VІІ БӨЛІМ. РИККЕТСИОЗДАР

КУ-ҚЫЗБАСЫ

Ку – қызба - (коксиеллез) риккетсиялармен шақырылатын, әр түрлі жолдармен берілетін қызбамен, интоксикациялық синдроммен, әр түрлі мүшелер мен жүйелердің жедел, жеделдеу және созылмалы ағыммен сипатталатын табиғи ошақты зоонозды инфекциялы ауру.

Этиологиясы: Қоздырғышы – Coxiella burneti (Бернет риккетсиясы), 2 антигенді компоненті бар (беткейлі және терең), клеткаішілік паразитарлы қабілеті бар, құрамында эндотоксині бар, сыртқы ортаға тұрақты.

Эпидемиологиясы: Табиғи және антропургиялық ошақпен сипатталады.

Инфекция көзі:

-ұсақ қоректілер (шамамен 80 түр, көбінесе кемірушілер)

-құстар (шамамен 50 түр)

-үй жануарлары (ірі және ұсақ мүйізді малдар, шошқалар, жылқы, есек және т.б.)

-қосымша табиғи қор (шамамен 70 түр кенелер)

-ауру адам (айқын пневмониямен ауыратын адамдар, ана сүтімен нәрестелерге беріледі)

Қоздырғыштың берілу жолы:

-фекальды-оральды

-аспирациялық

-контактілі

-трансмиссивті

Берілу жолдары:

-алиментарлы (сүт, сүт тағамдары)

-қарым-қатынас

-ауа-шаң

-су арқылы

-трансмиссивті (кенелермен)

Профессионалды фактор маңызды роль атқарады, көбінесе мал бағатын адамдар және малдардан жасалған азық түлікті қабылдағаннан ауру пайда болуы мүмкін.

Маусымдылығы:көктем – жаз

Қабылдаушылығы: жоғары

Иммунитеті:кернеген және ұзарған.

Патогенезі: Риккетсиялар адам ағзасына енеді:

- тыныс алу жолдарының кілегей қабаттары арқылы

-асқазан – ішек жолдарының кілегейлі қабаттары арқылы

-зақымдалған тері жабындылары арқылы

Патогенез фазалары (Лобан К.М. бойынша)

1. Жұғу фазасы – ену

2. 1-ші кезең не аз риккетсиялар фазасы (қоздырғыштар қан арқылы, паренхиматозды органдарға түсіп, онда көбейіп, көбінесе макрофагтарда, тамырлар эндотелиінде және цистоцисттерде шоғырланады. Осы 2 фаза инкубациялық кезеңге сәйкес келеді.

3. 2-ші кезең – риккетсиялар фазасы (токсинемия). Зақымдалған клеткалардың бірнеше рет зақымдалып бұзылуы, экссудативті компонентті интерстициальды қабынумен көптеген мүшелер мен тіндердегі гемодинамикалық бұзылыстарға әкеледі. Осы мүшелер мен жүйелердің зақымдалуы клиникалық симптомдарын анықтайды.

4 фаза. Қайталама риккетсиемия мен организмнің аллергизациясы. Гемодинамикалық өршімелі бұзылыстары паренхиматозды мүшелерде дистрофия дамуына әкеледі.

Патологиялық аномалиялар, көбінесе интерстициальды пневмония, миокардит, гепатит, спленит, жедел неврит, генерализденген лимфаденопатия дамуы мүмкін.

Клиникасы: Қу қызбасының клиникалық жіктелуі.

1. Типті немесе тұмау тәрізді

2. Бронхопневмониялық

3. Тиф тәрізді

4. Бруцеллезді

5. Нервті

Ағымның ауырлық дәрежесіне байланысты:

-жеңіл

-орташа

-ауыр

Ағымына байланысты:

-жедел (1 айға дейін)

-жеделдеу не созылыңқы (1-ден 3 айға дейін)

-созылмалы (3 айдан 1 жылға дейін)

Қу қызбасының клиникалық симптомы:

1. Жедел қалтыраумен басталады, дене температурасының 39-40⁰С-ке жоғарылауы және интоксикация симптомдары.

2. Қызба тұрақты, ремиттирлеуші, интермиттирлеуші және толқын тәрізді типтегі, ұзақтығы 5-30 күн (созылыңқы ағымында 2 айға дейін) және қалтырау, тершеңдік болады.

3. Бет, мойын терілерінің қызаруы, склера тамырлары, коньюнктива және көмейдің кілегей қабатының иньекциясы.

4. ОНЖ өзгерістері: бас ауру, ұйқысыздық, аяғының бұлшық еттерінің ауырсынуы, белдің ауырсынуы. Ауыр ағымда менингиальды – серозды менингит, менингоэнцефалит, сандырақ және галлюцинациялар, психоз дамуы мүмкін.

5. Аэрогенді жолдармен зақымданғанда науқастардың 70-90%-да тыныс алу жолдары зақымдалады. Бронхит, құрғақ және экссудативті плеврит тән. Клиникалық және рентгенологиялық өзгерістер тән.

6. Жүрек – қантамыр жүйесі жағынан болуы мүмкін:

-шамалы салыстырмалы кардия фазасы

-жүрек тондарының тұйықталуы

-эндокардит дамуы мүмкін

7. Ас қорыту жолдарының зақымдану белгілері:

-тәбетінің төмендеуі

-тілдің жабынмен жабылуы

-әр түрлі жиіліктегі және локализациядағы іштегі ауырсыну

-жүрек айну, құсу (ауыр ағымында)

-гепатолиенальды синдром

-реактивті гепатит болуы мүмкін

Қу – қызбасы кезінде рецидивті және созылмалы ағымы жоққа шығарылмайды.

Асқынулары: Өкпе инфаркты, пиелонефрит, панкреатит, эпидидимит, эндокардит, миокардит, энцефалопатия дамуы мүмкін.

Диагностикасы: Клиникалық көріністердің полиморфизмі Қу – қызбасының диагностикасын қиындатады. Сондықтан негізінен лабораторлы зерттеулер жүргізіледі: КТР және АР.

Салыстырмалы диагностикасы: Іш сүзегі және паратифпен, бруцеллез, тұмау, энтеровирусты инфекция және т.б. аурулар.

Емі:

-этиотропты ем (тетрациклин, доксициклин, рифампицин, эритромицин, бактрин жеке не аралас түрде 8-10 мг);

-антигистаминді препараттар;

-патогенетикалық ем (дезинтоксикациялық, қабынуға қарсы препараттар);

-симптоматикалық ем.

Болжамы:

-жазылу (негізгі)

-созылмалы ағымдағы фозгмирлеу

-летальды нәтиже (өте сирек)

Шығару құжатын толтыру ережесі: Қу – қызбамен ауырған адамдардың клиникалық сауығуымен байланысты толтырылады.

Диспансеризация: науқастың жағдайына байланысты 6 айдан кеш емес, 3-6 ай.

Профилактикасы:

1. Санитарлы – гигиеналық шаралар, жұқтыруды алдын алатын шаралар.

2. Вакцинация (эпидемиялық көрсеткіштер).