ІХ БӨЛІМ. ЖИІ КЕЗДЕСЕТІН ГЕЛЬМИНТОЗДАР

ДОМАЛАҚ ҚҰРТТАР

НЕМАТОДОЗДАР

АНКИЛОСТОМИДОЗДАР

«Анкилостомидоз» атауы 2 түрлі инвазияны біріктіреді.

Этиологиясы. Қоздырғышы -Ancylostomаtidae туысына жататын нематодтар. Ancylostoma duodenale (қисықбас) және Necator americanus (некатор). Олар құрылысы жағынан ұқсас. Ancylostoma duodenale аналығының ұзындығы (10-13)х(0,4-0,6) мм, аталығы (8-11)х(0,4-0,5) мм, Necator americanus аналығы (7,7-13,5)х(0,38-0,45) мм, аталығы (5,2-10)х(0,18-0,24) мм. Екі түрдің де жұмыртқасы сопақша тәрізді жіңішке, түссіз қабықшалы, ажыратылуы қиын.

Эпидемиологиясы. Анкилостомидоздар - антропоноз, геогельминтоздар. Инвазия көзі - ащы ішектің проксимальді бөлігінде паразитті тіршілік ететін, жетілген, жұмыртқа салатын гельминттері бар ауру адам. Жұмыртқа нәжіспен топыраққа түсіп, 14-16⁰С жоғары, (мах 27⁰С және көп), жеткілікті ылғалдылықта, жағымды жағдайда 2-3 күнде жетіліп, дербес бөлініп, 7-15 күнде инвазиялық сатыға жетеді. Инвазиялық дернәсіл топырақта 7-15 апта сақталады. Ластану зақымданбаған тері арқылы топырақ және өсімдікпен қатынасқа түскенде және пероральді ластанған азық арқылы жұғу жүреді. Қабылдаушылық барлығына бірдей, қауіп топтары: ауылшаруашылық жұмысшылары, шахтерлер, балалар, топырақпен жұмыс істеушілер.

Патогенез және патологоанатомиялық көрінісі. Ауыз арқылы түскенде дернәсілдер ащы ішектің кілегей қабатына еніп, 3-4 күнде, 4-5 аптада (Ancylostoma duodemale) және 8-10 аптада (Necator americanus) дамып, жетілген жұмыртқа бөлетін гельминтке айналады.

Тері арқылы зақымдануда қан айналу жүйесі арқылы өкпеге, бұдан кейін ауыз-жұтқыншаққа түсіп, жұтылады да, асқазан-ішекке түседі. Жетілген анкилостомдар адам организмінде 5-6 жыл, некатор 10-15 жыл өмір сүреді. Анкилостомдар - нағыз гематофагтар, қолмен қоректеніп, кілегей қабатқа 1-3 мин жабысып, орын ауыстырып отырады. Патогенездің ерте инвазиясы болып паразитарлы метаболиттердің токсико-аллергиялық әсері болып келеді. Созылмалы түрінде - теміржетіспеушілік анемия дамиды.

Клиникалық көрінісі. Тері арқылы зақымданғанда 1-ші күндері дернәсіл түскенде аллергиялық дерматит дамиды. Бұдан кейін өкпенің зақымдану симптомдары көрінеді (эозинофильді инфильтрат), бронхит, ларингит, қызба. Дернәсілдің организмдегі айналуына байланысты болатын симптомдар 2-3 аптада байқалып, кейін жоғалады.

Анкилостомидоздың ерте кезеңінде жоғары эозинофилия байқалады (30-60% дейін). Ауыз арқылы түскенде бұл симптомдар байқалмайды.

Созылмалы анкилостомидоз кезеңінде келесі симптомдар жинағы дамиды: дуоденит, науқастарда жүрек айну, кейде құсу, іш өту, эпигастрий аймағында ауырсыну байқалады. Біртіндеп клиникалық, гематологиялық көріністермен сәйкес келетін теміржетіспеушілік анемия дамиды.

Болжауы: Көбінде жақсы. Бірақ анкилостоммен кейбір инвазия адамдардың жұмысқа қабілетін төмендеуіне әсер етеді.

Диагностикасы. Нәжісте анкилостом жұмыртқасын табу. Нәжісті зерттеу үлкен жағынды әдісімен жүргізіледі. ДДҰ дернәсілдің пробиркада сүзгі қағазында дақылдануын ұсынады.

Емі. Дегельминтизация үшін пирантел (комбактрин) күндік дозасы 10-20 мг/кг тәулігіне 1 рет ас үстінде 3 күн бойы беріледі. Мебендазол (вермокс) 100 мг-нан күніне 2 реттен 3 күн, балаларға 2,5-5,0 мг/кг, левамизол (декарис) 2,5-5 мг/кг күніне 1 рет ұйықтар алдында, тиабендазол (ментазол) 25 мг/кг-нан 2 күн бойы астан кейін 2 рет, медамин 10мг/кг 2 рет тамақтан кейін 30 минуттан соң 3 күн бойы, альбендазол 200мг 2 рет немесе 400мг 1 рет. Айқын анемияда ауыз арқылы парентеральді темір препараттарын, протеин, гемотрансфузия жүргізеді. Емнің тиімділігін 3-4 аптада тексереді.

Профилактика. Анкилостомидозбен науқастарды анықтап, емдеу, санитарлық-эпидемиологиялық шаралар жүргізу.

СТРОНГИЛОИДОЗ

Этиологиясы: Қоздырғышы – Strongyloides stercoralis – дамуы күрделі циклді болып келеді.

Паразиттік аналығы түссіз, жартылай мөлдір жіп тәрізді нематод. Ұзындығы 2,2х (0,03-0,07)мм; еркін қозғалатын аналығы кіші – (1,0х 0,06)мм. Еркін өмір сүруші және паразиттік тіршілік ететін аталықтары ұқсас, көлемі (0,78х0,04-0,05)мм. Жұмыртқадан шыққан дернәсіл өте кішкентай (0,025-0,16мм), филярий тәріздіге айналып біріккенде (0,55-0,017мм).

Эпидемиологиясы: Стронгилоидоз – геогельминтоз, антропоноз.

Жұғу көзі – дернәсілдің рабдитті түрі бөлінетін науқас адам. Қолайлы жағдайда бұл дернәсілдер топырақта еркін өмір сүретін құрттар болып келеді. Қолайсыз кезде рабдит тәрізді дернәсілдер 12-48 сағатта инвазивті филярий тәрізді дернәсілге айналады. Адамның ластануы филярий тәрізді дернәсілдің теріге және ауыз арқылы жолмен ауыздың, өңештің кілегей қабатына енеді. Стронгилоидоз тропика климатты жерлерде Грузия, Азербайджан, Молдавия, Украина, Ресейдің оңтүстік аудандарында кездеседі.

