсеткіштерін анықтауда;

2) дәмдік тәсіл – тіл мен таңдайды дәмдік нүктелері бойынша өнімнің дәмін анықтауға;

3) иістік тәсілі - иіс сезімдері арқылы анықтауға;

4) көру тәсілі - өнімді көру арқылы консистенциясысын анықтауға.

Физика - химиялық көрсеткіштері /өлшеу тәсілі/ бойынша сынақ – ол көрсеткіштері техникалық өлшеу құралдары арқылы анықтау тәсілі.

Бұл тәсіл, пайдаланатын өлшеу құралдары бойынша мынадай топтарға бөлінеді:

1) физикалық тәсілдер - өлшеу құралдарының көмегімен Физикалық көрсеткіштері анықтау үшін /масса көлем т.б/

2) химиялық тәсіл – стандартты заттар, үлгілер, өлшеу құралдары мен жабдықтары арқылы химиялық көрсеткіштері анықтау үшін физикалық және химиялық тәсілдері әртүрлі болады: микроскоптау, фотометрия, фотоэлементроколорияметрия, хроматрография, спектрография, тонометрия, флюросценция т.б. Келесі 1 кестеде бірдейлікті өткізу тәсілдерін салыстыруды талдау көрсетілген.

Тәртіп өнім сипаты таңдап алынған сертификаттау құрылымы сертификатталатын өнім нормалық құжаттың қандай талаптарына сай келуін сертификаттау жұмысы қандай кезекпен жүргізілуін және оның маңызын анықтайды.

Сертификатталатын кезінде тексерілетін тауардың сипаты /параметрлері/ мына нышандарға қарап тандап алынады.

1) өнімнің бірдейлігін анықтау мүмкіндігі /белгілі бір өндіріс партиясына жатады/;

2) тапсырылған өнімнің техникалық құжатына сәйкестігі;

3) алынған параметрлер қауіпсіздік нормасын, экологиялық өнімге нормалық құжаттарда бекітілген талаптарға сәйкес толық және шын анықталуға;

4) заң актілеріне сәйкес міндетті сертификаттауда басқа талаптарды көрсететін қажетті параметрлерді анықтау.

5) Сертификаттау құрылымын таңдап алғанда өнімді өндірген өндірістің сынақтың, тапсырудың нақты өнімнің пайдасының ерекшеліктері еске алынады. Сертификаттау құрылымы мемлекеттік стандартпен немесе өкілетті сертификаттау органдарымен анықталды. Бірдейлікті өткізу тәсілдерін салыстыруды талдау 1-ші кестеде көорсетілген.

Кесте 1- Бірдейлікті өткізу тәсілдерін салыстыруды талдау

Егер тағамдық өнімдерді жоғарыда көрсетілген тәсілдермен бірдейлігін анықтаса, анықтауды екі топтық кешенді түрде жүргізу керек. Ұзақ мерзімді контрактпен белгілі бір қоғамдық өнім елімізге әкелінетін болса, онда сертификаттау органы бірдейлігін бақылау үлгісі немесе бұрын өткізілген сынақ көрсеткіштері бойынша жүргізілуіне болады [47].

Пресстелген шайдың сырт пішінін анықтаған кезде плитканың тікбұрыштығына көңіл аударады. Плитканың үстіңгі және астыңғы беті тегіс, сызатсыз және зақымдалмаған болуы керек.

Шай үгілмеу керек. Көк кірпішті шайдың сапасын бағалауда кірпіштегі жапырақтардың бар болуын, басқа өсімдіктердің өркендерін, бөтен қоспаларды тексереді. Кірпіш берік болуы керек және қолмен ұстағанда бөлінбеу керек. Әр кірпіште тауар белгісінің трафаретті баспасы немесе өндірістік таңба болу керек