Пытанне № 48. Мадэрнізм як мастацкая сістэма. Агульная характарыстыка

7. Мадэрністы аддаюць перавагу ўмоўным формам, што, аднак, не выключае выкарыстанне сродкаў цалкам жыццёвападобных.

Досыць часта самі жыццёвападобныя элементы твораў ствараюць эфект іррэальнага, непраўдападобнага.

У мастацтве мадэрнізму фантастыка цесна звязана з рэальнасцю. “Найбольш неверагоднае, бязглуздае і незразумелае адбываецца ў будзённых звыклых абставінах” (Д.Затонскі). Прыклад – творы Франца Кафкі.

8. Нярэдка мадэрністы адмаўляюцца ад традыцыйных элементаў пабудовы твора: сюжэту, мастацкага часу і прасторы, персанажаў, дзеяння.

На ўсю мастацкую дзейнасць мадэрністаў распаўсюджваецца “татальная” іронія. З гэтым звязаны такія мастацкія сродкі, як пародыя, алюзія, агаленне прыёму, акцэнтацыя на “зробленасці” твора, элементы гульні, ілюзіі творчасці.

9. Мадэрнізм стварае ўласныя міфы, творы яго нярэдка ператвараюцца ў міфалагемы.

Пытанне № 49. Мадэрнісцкія цячэнні і плыні (імпрэсіянізм, сімвалізм, акмеізм, імажынізм, экспрэсіянізм, экзістэнцыялізм і інш.), характарыстыка на выбар).

Імпрэсіянізм (ад франц. – уражанне) – мастацкі напрамак, засанаваны на прынцыпе фіксацыі уражанняў, адчуванняў, перажыванняў.

Развіваецца ў апошнюю трэць ХІХ і на пач. ХХ стст.

Першапачаткова ўзнік у французскім жывапісе (Клод Манэ, О.Рэнуар, К.Пісарро і інш.). З часам – у скульптуры (Радэн), музыцы (Дзебюссі, Скрабін, Стравінскі), тэатры. У канцы ХІХ ст. заяўляе пра сябе ў літ-ры.

“Мы бачым свет толькі праз нашы пачуцці, якія яго дэфармуюць і фарбуюць” – сцвярджаў Анатоль Франс, які ў канцы ХІХ ст. стаў адным з галоўных тэарэтыкаў і абаронцаў імпрэсіянізму.

1. Творца-імпрэсіяніст імкнуўся зафіксаваць уражанне ад прадмета,

якое толькі што ўзнікла. “Я пішу тое, што зараз адчуваю” (Каміль Піссарро).

Зразумела, што імпрэсіяністы арыентаваліся на пачуццё, а не на розум. Недавер, недаацэнка розуму спарадзілі адсутнасць якіх-небудзь маніфестаў і праграм імпрэсіяністаў.

Па афарыстычнаму выказванню Л.Андрэева, адсутнасць праграм і маніфестаў гаворыць пра прысутнасць імпрэсіянізму.

2. Імпрэсіяніст стварае фрагментарную, эцюдную, незавершаную карціну. Ён можа ўзнавіць частку, дэталь прадмета, з’явы.

3. Імпрэсіяністычнае бачанне перш за ўсё лірычнае, таму ў л-ры пануюць не раманы і паэмы, а навэлы і лірычныя вершы.

4. Стыль імпрэсіяністаў вызначаецца фрагментарнасцю. Пісьменнікі-імпрэсіяністы арыентаваліся на набыткі імпрэсіяністаў-мастакоў. Апошнія выкарыстоўвалі яркія плямы, мазкі, напаўтаны, нявыразныя контуры, кампазіцыйныя фрагменты, каб падкрэсліць эфемернасць уражання ад рэчаіснасці.

5. Да імпрэсіяністычнай вобразнасці звярталіся неарамантыкі (Дж.Конрад), натуралісты (Мапасан, браты Ганкуры), рэалісты (А.Чэхаў, І.Бунін).

6. На сённяшні дзень імпрэсіянісцкая паэтыка і стылістыка не страціла свайго значэння. Фундамент імпрэсіянізму, па словах Л.Андрэева, гэта “заўжды “пейзаж душы”, заўжды “мастакова” рэальнасць, лірычны дзённік без сюжэта і без героя, цыклы статычных карцін пры дынаміцы зменлівага пачуцця, гэта “музыка перадусім”, гэта “крупінка паэзіі ў моры прозы”.

Сімвалізм(ад грэч. – знак, прыкмета) – літ. напрамак канца ХІХ–пачатку ХХ ст., асноўнай рысай якога выступае тое, што канкрэтны мастацкі вобраз ператвараецца ў шматзначны сімвал.

Нараджаецца ў Францыі, потым пашыраецца ў інш. літ-ры Еўропы (Англія, Германія, Аўстрыя, Бельгія, Нарвегія, Расія).

Сімвалізм як літ. напрамак набывае вядомасць з 1880 г., калі Стэфан Маллармэ адкрывае літ. салон (“Аўторкі” Маллармэ). Маладыя паэты Рэнэ Гіль, Г.Кан, А дэ Рэнье, П.Кіяр і інш. Далучаюцца П.Валеры, П.Кладэл.

З праграмнымі заявамі сімвалісты пачалі выступаць з 1886 г. Са смерцю патрыярха сімвалістаў Стэфана Маллармэ (1898) французскі сімвалізм як арганізаваны напрамак спыняе сваё існаванне. Аднак галасы асобных паэтаў-сімвалістаў гучалі і на пачатку ХХ ст.

Разам з тым сімвалізм у фрацускай літ-ры не абмяжоўваецца рамкамі 1880–90-х гг. У 1857 г. былі надукаваны “Кветкі зла” Шарля Бадлера.

Паэтыку сімвалізму неабходна суадносіць таксама з творчасцю Поля Верлена і Артура Рэмбо (60–70-я гг). У гэты ж час прыходзіць у літ-ру С.Маллармэ. Названыя паэты стварылі славу і гонар францускага сімвалізму. З сімвалізмам звязана творчасць

знакамітага бельгійскага паэта Эміля Вярхарна і драматурга Марыса Мэтэрлінка,

англійскага пісьменніка Оскара Уайльда, Генрыка Ібсена.

На мяжы стагоддзяў развіваецца такая складаная і цікавая з”ява, як расійскі сімвалізм (Дзмітрый Меражкоўскі, Зінаіда Гіпіус, Канстанцін Бальмонт, Фёдар Салагуб, Валерый Брусаў, Аляксандр Блок і інш.).