Патогенез және патологиялық көрінісі. Адам организміне филярий еніп, қан ағысымен айланады. Бронхтармен, трахеяда 2 аптадан соң дернәсілдер аталық пен аналығына айналады да, жұтқыншақ арқылы асқазан, ас ішекке өтеді. Созылмалы инвазия фазасында 28-30 күннен кейін аналығы 50 жетілген жұмыртқа салып, одан рабдит тәрізді дернәсіл бөлініп шығады. Олар сыртқы ортаға нәжіспен бөлінеді, филярииге ұқсамайтын дернәсілге айналады.

Клиникалық көрінісі: Инкубациясы – 17 күн. Жұғу кезеңі ұзақ, ремиссия және асқыну кезеңдерінен тұрады, қайталап жұққанда ауру ұзаққа созылады.

Аурудың ерте кезеңінде аллергоз дамиды. Науқаста әлсіздік, бастың ауруы, тері қышуы, экзантемалар байқалады. Дене температурасы көтеріледі. Бронхит және пневмония симптомдары байқалады.

Клиникалық көріністеріне байланысты созылмалы кезеңінде бірнеше түрі болады.

Асқазан-ішектік түрінде жұғу созылмалы гастрит, энтероколит, дуоденит симптомдарымен көрінеді. Кей кезде өт жолдарының дискенезиясы байқалады.

Токсико-аллергиялық түрі – уртикарлы бөрткен, тізілген сызықты бөрткендер, нерв жүйесінің бұзылыстары, тормбоцитопения.

Аралас түрі – асқынулар болуы: сүйектің жарасы, перфоративті перитонит, некроздық панкреатит, миокардит, менингоэнцефалит. Стронгилоидозда қанның эозинофилия, ЭТЖ-нің жоғарлауы 40-60мм/г.

Диагностикасы: Нәжісте рабдит тәрізді дернәсілдерді (Берман әдісі) табу. Жаңа нәжісті зерттеуге алады. Дернәсілдерді пробиркілердеөсіріп, бөлу (Harada Hori) әдісі.

Емі: пенабендазол /миндезол/, күніне 25-50мг/кг дозада тамақтан 30мин. кейін 2 күн бойы қабылдау, арнайы емдеуде гипосенсибилиздеуші терапия жүргізу. Емнің нәтижесінің 2 аптадан кейін, ай сайын 1 рет 3 ай бойы қадағалау.

Профилактика: емдік және санитарлық ретте кешенді әдістер жүргізу.

АСКАРИДОЗ

Этиология. Қоздырғышы - Ascaris lumbricoides ірі нематода (ұрғашысының ұзындығы 20-40 см, еркектерінің 15-25 см) денесінің шеті үшкір, тығыз қатты қабықпен қапталған. Ересек аскаридоз денесінің құйрықты ұшы ішіне қарай қайырылған. Аскарида жұмыртқалары тығыз, бүдір қабатпен қапталған, дене өлшемі 0,05-0,07х0,04-0,05 мм.(Қосымша сурет 1, 2).

Эпидемиология. Аскаридоз (ascaridosis) пероральды геогельминтоз, антропоноз. Жұғудың жалғыз көзі мен нақты иесі – адам, ұрғашының жұмыртқалары нәжіспен бөлінеді және оттегі деңгейі жоғары топырақты инвазия кезеңіне дейін пісіп жетіледі. Жұмыртқаның дамуы үшін топырақтағы ең жоғары температура 24⁰С.

Адамның зақымдануы жылы мезгілде аскариданың ивазиялық жұмыртқалары бар тағам өнімдері мен суды пайдалану нәтижесінде болады.

Инфекцияны қабылдаушылық жалпыға бірдей, балалар жиі ауырады.

Патогенез. Инвазияның ерте кезеңінде жұмыртқалардан шыққан аскаридалары ащы ішек қабырғалары арқылы қақпалы веналарына өтеді және бауырға гематогенді көшеді (инвазияның 5-6 күнінде) содан өкпеге өтеді (8-10 күні). Олар альвеолалардан ауыз жұтқыншаққа енеді және жұтқаннан кейін сілекеймен бірге 14-15 күні ащы ішекке барады, мұнда жартылай жетіледі. Жалпы инвазия ұзақтығы 10-12 апта. Аскаридалардың өмір сүру ұзақтығы 1 жыл.

Аскаридоздың ерте өршу кезеңінде интоксикация және адам ағзасының сенсиблизациясы дамиды. Бұл факторлар инвазияның созылмалы кезеңімен байланысты.

Патогенезінде ішек қабырғаларының мехникалық зақымдануы, қан тамырлардың, бауырдың, өкпенің механикалық зақымдалуы көрінеді, жетілген гельминттер ішек қабырғаларын зақымдап (перфорация, адам ағзасында көшіп жүреді. Бұның арты қолайсыз жағдайға әкеледі.

Көлемді инвазия әсерінен витаминді алиментарлы жетіспеушілік дамиды.

Аскаридалармен жұқтырылу ішек эубиозының бұзылыстарына әкеліп соғады. Сонымен, қатар бұл ауру дизентериямен, іш сүзегімен, сальмонеллезбен, вирусты гепатитпен және туберкулезбен қатар жүрсе асқынулар көп болады.

Клиникасы. Аскаридоздың ерте кезеңінің көрінуі полиморфизммен ажыратылады. Оның жасырын, белгісіз ауыр клиникалық түрлері болады. Манифестік түрінде аурудың алғашқы белгілері инвазияның бірінші күнінен бастап көрінеді: делсалдылық, белсенділіктің және жұмысқа қабілетінің төмендеуі, әлсіздік, тітіркенгіштік, тершеңдік, бас ауру, температурасының жоғарлауы (субфебрилдіден 38⁰С дейін), кейде артралгия, миалгия терінің қышуы, уртикальды экзантема байқалады. Науқастардың көбінде бауырда дернәсілдердің көшу кезеңінде оң қабырға астының ауырсынуы, іште жайсыздануды сезіну, барлығы функциялық сынамалардың күрт бұзылуының нәтижесінен дамиды.

Гемограммада эозинофилия және кішкене лейкоцитоз байқалады, ЭТЖ қалыпты.

