Халықаралық конференция түсінігі мен түрлері

Қатысушы субъектілеріне байланысты халықаралық конференциялар үкімет аралық және үкімет аралық емес деп бөлінеді.

Үкімет аралық конференциялар көп жақты дипломатияның нысаны және халықаралық келіссөздердің ең басты құралы болып табылады.

Қазіргі үкімет аралық конференция – бұл қатысушы егеменді мемлекеттердің келісілген мақсаттарына жету үшін құрылатын уақтыша ұжымдық органы.

Кез келген үкімет аралық конференцияның мақсаты мен қызметі алықаралық құқықтың жалпыға мәлім қағидаларына сай келуі қажет.

Үкімет аралық конференциялардың атауларының (съезд, конгресс, конференция, кеңес) арасындағы айырмашылықтардың заңды мәні жоқ.

Қатысушылардың саны бойынша конференциялар:

а) универсалды – оның жұмысына әлемнің кез келген мемлекеті қатыса алатын халықаралық конференция;

б) аймақтық – қатысушылары нақты бір аймаққа жататын мемлекеттер болып табылатын халықаралық конфреенция;

Көптеген конференцияларға, әсіресе, БҰҰ ақыратын конференцияға, байқаушылар ретінде мүдделі үкімет аралық және үкімет аралық емес ұйымдардың, сондай-ақ конференцияға қатыспайтын мемлекеттердің өкілдері жіберілуі мүмкін. Сонымен қатар, кейбір қазіргі уақыттағы үкімет аралық конференцияларға байқаушылар ретінде ұлт-азаттық қозғалыстардың өкілдері де шақыралады.

Конференцияларды өткізу деңгейіне байланысты, мәселелердің маңыздылығымен немесе олардың талқылау және реттеу үшін дайындық дәрежесіне байланысты үкіметаралық конференцияларда делегацияларды мемлекет және үкімет, СІМ басшылары немесе өзге де ресми тұлғалар басқарады. Кез келген жағдайда д делегация басшысы өз мемлекетінің немесе үкіметінің атынан қатысуға өкілеттілігі маңызды.

Үкімет аралық конференцияны халықаралық ұйымдар не болмаса мемлекеттердің ұйтқысымен шақырылады.

Үкімет аралық ұйымдардың жарғыларын дайындау және қабылдау, нақты бір халықаралық проблемаларды талқылау, пікір таласу және ақпараттармен алмасу, сонымен қатарн ұсыныстар әзірлеу мақсатында шақырылады.

Халықаралық конференцияға дайындалу және шақыру.Халықаралық конференцияны шақыру туралы ұсынысты бір немесе бірнеше мемлекеттер немесе халықаралық ұйымдар беруі мүмкін.

Конференцияға дайындық оны шақыру мақсатын анықтаудан басталады, соған байланысты күн тәртібі құрастырылады. Көбінесе конференцияның күн тәртібіне қатысты мемлекеттердің көзқарастарын алдын ала келістіру жүзеге асырылады. Алдын ала , сондай-ақ өкілдіктьердің дейгейі, өткізу уақыты және орны, процедурасының ережесі де келсімді. Конференцияны шақыруға қатысты мемлекеттердің пікірлерін келістіру дипломатиялық каналдар немесе арнайы кеңес берушіліктер шегінде жүруі мүмкін.

Конференцияның қатысушылар санын, ондағы өкілдіктердің деңгейін анықтай отырып, мемлекеттер конференцияның мақсатын және сипатын белгілейді.

Егер де конференция үкімет аралық ұйымдардың шегінде немесе соның эгидасымен шақырылатын болса, оның шақырылу уақыты мен орны осы ұйымның сәйкес резолюциясында белгіленеді. Және де ол оның штаб – пәтерінде , немес ұйымның мүшесі болып табылатын мемлекеттің шақыруы бойынша соның территориясында өтеді.

Конференцияны өткізу тәртібінің және оның алдында тұрған процедурасының ережесін алдын ала келісу, ереже бойынша, дайындық кездесулерде өтеді. Жалпы дайындық өте маңызды.

Әрбір мемлекет конференцияға қатысуға дайындыққа үлкен және әртүрлі дипломатиялық жұмыстар өткізеді. Ол сыртқы қатынас органдары арқылы екі жақты және көпжақты консультациялар өткізу, хаттар аламасу жолдарымен жүзге асырылады.