Созылмалы фаза. Бұл кезеңі симптомсыз өтеді, біраз ғана асқазан ішек жолдарында өзгеріс болады. Инвазияның ауыр формалары сирек кездеседі. Науқастар тәбеті төмендеп, арықтайды, құсу, бас айналу. Мұндай науқас қақырынғанда аскарида дернәсілдері анықталады. Созылмалы кезеңде нәжісте аскарида жұмыртқасы анықталады. Кейде ең маңызды болып ішек рентгеноскопиясы болады.

Емі. Ерте фазада минтезол (тибендозол), тәулігіне 50 мг/кг-дан 2-3 рет колданылады және мебендазол (вермокс) 100 мг дозада күніне 2 реттен 12 күн беріледі. Левамизол 2,5мг/кг 1 рет, пирантел 10мг/кг 1 рет, альбендазол 200мг 1рет тағайындалады.Созылмалы кезеңде декарис 150 мг беріледі. Бұл препаратты кешкі тағам алдында береді.

Профилактика. Санитарлық-емдік шаралар кешенін сақтау.

ТРИХАЦЕФАЛЕЗ

Этиология. Қоздырғышы - Trichocephalus trichiurus - (власоголов). Құрттың денесі бас бөлімінен және үлкен құйрықты бөлімнен тұрады. Құйрықтарының ұшы спираль тәрізді бұралған.

Мөлшері 0,047-0,054х0,022-0,023 мм, түсі сарғыш-қоңыр жұмыртқалардың пішіні сопақша бөшкелерге ұқсайды, полюстерінде тығындары бар.

Эпидемиология. Трихоцефалез - ауыз арқылы түсетін геогельминтоз, антропоноз. Соңғы иесі және инвазия көзі – адам.

Трихоцефалезді жұқтыру құрамында инвазиялық дернәсілдер бар жұмыртқаны жұтқанда болады. Ол ластанған жеміс-жидектерді, суды қолданғанда, сонымен қатар кір қолмен ауызға түседі.

Патогенез және патологиялық анатомиясы. Ішекте жұмыртқадан дернәсілдер шығып тоқ ішектің шырышты қабатының түктеріне енеді. 3-100 тәуліктен кейін дернәсілдер ішекке, содан кейін тоқ ішекке шығады. Онда 1-1,5 айдан кейін жыныстық жетілген құртқа айналады. Власоглавтар тоқ ішекті зақымдайды, жіңішке бас бөлімінен шырышты қабаттан өтіп, кейде бұлшық еттің қабатына дейін өтіп кетеді. Паразиттердің айналасында инфильтраттар, ісік, қан ағулар пайда болады. Кейде эрозия және некроздар түзілу мүмкін.

Клиникасы. Инвазия көбінесе субклиникалық түрде өтеді. Қарқынды инвазия кезінде аурудың алғашқы клиникалық көріністері жұқтырғаннан кейін 1-1,5 айдан кейін көрінеді. Бұл асқазан ішек жолының ересек гельминттермен зақымдалуына байланысты. Ауруларда тәбеті төмендейді, жүрегі айниды, кейде құсу, сирек іш өті немесе іш қату, метеоризм болады. Олар оң жақ бөлігінің қатты, спастикалық ауырсынуына шағымданады. Өте күшті инвазияда ауыр гемоколит байқалады, соқыр ішектің түсіп қалуы болады.

Интоксикация нәтижесінде ұйқысы бұзылады, басы ауырады, басы айналады, еңбекке қабілеттілігі төмендейді. Гемограммада айқын немесе біраз эозинофилия болуы мүмкін.

Ауыр инвазияда анемия болмайды.

Диагностикасы. Нәжісте власоглав жұмыртқасының табылуы. Ересек гельминттер ректороманоскопияда табылуы мүмкін.

Емі. Мебендазол (вермокс) ересектерге тәулігіне 100 мг тәулігіне 2 реттен 12 күн. Сонымен қатар альбендазол тәулігіне 400 мг жұмысына 1 рет. Антигельминтиктер: дифезил және бемосат 2 препарат бірдей мөлшерде қолданылады. Ересектерге тәулігіне 5,0г, балаға 2-5 жас 2,5-3,0г; 6-10 жас-3,5-4,0г; 11-15 жас-4,0-4,5г; 5 күн ішінде. Медамин 10 мг/кг тәулігіне 1-2 күн.

Профилактика. Санитарлық-емдік шаралар кешенін сақтау.

ТРИХИНЕЛЛЕЗ

Этиологиясы. Қоздырғышы – Trichinella spiralis - ұсақ нематода. Самка ұзындығы 0,09-0,1 мм дернәсіл туады, олар иесінің бұлшық етінде 0,8-1 мм-ге дейін үлкейеді, сосын иректеліп бұралады және 3-4-ші жұмада қабықшаланады (қосымша сурет 3,4).

Эпидемиологиясы. Трихинеллез-ауыз арқылы түсетін биогельминтоз, зооноз. Табиғи ошақтарда инвазия көзі-жабайы жануарлар қасқырлар, түлкі, енот тәрізді иттер, борсық, қабан, аю және т.б.

Антропоургиялық ошақтарда қоздырғыш көзі-үй жануарлары (шошқа, мысық, ит). Адам тамаққа толық қыздырылған өңдеуден өтпеген жануардың етін қолданғанда инфекцияны жұқтырады.

Патогенез және пат.анатомиясы. Етпен бірге адам асқазанында және ащы ішекте қабықшалардан босайды. 1-1,5 сағаттан кейін ішектің шырышты, шырыш асты қабатына енеді және бір тәуліктен кейін жыныстық жетілген болып шығады. Қабықтанғаннан кейін 3-4-ші жұмада және 10-30, кейде 50 күн ішінде ұрғашы дернәсілдер туады. Олар қанмен бірыңғай салалы бұлшық етке барып, тоқтап, мөлшері үлкейеді, иректелінеді және қабықтанады. 17-18-ші күні дернәсіл дамуы жаңа адам үшін жұқпалы болады. Қабықшаланған дернәсілдер ие организмінде 10-40 жыл өмір сүреді. Біртіндеп қабықтары кальциленеді, ондағы дернәсілдер өледі. Патогенездің негізі болып алмасу өнімдерінің сенсибилиздеуші әсері және адам организмінде паразиттердің өлуі, бұл қатты аллергиялық реакцияларға әкеледі.

Клиникасы. Инкубациялық кезең 5-30 күн, көбінесе 10-25 күн. Аурудың басында жиі энтерит симптомы көрінеді. Трихинеллездің негізгі көріністері болып қабақтың және беттің ісінуі, миалгия, қызба, қандағы жоғары эозинофилия.

Қабақтың және беттің ісігі, коньюктивитпен бірге аурудың жиі 1-ші белгілері болып табылады. Миалгия ісікпен бірге көрінеді, ауырсыну болады. Ауырсыну көбінесе көзде, шайнау бұлшық еттерінде, мойын, сан, бел бұлшық еттерінде және т.б. Миалгия қозғалмағанда болмайды, ол кішкене қозғалғанда және пальпация кезінде туады. Ісік және миалгия негізінен қызбамен жалғасады, көбінесе ремиттирлеуші, сирек тұрақты немесе интермиттерлеуші типі. Диагностикалық маңызы ерекше ол қандағы эозинофилия, аурудың 2-4-ші жұмасында максимумға жетеді. Лейкоцитоз болады.

Аурудың негізгі белгілерімен қатар трихинеллезбен ауырған адамдарда өзін нашар сезіну, ұйқысыздық, басының ауруы, мазасындану немесе керісінше депрессия, ішінің ауруы, жүрек айну, денесінде әртүрлі бөртпелер шығады. Аурудың жалпы ұзақтығы 5-6 жұмаға дейін.

Диагностика. Эпидемиологиялық және клиникалық көріністері бойынша ауру пайдаланған етті зерттеу негізгі диагностика болып табылады.

Емі. Паразиттің барлық сатыларына әсер ететін мебендазол (вермокс) және сирек тиабендазол (минтезол) қолданады. Сондықтан емді мүмкіндігінше ерте инвазияның алғашқы 2-3 аптасында бастаған дұрыс. Тиімді препарат болып мебендазол саналады, оны ересектерге күніне 300-400 мг-нан 7-10 күн және альбендазол 100мг күніне 3 рет 7-10 күн аралығында (аурудың ауыр формаларында 14 күнге дейін) тағайындалады. Тиабендазолды 25 мг/кг-ның күніне 2-3 рет, 5-10 күн, аралығында тағайындайды, бірақ оның әсері әлсіздеу.

Дегельминтизация кезінде күшейетін токсико-аллергиялық көріністерді глюкокортикостероидтар көмегімен 10-14 күн емдейді (преднизолон күніне 30-90 мг-нан, ауырлығына байланысты). Гормонмен емдеу курсын ұзарту үшін вермоксты қайталап тағайындау керек. Көрсеткіштері бойынша дезинтоксикациялық және симптоматикалық ем тағайындалады. Кейбір науқастарда сауығу кезеңінде рецидивтер болуы мүмкін. Бұл кезде антигельминттік және гипосенсибилизациялайтын заттарды қолданады.

Трихинеллез реконвалесценттерін 6 ай аралығында, ал қалдықты көріністері болса, 1 жылға диспансерлік бақылауға алу керек.

Профилактика. Санитарлық-емдік шаралар кешенін сақтау.

ЭНТЕРОБИОЗ

Син.оксиуроз

Этиология: Қоздырғышы - Enterobius vermicularis - үшкір құрт, кішкене нематода - ұрғашы 9-12 мм, еркегі 3-4 мм (қосымша сурет 5,6).

Эпидемиология. Энтеробиоз ауыз арқылы түсетін контагиозды гельминтоз, антропоноз. Инвазия көзі тек адам. Ұрықтанған ұрғашылар тоқ ішекке түсіп, аналь тесіктен шығып, аналь аймағы терісіне жұмыртқа салады.

Жұғу жуылмаған қол, тұрмыс заттары, төсек-орын арқылы болады. Сонымен қатар аутоинвазия болу мүмкін. Негізінен балалар ауырады.

Патогенез. Үшкір құрттардың тіршілік ету мерзімі 3-4 жұма. Ішекте ондаған және жүздеген құрттар болады. Мұнда ішектің шырышты қабатының механикалық зақымдануы болады, қалтырау, некроз, қабыну процесстері орын алады. Гельминттер әйел адамның жыныс мүшелеріне енуі мүмкін. Бұл вульвиттердің, эндометриттердің дамуына әкеледі.

Клиникасы. Аз мөлшердегі жұғу кезінде көріністер болмауы мүмкін, ал егер гельминттер саны көбірек болса, денсаулықта айтарлықтай өзгерістер болады. Аналь тесігі аймағында негізгі шағымдар: қышу, ашу. Көлемді инвазия кезінде бұл шағымдар шыдатпайтын күндіз-түні мазалайды, бөксе, іш, жыныс мүшелеріне таралуы мүмкін. Ұйқысы бұзылады, науқастар ашуланғыш, жұмыс қабілеті төмендейді. Балалар мазасыз, жылауы көбейіп, дене массасы төмендеп, бас ауруы, ұстамалар, талма, зәр ұстамауы болуы мүмкін. Ауыр жағдайда: іш қату, іш өту, кейде жалқақ немесе қан аралас нәжіс, іштің ауырсынуы, шұрылдауы, жүрек айну, құсу.

Болжамы: асқынусыз жағдайында жақсы.

Диагностика:нәжісті зерттеу. Аналь аймағынан қырынды алу жақсы нәтиже береді.

Емі:1.Дегельминтизация

- пирантел памоат 10мг/кг 1рет (таңғы астан кейін), 10 күннен кейін тағы 1 курс ем жүргізу қажет

- комбантрин 10 мг/кг, балалар 6 айдан 2 жасқа 125 мг; 2-6 жастан 250 мг, 6-12 жас – 500 мг.

- мебендазол (вермокс) ересектерге 100мг 2 рет 12 күн

- балалар 2,5 мг/кг 1 рет пиперазин.

Профилактикасы. 1. Дегельминтизация

2. Санитарлық –гигиеналық жұмыстар

3. Химиопрофилактика (вермокс, пиперазин)

ЖАЛПАҚ ҚҰРТТАР

ЦЕСТОЗДАР

ТЕНИАРИНХОЗ

Қоздырғыштың фекальді-оральды механизмен берілетін, асқазан-ішек жолының зақымдауымен, токсико-аллергиялық реакциямен және диспепсиялық бұзылыстармен өтетін, цестодоз класындағы антропонозды биогельминтоз.

Этиология: қоздырғышы - Theniarhynchus saginatus - сиыр жалпақ құрты. Денесі лента тәрізді, ұзындығы 7-10 см. Құрттың басы 1,5-2,0 мм, 4 сорғышы бар (қосымша сурет 7).

Эпидемиология: Тениаринхоз-ауыз арқылы түсетін биогельминтоз, антропоноз. Инвазия көзі мен иесі-адам.