Көптеген конференциялардың қызметі сессия түрінде өтуі мүмкін, және олардың арас бірнеше айларға созылуы мүмкін.

Конференциялардағы өкілдіктердің деңгейі қаралатын проблемалардың сипатымен, маңыздылығымен анықталады. Ол конференцияның жүру, өту барысында өзгеруі мүмкін, мысалы, СБСЕ – қорытынды құжатты дайындау бойыншща негізі міндеттерді анықтайтын – 1 кезеңі- СІМ деңгейінде өтті;

2 кезең – жұмысшы – министрлер орынбасарларының, СІМ департамент басшыларының деңгейінде;

3-кезең – қорытынды – мемлекет және үкімет басшыларының қатысуымен жоғарғы деңгейде. Конференцияның жоғарғы деңгейде өткізілуі олардың саяси маңыздылығын көтереді, қабылдайтын шешімдерге ерекше күш береді.

Сөз сөйлеулер дауыс беру себептеріне байланысты дауыс бергенге дейін және одан кейін рұқсат етілуі мүмкін. Дауыс беру процесі үзіліп қалуы да мүмкін.

Дауыс беру делегациялардың өз елдерінің атауы жазылған тақтайшалар көтеру әдісімен жүзеге асырылады, немесе кнопкаларды басу жолымен электрондық аппараттардың көмегімен жүзеге асырылады. Кез келген делегацияның өтініші бойынша әрбір делегацияның хаттамада

Кейбір процедуралық ережелерге сәйкес шешім қабылдау үшін дауыс беруге қатысқандардың 2/3 саны талап етіледі, бірақ процедуралық шешімдер әрқашанда қарапайым көпшілігімен қабылданады. Сондықтан, практикада консенсус ережесі қолданылады.

Дауысқа салынатын құжаттарға түзетулер енгізу нақты бір кезектілікке қойылады. Алдымен түзетуге дауыс салынады, содан кейін ұсыныстың өзі. Егер де бірнеше түзетулер болса, онда дауыс беру ұсыныстың мағынасына келмейтіндерінен басталады.

Бақылау сұрақтары

1) Халықаралық ұйымдар құқығының түсінігін беріңіз

2) Халықаралық ұйымдарды құру тәртібін анықтаңыздар

3) Халықаралық ұйымдарда шешім қалай қабылданады?

4) Халықаралық ұйымдарға конференция түсінігін беріңіз

5) Халықаралық конференцияның халықаралық ұйымдардан қандай айырмашылығы бар?

Әдебиеттер:

Негізгі әдебиеттер:

1. Халықаралық құқық. Дәрістер курсы./Г.Б.Хан және т.б. редак. –Алматы: ҚазГЗУ, 2003.-472 б.

2. Кулжабаева Ж.О. Межународное публичное право.- Алматы,2002.-467 с.

3. Сарсенбаев М.А. Международное право. – Алматы: Жеті Жарғы, 1996.

4. Досжанова Г.С. Халықаралық құқық бойынша терминдердің түсіндірме сөздігі.-Алматы: Заң әдебиеті, 2003.-67 б.

5. Садыканова Ж.Е. Халықаралық бұқаралық құқық. Электрондық оқулық. - Өскемен, 2008.

Қосымша әдебиеттер:

8. Черниченко С.В. Международное право. –М., 1987.

9. Филимонова М.В. Источники современного международного права. –М., 1987.

10. Молодцов С.В. Международное морское право.-М., 1987.

11. Малеев Ю.Н. Международное воздушное право. Вопросы теории и практики. –М., 1986.

12. Василевская Э.Г. Правовой статус природных ресурсов Луны и планет. –М.,1978.

13. Международное космическое право /Под ред. А.С. Пирадов.-М.,1985.

14. Колбасов О.С. Международно-правовая охрана окружающей среды.-М.,1974.

15. Международно-правовые аспекты сотрудничества государств в области науки и техники.-М.,1992.

16. Сарсенбаев М.А. Дипломатическое и консульское право. –Алматы: Жеті Жарғы,

17. Лукашук И.И. Международное право. Общая часть. –М.: Издательство БЕК,1996.-371 с.

18. Международное право: Учебник. /Отв. Ред. Ю.М. Колосов, В.Н.Кузнецов. –М.: Международные отношения, 1994.-608 с.

19. Бирюков П.Н. Международное право. Учебное пособие. –М.: Юристъ, 1998.-416с.