Тениаринхозға қабылдаушылық бәріне бірдей, бірақ үлкендердің жұқтыруы балаларға қарағанда әлдеқайда жоғары. Бұл тамақтану ерекшеліктеріне байланысты. Тениаринхозды жұқтыру ауылдық жерлерде, әсіресе малды мекендерде жоғары.

Сиыр жалпақ құрты онкосферасы сыртқы ортаға төзімді. Осылайша олар +14⁰С-38⁰С температурада 50-70 тәулік сақталады. 2-5⁰С температурасы кезінде сұйық тезекте 71 күн, суда 33 күн, шөпте 159 күн өлмейді. Ал құрғақшылыққа, жоғары, төмен температураға төзімсіз.

Патогенез. Инвазия патогенезінде ащы ішектің кілегей қабатының гельминт сорғыштарымен зақымдануы, ішек механорецепторларының тітіркенуі, құрттың өнім алмасуының организмге токсикалық әсері ерекше орын алады. Инвазия ұзақтығы бірнеше жылға созылады.

Клиникалық көрінісі. Инвазия белгілері әдетте созылмалы кезеңде пайда болады, науқастар делсалдық, тынымсыздыққа, тәбеттің бұзылуына шағымданады.

Іштің түрлі аймақтарында ауырсынулар байқалады. Науқастарды жүрек айну, іштің шұрылдауы, метеоризм, нәжістің жиілеу мазалайды. Әлсіз адамдарда инвазия неврологиялық белгілері, бас аурулары, бас айналу, есінен тану, ұйқысының бұзылуымен қатар жүреді.

Гемограммада аздаған лейкопения мен эозинофилия жиі кездеседі.

Диагностика. Нәжісте проглотидтің және аналь аймағы қатпарларында гельминт жұмыртқаларының анықталуы негізінде жүреді.

Емі. Фенасал - ересектерге курстық мөлшерде 2 гр, түнде 1 рет. Празиквантел 75мг/кг 3 рет 1 күн қолданылады.

Профилактика. Медициналық және ветеринарлық шаралардың бірлесуінен тұрады.

ТЕНИОЗ

Қоздырғышы фекальды-оральды механизммен берілетін, диспепсиялық бұзылыстар түрінде асқазан-ішек жолының зақымдануымен және токсико-аллергиялық реакциялармен сипатталатын,ауыз арқылы енетін зоонозды антропургиялық биогельминтоз.

Этиология. Қоздырғыш-Teania solium шошқа жалпақ құрты. Денесі 1000 проглотидті құрайтын лента тәрізді және ұзындығы 1-2 мм дейін жетеді. Паразит ұзындығында диаметрі 1 мм болатын симметриялы орналасқан 4 сорғышы мен 25-30 ілмегі бар мұрын орналасқан (қосымша сурет 8).

Эпидемиология. Тениоз-пероральді биогельминтоз, антропоноз. Инвазия көзі мен иесі адам. Адам тениозбен шикі не шала пысқан шошқа етін тағамда қолданғанда жұқтырады. Сыртқы ортаға жұмыртқалар нәжіспен шығарылады.

Патогенез.Шошқа жалпақ құрты енген кезінде, адамның ащы ішегінде 2-3 айдан соң және бірнеше жыл ағымында жетілген гельминт паразиттеледі. Шошқа жалпақ құрты жұмыртқаларымен зақымдану кезінде адам организмінің түрлі тіндерінде диаметрі 5-8 мм болатын цистицеркилері 2-2,5 айдан соң пайда болады, бірнеше жыл бойы сақталды.

Клиникасы.Тениоздың ерте кезеңі жеткіліксіз зерттелген, созылмалы кезеңі клиникалық көрінісі тениаринхозға ұқсас, бірақ өте айқын өтеді.

Цистицеркоз адам ағзасының қай жеріне орналасқанына, инвазиялардың түсу мөлшеріне, паразиттің даму кезеңіне байланысты. Жетілген гельминттермен зақымдалған кезде цистицеркоз тениоздың асқынуы ретінде қаралады.

Диагностикасы. Тениаринхоздың диагностикасындай, цистицеркоз диагнозы иммунологиялық әдістердің көмегімен анықталады.

Емі. Консервативті терапия зерттеліп жатыр. Празиквантел 75 мг/кг 3 рет 1 күн, 10 күннен кейін қайталаудан кейін жақсы әсер алынды. Цистицеркоздың емінде празиквантел 50 мг/кг 3 рет 14 күннен аса беріледі (шет ел әдебиеттері бойынша). Көрсеткіштер бойынша хирургиялық ем көрсетіледі.

Профилактикасы. Медициналық-ветеринарлық шаралардың жиынынан құралады.

ДИФИЛЛОБАТРИОЗ

Син.: Дибатриоцефалез.

Этиологиясы: Қоздырғышы - Diphyllobothrium тұқымдасына жататын 10000-нан астам түрлері.

Эпидемиологиясы: Дифиллоботриоздар ауыз арқылы енетін биогельминтоздар, зооноздар. Соңғы иелері және инвазия көзі адам және кейбір жағдайларда балықпен қоректенетін жануарлар: шошқалар, түлкілер, т.б. Ересек гельминт бұлардың ащы ішегінде тіршілік етеді. Дифиллоботриоздардың личинкалары организмде плероцеркойд түзеді. Инвазия негізінен тұщы сулы жерлерде кездеседі.

Патогенез: негізінен жалпақ құрттардың әсері механикалық және токсико-аллергиялық әсерімен байланысты. Ішек қабырғасына жабысу арқылы паразит шырышты қабатты зақымдайды. Бұл оның атрофиясы мен некрозына әкеледі. Организм гельминт алмасу өнімдерімен сенсебилизденіп, аутосенсибилизация процессі жүреді. Эндогенді гипо-және авитаминоз дамиды (В12, фоли қышқылы), бұл мегалобласты анемияға әкеледі. Инвазия ұзақтығы 10 жылға дейін.

Клиникасы: Инвазия жиі көрініссіз өтеді. Кейбір науқастарда әлсіздік, бас ауру, бас айналу байқалады. АІЖ-ң зақымдану белгілері: жүрек айну, кейде құсу, іштің әртүрлі аймақтарында немесе тамақ қабылдаумен байланыссыз эпигастрии аймағында ауырсыну, іштің шұрылдауы, метеоризм, іш қату немесе іш өту болады.

Болжамы: көп жағдайда жақсы, ауыр анемия кезінде нашарлауы мүмкін.

Диагностикасы: гиперхромды анемияға негізделген. Нәжісте жұмыртқалар немесе әртүрлі ұзындықтағы бөлшектерді анықтауға негізделеді.

Емі: 1.дегельминтизация – празиквантел 20мг/кг 2 рет, 10 күннен кейін қайталанады

2.анемия дамыған жағдайда В12 витаминның және фолий қышқылымен емдік курсын жүргізу.

Профилактикасы:

1. инфекция жұққандарды дегельминтизациялау.

2. су қоймаларын нәжіспен ластанудан қоршау.

ЭХИНОКОККОЗДАР

Инвазияның 2 түрін ажыратады: E.granulosus дернәсілдерімен шақырылатын гидратиозды эхинококкоз және E. multilocularis дернәсілдерімен шақырылатын альвеолярлы эхинококкоз. (қосымша сурет 9,10).

Гидратиозды эхинококкоз

Этиология. Қоздырғышы - E. .granulosus-ң ерте дернәсілдік кезеңі-ұсақ цестодалар, ұзындығы 3,4-6,18 мм және ені 0,47-0,98 мм. (қосымша сурет 9,10).

Эпидемиология. Эхинококкоз - ауыз арқылы енетін биогельминтоз, зооноз. Инвазия көзі: сүтқоректі жануарлар - үй иттері, қасқыр, қарсақ және т.б., олардың ішектерінде жетілген құрттар паразит шақырылады. Жұқтырылған иттермен, қойлармен қатынаста болғанда адамға осы ауру жұғады.

Инвазия барлық жерде жұқтырылып, кеңінен таралған, көбінесе Оңтүстік аймақтарда көп кездеседі.

Патогенез. Жұтылған эхинококк жұмыртқа асқазаннан және ішектен босап шығып, ішек қабырғасы арқылы қанға, одан кейін бауырға барады. Мұнда онкосфераларадың көбісі жиналады, ұсталады, ал қалғандары қан арқылы әртүрлі ағзаларға тарайды (өкпе, бас миы, бүйрек, жүрек т.б.). Мұнда дернәсілдік кезең қалыптасады.

Паразит өлген соң инфекциялық абсцесс қалыптасады.

Клиникасы. Симптомдар біртіндеп күшейе отырып, ұзаққа созылады. Көбінесе алғашқы белгілері ауру жұқтырылғаннан көп жыл өткеннен кейін білінеді. Кейбір науқастар ғана әлсіздік,жұмысқа қабілеттіліктің төмендегенін, басқа да бөртпелердің пайда болғанын байқап қояды, кейде дене қызуы да біршама жоғарлайды.

Диагностика. Эхинококкоздың диагностикасы үшін арнайы сероиммунологиялық тесттер: ТЕГА, КБР, латекс-агглютинация реакциясы.

Емі. Көбінесе хирургиялық ем жүргізіледі. Либендазолмен (вермокс) және альбендазолмен консервативті терапия әдісі қолданылады.

Профилактика.Жеке бас гигиенасын сақтау. Иттерге кезеңдік гельминтологиялық зерттеу жүргізу және дегельминтизация, қаңғырған, қарауы жоқ, құтырған иттерді жою.

Альвеолярлы эхинококкоз

Ауру E.multilocularis дернәсілдерімен шақырылады, қоршалған тіндерді қабындырады. Диагностикалық және емдік тактикасы E. granulosus инвазиясы кезіндегідей болып келеді. Larva midrans симптомдар кешені байқалады.

Larva midrans - зоогельминттердің көшіп жүретін дернәсілдерімен паразит шақыратын ауру, адам негізгі иесі болып табылмайды. Терілік және висцеральды түрлерін ажыратады.

Терілік формасы (Larva midrans cutanea). Қоздырғыштары трематодтар (Shistosomatidae sp.) суда жүзетін құстарда паразит шақырады және нематодтар (Ancylostama canis, A.brasiliesis, Stronduloides және т.б.)

Клиника. Гельминт енген жерде ине сұққан секілді ауру, қышыну байқалады. Денеде папулезды элементтер көріне бастайды. Қысқа уақытты қызба, 1-2 аптадан кейін сауығу болады. Нематодтармен жұқтырғанда аллергиялық дерматит болады.

Висцеральды формасы (L. midrans visceralis). Қоздырғышы цестод дернәсілдері және нематодтар. Жануарлардың нематод жұмыртқаларын жұқтырылуы (токсокароз, токсоаскаридоз және т.б.) дұрыс емес қызбамен, аллергиялық реакциямен сипатталады, кейде құрғақ жөтел, бронх астмасы, аллергиялық экзантема көрінеді. Кей кезде гепатомегалия байқалады.

Диагностика. Клинико-эпидемиологиялық мәліметтер арқылы жүргізіледі, диагноз аспаптық (эндоскопия, рентгенография және т.б.) және сероиммунологиялық (КБР, ТГАР, ИФА, микрокреципитация және т.б.) әдісі жүргізіледі.

Емі. Тибендазол немесе мебендазол.

Профилактика. Санитарно-гигиеналық және ветеринарлық шаралар. Су құбырларымен жұмыс істегенде арнайы қорғаныс киімдерін киюі қажет.

ГИМЕНОЛЕПИДОЗДАР

Этиология. Қоздырғышы - Hymenolepis nana-карлик цепені. Ұзындықтары 15-30 мм және ені 0,5-0,7 мм; Hymenolepis diminuta-ақ тышқан цепені, ұзындығы 10-16 мм, ені 2,5-4 мм. (қосымша сурет 11,12).

Эпидемиология. H.nana шақыратын гименолепидоз антропонозды пероральді контагиозды гельминтоз. Инвазия көзі-жұқтырылған адам (нақты және гельминт иесі), ащы ішекте үлкен ересек цестодтар паразит шақырады. H.nana жұмыртқаларының құрамында инвазиялық жетілген личинка-онкосфера болады, осыны жұтқан адам осы ауыруды жұқтырады.

Қоздырғыштың берілу жолдары тұрмыстық заттар, азық-түліктер.

Гельминт жұмыртқаларының құрамындағы онкосфера ішектің шырышты қабатына еніп, ішек ішілік аутоинвазия дамиды.

H.diminuta шақыратын гименолепидоз-зоонозды ауыз арқылы енетін гельминтоз. Қоздырғыш резервуары-гельминттің нақты иелері-кеміргіштер (тышқандар, ақ тышқандар), аралық иелері- бүрге дернәсілдері, тарақандар т.б. жәндіктер. Аралық иелерді байқамай адам жұтып қойғанда жұқтырылады, ішек ішілік аутоинвазия тән емес. Гименолепидозбен көбінесе 3-14 жастағы балалар ауырады. Инвазия барлық жерде кездеседі, әсіресе ыстық және құрғақ климатты аудандарда кең таралады.

Патогенез. Адамның ішегінде және асқазанында онкосфералар жұмыртқа қабығынан босап шығып, жіңішке ішектің талшықтарына енеді және 4-6 күнге қарай дернәсілге айналады (цистицеркоид). Ол ішекке түсіп, шырышты қабыққа бекініп, жабысып және 14-15 күннен кейін нағыз жетілген паразитке айналады. Цестодтар бекінген жерде некроздар анықталады. Интенсивті инвазияда зақымдану ауыр және қауіпті дәрежеде болуы мүмкін.

Клиника. Инвазияның клиникасы полиморфизммен және ауырлықтың әртүрлі дәрежесімен сипатталады. Әрбір 3-ші жұқтырған адамда гельминттермен паразит шақырудың клиникасы көрініс бермейді. Манифестік инвазия жағдайында аурудың негізгі симптомдары төмендегідей болады: ішектің, ОНЖ-ң зақымдануы және ағза сенсибилизациясының көріністері.

Науқастар іштің ұстама түрінде ауырсынуына, жүрек айнуға, тәбеттің төмендеуіне, сілекейдің көп бөлінуіне, кейде нәжістің тұрақсыздығына шағымданады. Бұл стимптомдар тітіркенгіштік, әлсіздік, бас ауру, бас айналу түрінде көрінеді. Аллергиялық бөртпе, тері қышиды, ангионевротикалық ісік (Квинке), вазоматорлы ринит, астмалық бронхит жиі байқалады. Кейбір науқастарда ұстама түрінде субфебрилитет немесе қысқа уақыттық, бірақ, жоғары қызба байқалады, инвазия ұзаққа созылған кезде адамның жүдегені, және анемия дамиды. Гемограммада сондай айтарлықтай өзгерістер жоқ. Кейде нормохромды немесе гипохромды түрде шартты айқын анемия анықталады: онша жоғары емес эозинофилия және ол- жағдайдың 20-30%-да кездеседі (қосымша сурет 11,12)

Болжау. Көп жағдайда қолайлы, бірақ қайталама аутоинвазияға байланысты болжау нашарлауы да мүмкін.

Диагностика. Диагноз нәжістегі гельминттердің жұмыртқалары табылуға негізделген. Флотация әдісі соғұрлым тиімді, әсіресе фенасалмен тітіркендіргеннен кейін.

Емі. Празиквантел 20мг/кг тәулігіне 2 рет, 10 күннен кейін қайталанады.

Алдын алу. Жеке гигиенаны сақтау, дезинфекциялық тазартуларды жүргізіп тұру және инвазияланғандарды анықтау және оларды дегельминтизациялау.

ТРЕМАТОЗДАР

ОПИСТОРХОЗ

Описторхоз - бауырдың біріншілік ісігін, ұйқы безінің ісігін тудыратын, гепатобилиярлы жүйені зақымдайтын, ұзақ ағымды, жиі асқынатын гельминтоздарға жатады (қосымша сурет 13).

Этиологиясы: Описторхоздарды тудыратын 2 трематоз түрі бар:

О. felineus және О. Viverrini (тропикалық елдерде).

Синонимдері: Opistorchis felineus мысық екі ауызы, сібір екі ауызы /денесі жалпақ ұзындығы 4-13 мм, ені 1-3,5мм. Алдыңғы бөлігінде ауыз сорғышы, құрсағы алдыңғы ортанғы бөлігінде орналасқан. Жұмыртқасы түсі боз - сары. Екі нәзік қабыршақпен қапталған. Бір жағында қақпағы, екі жағында қабыршағы бар. Размерлері: 0,010-0,019 х 023-0,034мм. Дамып жетілу кезінде өт қабында, өт ішінің жолдары мен бауырдан тыс өт жолдарын зақымдап, ұйқы бездерінің жолдарын паразиттайды. Адамның, иттің, мысықтын, түлкі т.б. жануарлардың организмінде дамып жетіледі. Аралық иесі болып гельминттің ащы судағы мекен ететін молюска болып табылады. Қосымша иелері карп тұқымдас балықтар. Гельминттердің ұзындығы 5,4-10,2мм, ені 0,8-1,9мм. өңеші оның жұтқыншақтан 3 есе ұзын. Дамып жетілу кезенінде адамның, мысықтың, иттің өт жолдарында, өт қабында, ұйқы безінде дамиды. Аралық иесі болып Bithynia laechi тұқымды молюска, қосымша иесі ащы судағы карп тұқымдас балықтар. (қосымша сурет 13).

Эпидемиология: Описторхоз табиғи ошақты ауру. Описторхозды тудыратын көбінесе Обь, Ертіс (Батыс Сібір, Қазақстанда, Пермь обл.), Днепр бассейіндерінде кездеседі Волга, Дон, Донца Солт, Двина, Немен бассейіндерінде тіркелген. Негізгі описторхоздың ошағы болып Тайланд болып табылады. Индияда да тіркелген, Тайвань аралдарында кездеседі. Инвазия көзі болып описторхоз жұқтырған адамдар, үй жануарлары, жабайы аңдар болып табылады. Нәжіспен түскен гельминттің жұмыртқасы молюска битиниямен жұтылады. Соңғысында дамып көбею жүреді. Дернәсілі дамып суға құйрықты дернәсіл церкори түседі. Церкорилер карпты балықтарға еніп, оның тері асты тіндері мен бұлшық еттерінде дамып, метацеркариге айналады. Адамдар мен сүт қоректілердің жұғуында тағамға шикі, дұрыс пысырылмаған, әлсіз тұздалған етін қолданғанда болады.

Патогенез.: Жейтін балықпен бірге описторхоз дернәсілі ішекте өзінің қабыршағынан шығып, жалпы өт жолдарына түсіп, бауырға, өт қабына, ұйқы безіне барып 2 аптада дамып жетіліп, бір айдан соң жұмыртқа сала бастайды.

Описторхоз патогенезінде негізгі роль ойнайтын:

- аллергиялық реакциялар (аурудың ерте басталар кезеңінде) гельминттердің зат алмасуындағы бөлінетін заттардың әсерінен пайда болады.

- гельминттердің механикалық әсері, өт және ұйқы бездерінің қабырғасын, өт жолдарын өзінің үшкір инелерімен тесіп, зақымдайды. Паразиттердің осылай жиналуы өт жолдарынан өттің ағуын, ұйқы безі сұйығының бөлінуін тежейді.

- нервті рефлекторлы әсері. Гельминттер жолдардарындағы нерв элементтерін тітіркендіреді. Осыдан барып патологиялық импульстер асқазанға және он екі елі ішекке беріледі.

- өт жолдарына екіншілік инфекцияның қосылу (өт жолдарының дискенезиясы, паразиттердің жиналуы, жұмыртқалар эпителий клеткалары, өттің уақытша немесе толық тоқтауы )

- ұйқы бездерінің және өт жолдарының эпителилерінің белсенді пролиферациясының салдарынан ісік алды жағдайлары болуы мүмкін.

Ағымы мен симптомдары: Инкубациялық кезең описторхозда 2-4 аптаға созылады. Описторхоздың алғашқы кезеніңде дене қызуы көтерілуі, буындар мен бұлшық еттер ауырсынуы, құсу, іш өту, бауырдын ауырсынып ұлғаюы, көкбауыр ұлғаюы, терідегі аллергиялық бөртпелер қанда лейкоцитоз, эозинофилиямен көрінеді. Науқастардың описторхоздың кеш фазасында шағымдары - эпигастрий және он жақ қабырға астындағы ауырсыну болады. Көбінде ауырсынулар арқаға, кейде сол жақ қабырға астына беріледі. Кей кезде ауырсыну асқынып, өт ұстамасы түрінде болады. Жиі бас ауырсынуы, бас айналуы, диспепсиялық бұзылыстар болады. Кейбір науқастар ұйқысының бұзылуына, көңіл күйінің ауыспалылығына, жоғары тітіргенгіштікке шағымданады. Дене қызуы қалыпты немесе субфебрильді болады. Бауыры тығыздалған, ұлғайған болады. Негізінен бауырдың біркелкі тегіс ұлғайғаны, ал кейбір науқастарда тек бір бөлігінің, оң немесе сол бөлігінің ұлғайғаны байқалады. Бауырдың қызметі (белокты синтетикалық пигментті, антитоксикалық) асқынбаған описторхозда қалыпты немесе аздап өзгерген болады. Бұрындары вирусты гепатитпен және екіншілік бактериальды инфекцияның өт жолдарына түсулерінде бауырдың қызметінің бұзылулары байқалады. Өт қабы жиі ұлғайған және тығыздалған болады. Көптеген науқастарда өттің жиылуына тек екіншілік дуоденальды зерттеу арқылы көз жеткізуге болады. Дуоденальды заттарды микроскоппен қарағанда: барлық сынамаларда, әсіресе С сынамасында лейкоциттер, эпителиальды клеткалар, биллирубин мен холестерин кристалдарының көбейгені байқалады. Описторхозда өт қабының қозғалмалы қызметінің бұзылуы гиперкинетикалық, гипертониялық және гипокинетикалық дискенезиялар түрінде өтуі мүмкін. Науқастардың ¾ бөлігінде өт қабының моторикасының бұзылуы рентгенологиялық дәлелденгенде дискенезияның гипокинетикалық түрі байқалады.Осындай науқастарға оң жақ қабырға астында батып, сыздаған ауырсынулар, айқын диспепсиялық бұзылулар, іш қату (өт қабының жетіспеушілік синдромы) тән. Дискинезияның гипертониялық және гиперкинетикалық түрінде көбінде өтті (тассыз) ұстама синдромы кездеседі. Өт қабы оларда ұлғаймаған болады. Ұйқы безінің пальпациясы ауырсынумен, ал кейбір науқастарда сол жақ терісінің гиперстезиясы болады. Ұйқы безінің сыртқы секреторлық қызметінің жеткіліксіздігі оның дуоденальды затындағы ферменттер (трипсин, амилаза, лидаза) және қандағы ферменттердің (трипсин, амилаза, лидаза) концентрациясының жоғарлауы болады. Кейбір науқастарда таңертен аш қарын ұйқы безінің қызметінің гипергликемия түрінде бұзылуы байқалады. Описторхозбен науқастарда тең жартысынын асқазан секрециясы жағынан қышқылдығының төмендегені байқалады. Қанда эозинофилия өте жоғары, кейде аздаған анемия байқалады. Описторхоздың симптомотологиялық анализінде науқаста қайткенде де холангит болуы, жиі өт жолдары дискенезиясы, анда санда ангиохолецистит және созылмалы гепатит, созылмалы панкреатит, ал кейбір науқастарда бауырдың зоопаразитарлы холангиялық циррозы болады. Өтуі жеңіл түрде болады. Кейде описторхоз жасырын өтуі мүмкін. Описторхоздың асқынуларына жатқызуға болады: іріңді холангит, өт жолдарының кистозды кеңеюінен жыртылуы, өтті перитонит, жедел панкреатит, бауырдың біріншілік ісігі.

Диагноз және дифференциальдық диагноз: Описторхоздың диагностикасын аурудың клиникалық көріністеріне қарап қою қиын. Оған өзіне тән симптомдар мен синдромдардың болмауына байланысты описторхозды инвазияны зақымдағаннан соң I-айдан кейін нәжіспен дуоденальды овоскопиялық тексеріп табуға болады. Гельминттер сол уақытта жұмыртқа сала бастайды. Описторхоздың ерте кезеңін білу қиындықтар тұғызуы мүмкін. Интенсивті ошақтарда описторхоздың ерте фазасында қызба, гепатомегалия, эозинофильді лейкоцитоз болады. Описторхоз әр түрлі клиникалық көріністермен өтеді. Сондықтан науқастарды өте мұқият клиникалық, лабораторлық, рентгенологиялық, УДЗ тексерулерінен өткізу керек.

Описторхозды: жедел респираторлы аурулар, пневмония, вирусты гепатит, жедел ішек ауруларынан, қан ауруларынан, жедел хирургиялық аурулардан ажырату керек.

Емі: Описторхозды емдегенде жоғарғы тиімділігі бар препарат - празиквантел тағайындайды. Бір реттік мөлшері 75мг/кг. Емдеу нәтижесінде жұмыртқалары 99% жойылады. Никлофон 2-3 апта бойы күн ара тәуліктік дозасы 30-50 мг/кг ішке. Описторхоздың кеш анықталған түрінде, үстіне холангит пен өт жолы дискенезиясы қосылғанда сорбит немесе магний сульфатымен дуоденальды зонд жасау керек. 1-2 ай бойы аптасына 1-2 реттен өт айдағыштар тағайындайды. Ауырсынуларда спазмолитиктер, екіншілік инфекция қосылса антибиотиктер тағайындайды. Описторхозда жазылып шығуы мүмкін. Ұйқы безі мен бауырдың біріншілік ісігінде аурудың өтуі ағымы ауыр болады.